Oταν η γνώση και η εμπειρία 100 χρόνων συνδυάζονται με το όραμα για καινοτομία, εξέλιξη και εκσυγχρονισμό, παράλληλα με την εφαρμογή ορθών γεωργικών πρακτικών, οδηγούν σε προϊόντα ανώτερης ποιότητας και χαμηλών εισροών, τα οποία δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον. Προϊόντα βιομηχανικής ντομάτας από τον Δομοκό, τον Αλίαρτο, τα Φάρσαλα και τη Λάρισα ταξιδεύουν στην ελληνική και ξένη αγορά με μειωμένο αποτύπωμα άνθρακα και νερού, οι παραγωγοί των οποίων έχουν καταφέρει να αυξήσουν τη στρεμματική απόδοση και κερδοφορία.
Πίσω από το επιτυχημένο αυτό εγχείρημα βρίσκεται η εταιρεία Δ. ΝΟΜΙΚΟΣ. Η τελευταία, δίνοντας μεγάλη βαρύτητα στις έννοιες της έρευνας και της ανάπτυξης, εγκατέστησε πιλοτικά το 2023 το σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense της εταιρείας NEUROPUBLIC σε 4.500 στρέμματα με 13 αγρομετεωρολογικούς σταθμούς και πρόκειται να το εφαρμόσει και το 2024 σε έκταση 6.000 στρεμμάτων με 20 σταθμούς, καλύπτοντας γεωγραφικά όλες τις περιοχές καλλιέργειας βιομηχανικής ντομάτας και τοποθετώντας το σύστημα περίπου στο 30% των συνολικών στρεμμάτων. Ήδη από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του συστήματος υπάρχει σημαντική εξοικονόμηση νερού ανά στρέμμα, καθώς και καλύτερες στρεμματικές αποδόσεις.
Όπως εξηγεί στην «ΥΧ» ο γεωπόνος της Δ. ΝΟΜΙΚΟΣ, Ηλίας Τσάμης, «η Δ. ΝΟΜΙΚΟΣ είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία στην Ελλάδα και μια από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη στον τομέα της μεταποίησης της βιομηχανικής ντομάτας, μετρώντας πάνω από 100 χρόνια ζωής και διαθέτοντας τρείς βιομηχανικές μονάδες. Η πρώτη βρίσκεται στην περιοχή του Δομοκού, η δεύτερη στην περιοχή του Αλιάρτου και η τρίτη νεότερη μονάδα βρίσκεται στην περιοχή των Φαρσάλων. Τα εργοστάσια Δομοκού και Φαρσάλων έχουν δυνατότητα μεταποίησης 5.500 τόνων νωπής ντομάτας ημερησίως, ενώ το εργοστάσιο Αλιάρτου χρησιμοποιείται ως μονάδα δευτερογενούς επεξεργασία ντομάτας».
Ο ίδιος προσθέτει ότι «η Δ. ΝΟΜΙΚΟΣ εφαρμόζει αρκετά συστήματα ποιότητας, ιδιωτικά πρωτόκολλα ποιότητας και αειφορίας, εφαρμόζει συμβολαιακή γεωργία και είναι τουλάχιστον στο 85% εξαγωγική εταιρεία. Ως εταιρεία, διαχρονικά, μας ενδιαφέρει να παράγουμε προϊόντα ανώτερης ποιότητας, χρησιμοποιώντας ορθές γεωργικές πρακτικές, με σεβασμό στη χρήση των πόρων, με μειωμένο αποτύπωμα άνθρακα-νερού και αυτό που σαφώς μάς διακρίνει είναι η βαθιά γνώση της ντομάτας σε όλους τους τομείς, από τον σπόρο μέχρι τον καταναλωτή».
Και συμπληρώνει: «Η εταιρεία μας δίνει μεγάλη βαρύτητα στις έννοιες της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας, ώστε να μπορεί να βελτιώνεται συνεχώς, να εξελίσσεται και να είναι ανταγωνιστική σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο γεωργικοοικονομικό περιβάλλον. Η επίτευξη της συνεχούς βελτίωσης επέρχεται μέσα από την εμπειρία μας στον χώρο δραστηριότητας, μέσω των συνεργασιών προμηθευτών-πελατών και μέσω της χρήσης καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα».
Η ευφυής γεωργία σε μία απαιτητική καλλιέργεια
Για να ενισχύσει τη σωστή λήψη αποφάσεων στο χωράφι και να συμπληρώσει το σύγχρονο μοντέλο παραγωγής που ακολουθεί, η Δ. ΝΟΜΙΚΟΣ επέλεξε την ευφυή γεωργία δίνοντας την ευκαιρία στην καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας στην Ελλάδα, παρά τις δυσκολίες, να εκσυγχρονιστεί τεχνολογικά. Πιο αναλυτικά, «η εφαρμογή ενός συστήματος ευφυούς γεωργίας στην καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας ήταν μια πρόκληση, καθώς η καλλιέργεια είναι πολύ απαιτητική, έχει αναμφισβήτητα μεγάλο βαθμό δυσκολίας και ήταν η πρώτη φορά εγκατάστασης του συστήματος σε αυτή τη μορφή στην Ελλάδα. Θεωρούμε, ότι ένα σύστημα ευφυούς γεωργίας, όπως το gaiasense, είναι ένας σημαντικός κρίκος στη λήψη αποφάσεων τόσο για τον παραγωγό όσο και για τον γεωπόνο. Πιστεύουμε, ότι αποτελεί ένα εργαλείο, το οποίο έρχεται αθροιστικά να προσδώσει μεγαλύτερη αξία σε ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης, αλλά πάντα σε συνδυασμό με τη γνώση – εμπειρία του παραγωγού και την επιτόπια εκτίμηση του γεωπόνου στο χωράφι. Όσο πιο ευέλικτο και λειτουργικό είναι ένα σύστημα ευφυούς γεωργίας, τόσο περισσότερες λύσεις θα δώσει».
Εξοικονόμηση νερού κατά 19% ανά στρέμμα
Ήδη στον πρώτο χρόνο εφαρμογής του συστήματος gaiasense έχουν καταγραφεί αποτελέσματα με πολύ μεγάλο θετικό αντίκτυπο βελτιώνοντας την παραγωγή και την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος.
Όπως εξηγεί στην «ΥΧ» ο Ανδρέας Συρεγγέλας, γεωπόνος στην εταιρεία NEUROPUBLIC, «η συνεργασία της NEUROPUBLIC με τη βιομηχανία επεξεργασίας ντομάτας Δ. ΝΟΜΙΚΟΣ ξεκίνησε την άνοιξη του 2023. Mε όραμα την καινοτομία, τον εκσυγχρονισμό και την ψηφιοποίηση του μοντέλου παραγωγής, πετύχαμε την ανάπτυξη και την εφαρμογή μια σύγχρονης αγρο-τεχνολογικής υποδομής με τεράστιο φιλοπεριβαλλοντικό αποτύπωμα στην καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας».
Ο ίδιος σημειώνει ότι «η εγκατάσταση των αγρομετεωρολογικών σταθμών είχε ως σκοπό τη συλλογή ατμοσφαιρικών και εδαφικών δεδομένων, παρέχοντας υπηρεσίες ευφυούς γεωργίας, υιοθετώντας “έξυπνες” πρακτικές για την ολοκληρωμένη διαχείριση εισροών, τη μείωση υδατικών πόρων, καθώς και τις έγκαιρες και αποτελεσματικές επεμβάσεις κάλυψης στην καλλιέργεια. Στο διευρυμένο δίκτυο gaiasense συμμετείχαν παραγωγοί από τις περιοχές της Θήβας, των Φαρσάλων, του Αλμυρού, της Λάρισας, του Βελεστίνου κ.λπ. Αξιοποιώντας τα κλιματολογικά δεδομένα, τις επιτόπιες παρατηρήσεις της καλλιέργειας και την έγκαιρη ψηφιακή καταγραφή καλλιεργητικών εργασιών από τον παραγωγό μέσω της εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα gaiasense app, είχαμε τα πρώτα αποτελέσματα».
Όσον αφορά τον τομέα της άρδευσης, εκδόθηκαν συνολικά 238 συμβουλές άρδευσης κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, αξιοποιώντας εδαφολογικές και μικροκλιματικές παραμέτρους. «Στην καλλιέργεια χρησιμοποιείται αποκλειστικά στάγδην άρδευση και η εξοικονόμηση αρδευτικού νερού άγγιξε σε ποσοστό το 19% ανά στρέμμα. Η αναφερόμενη μείωση είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς από την πρώτη χρονιά εφαρμογής του συστήματος gaiasense οι παραγωγοί περιόρισαν σε σημαντικό βαθμό την υπέρ-άρδευση σε μια καλλιέργεια που χαρακτηρίζεται υδροβόρα, ιδιαίτερα στα κρίσιμα καλλιεργητικά στάδια ανάπτυξης της», συμπληρώνει ο κ. Συρεγγέλας.
Καλύτερες στρεμματικές αποδόσεις
Τα αποτελέσματα δεν περιορίζονται μόνο στον τομέα της άρδευσης, καθώς και στον τομέα της θρέψης τα οφέλη ήταν εμφανή. «Στον τομέα της θρέψης, κατά την πρώτη χρονιά εφαρμογής του συστήματος gaiasense, πραγματοποιήθηκε μελέτη εδαφικής ομαδοποίησης βασισμένη στα διαφορετικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, ώστε με στοχευμένες δειγματοληψίες να εξακριβωθεί το εδαφικό προφίλ των αγροτεμαχίων», διευκρινίζει ο κ. Συρεγγέλας.
Το σύνολο των παραγωγών έλαβε εξειδικευμένη συμβουλή θρέψης για κάθε αγροτεμάχιο. «Η συμβουλή αυτή περιέγραφε τόσο τις εξατομικευμένες ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία για έναν καλλιεργητικό κύκλο, όσο και τον βέλτιστο συνδυασμό λιπάσματος, δόσης, μεθόδου και χρονικής περιόδου εφαρμογής, για κάθε κρίσιμο φαινολογικό στάδιο της καλλιέργειας», προσθέτει ο ίδιος.
Όπως προέκυψε, «οι παραγωγοί που ακολούθησαν την εξειδικευμένη συμβουλή θρέψης πέτυχαν τόσο καλύτερες στρεμματικές αποδόσεις, όσο και κερδοφορία, σε σύγκριση με εκείνους που ακολούθησαν διαφορετικό πλάνο θρέψης και σε σχέση με τη συμβουλή, είτε υπο-λίπαναν, είτε υπερ-λίπαναν».
Χαρακτηριστικά, ο κ. Συρεγγέλας τονίζει ότι, «όπως αποτυπώνεται στο διάγραμμα 1, οι παραγωγοί που χρησιμοποίησαν το σύστημα gaiasense «παρήγαγαν 10% περισσότερο προϊόν από τον γενικό μέσο όρο, αλλά και 25% περισσότερο από αυτούς που υπο-λίπαναν, ενώ, παράλληλα, δεν απείχαν σε αποδόσεις από εκείνους που προχώρησαν σε πιο “πλούσια” πλάνα θρέψης. Σε παρόμοια επίπεδα κυμάνθηκε και η στρεμματική κερδοφορία, όπως αποτυπώνεται και στο διάγραμμα 2, όπου και επιβεβαιώνεται η υπεροχή της εξειδικευμένης συμβουλής θρέψης του συστήματος gaiasense».
Η εφαρμογή ενός συστήματος ευφυούς γεωργίας στην καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας ήταν μια πρόκληση, και ήταν η πρώτη φορά εγκατάστασης του συστήματος σε αυτή τη μορφή στην Ελλάδα. Ένα σύστημα, όπως το gaiasense, είναι ένας σημαντικός κρίκος στη λήψη αποφάσεων τόσο για τον παραγωγό όσο και για τον γεωπόνο
Επεμβάσεις φυτοπροστασίας και γεωργικές προειδοποιήσεις
Στοχευμένες επεμβάσεις φυτοπροστασίας για την καταπολέμηση εχθρών και ασθενειών, αλλά και γεωργικές προειδοποιήσεις βρίσκονται ανάμεσα στις συμβουλές που έλαβαν οι συνεργαζόμενοι με τη Δ. ΝΟΜΙΚΟΣ παραγωγοί από την εφαρμογή του συστήματος gaiasense. Σύμφωνα με τον κ. Συρεγγέλα, καθοριστική χαρακτηρίζεται η συμβολή του συστήματος στις στοχευμένες επεμβάσεις φυτοπροστασίας για την καταπολέμηση των κυριότερων εχθρών και ασθενειών της καλλιέργειας, όπως είναι το πράσινο σκουλήκι και ο περονόσπορος.
«Με την υποστήριξη της υποδομής ευφυούς γεωργίας, ο παραγωγός είχε τη δυνατότητα να παρακολουθεί σε όλα τα κρίσιμα φαινολογικά στάδια της καλλιέργειας τις συλλήψεις των εντόμων, μέσω της εγκατάστασης δικτύου παγίδων, και την εμφάνιση επικινδυνότητας για την εκδήλωση συμπτωμάτων περονόσπορου την κρίσιμη περίοδο Απριλίου-Μαΐου-Ιουνίου, στην οποία την περασμένη καλλιεργητική περίοδο εκδηλώθηκαν έντονες βροχοπτώσεις και υψηλά ποσοστά υγρασίας, με αποτέλεσμα η μυκητολογική ασθένεια να προκαλέσει ζημιές στην παραγωγή», επισημαίνει ο ίδιος.
Επιπρόσθετα με τη χρήση της εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα gaiasense app, o παραγωγός είχε στη διάθεσή του ένα πολύ χρήσιμο ψηφιακό εργαλείο, δίνοντάς του τη δυνατότητα λήψης γεωργικών προειδοποιήσεων, καταλληλότητας ψεκασμού, συνδυάζοντας μετεωρολογικές προγνώσεις για κάθε αγροτεμάχιο ξεχωριστά, καθώς και μια σειρά ατμοσφαιρικών δεδομένων για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των εντομολογικών εχθρών και ασθενειών.
Στα πολλαπλά οφέλη των παραγωγών προστίθεται και η λήψη προειδοποιήσεων (SMS) για ακραία καιρικά φαινόμενα, σύμφωνα με την εξειδικευμένη πρόγνωση καιρού του gaiasense και της σύγχρονης και πρωτοποριακής πλατφόρμας SmartWeather πενθήμερης πρόγνωσης καιρού. «Οι παραγωγοί έλαβαν συνολικά 3.204 SMS και η ενημέρωση αφορούσε την πιθανότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, το χρονικό διάστημα εκδήλωσης, καθώς και τα χιλιοστά βροχής (mm) σε περίπτωση βροχοπτώσεων», εξηγεί ο κ. Συρεγγέλας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το χρονικό διάστημα που εκδηλώθηκαν τα ακραία καιρικά φαινόμενα από τον Daniel. «Η καταγραφή από το δίκτυο των εγκατεστημένων αγρομετεωρολογικών σταθμών στην περιοχή των Φαρσάλων και του Δομοκού κατέγραψε για το διήμερο 5-7 Σεπτεμβρίου συνολικά 419 mm», διευκρινίζει ο ίδιος.
Αποδοχή από τους παραγωγούς
Θετικοί στη χρήση νέων τεχνολογιών είναι οι παραγωγοί βιομηχανικής ντομάτας, καθώς, όπως τονίζει ο κ. Τσάμης, «το σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense είναι φιλικό προς τον χρήστη. Το εν λόγω εργαλείο το παρέχουμε δωρεάν στους συγκεκριμένους παραγωγούς – μέλη club και πιστεύουμε πως τα επόμενα χρόνια όλοι οι παραγωγοί μας θα χρησιμοποιούν τέτοια καινοτόμα συστήματα, υποστηρίζοντας τις βασικές καλλιεργητικές τους ανάγκες, όπως λίπανση, φυτοπροστασία και άρδευση, προσαρμόζοντας το σύστημα στις ανάγκες της καλλιέργειας με ήπια επιβάρυνση του περιβάλλοντος και προσδοκώντας ένα οικονομικό όφελος».
Ο ίδιος συμπληρώνει ότι «Οι συμβασιούχοι παραγωγοί μας λειτουργούν σε ένα πλαίσιο αειφορίας, σε ένα πλαίσιο ενίσχυσης της παραγωγής τους και βελτίωσης της ποιότητας της πρώτης ύλης, σύμφωνα με τα πρότυπα που θέτουμε ως βιομηχανία, αλλά χρησιμοποιώντας παράλληλα όσον το δυνατόν λιγότερους πόρους, λιγότερες εισροές και έτσι να οδηγούμαστε σε μια βιώσιμη γεωργία με μικρή περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η εφαρμογή της Νέας ΚΑΠ και η χρήση τέτοιων συστημάτων ενισχύει το περιβαλλοντικό προφίλ των παραγωγών, των προϊόντων και τους δίνει σίγουρα μια προστιθέμενη αξία εξάγοντας παράλληλα και δείκτες αειφορίας της γεωργικής εκμετάλλευσης».
Ενημέρωση παραγωγών βιομηχανικής ντομάτας
Όλα τα παραπάνω οφέλη παρουσιάστηκαν στους συνεργαζόμενους παραγωγούς στο πλαίσιο της ενημέρωσης που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 12 Μαρτίου, από στελέχη της NEUROPUBLIC.
Πιο αναλυτικά, με την ολοκλήρωση της πρώτης χρονιάς εφαρμογής του συστήματος ευφυούς γεωργίας gaiasense, πραγματοποιήθηκε ενημέρωση των παραγωγών στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου επεξεργασίας βιομηχανικής τομάτας της εταιρίας Δ. ΝΟΜΙΚΟΣ, στην περιοχή των Φαρσάλων. Η εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε με την καθολική συμμετοχή των παραγωγών. Κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του συστήματος ευφυούς γεωργίας, παραθέτοντας όλα τα στοιχεία και δεδομένα για το σύνολο της καλλιεργητικής περιόδου.
Σύμφωνα με τους παραγωγούς, η χρήση και η εφαρμογή ενός τόσο καινοτόμου συστήματος στην καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας λειτούργησε αρκετά υποστηρικτικά, έτσι ώστε να βελτιώσουν τον τρόπο καλλιέργειας με σύγχρονες και φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές. Επιπρόσθετα, συνέβαλε στη μείωση του κόστους παραγωγής και τη βελτίωση του παραγόμενου προϊόντος τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά, καθιστώντας την καλλιέργεια ανταγωνιστική και προσθέτοντας ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία. Παράλληλα, αναφέρθηκε από τους παραγωγούς ότι το σύστημα τους βοήθησε σε σημαντικό βαθμό στην ορθή λήψη προληπτικών ενεργειών για την αντιμετώπιση κινδύνου εμφάνισης μυκητολογικών ασθενειών, αφού είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθούν σε καθημερινή βάση στοιχεία όπως η υγρασία, η θερμοκρασία του φυλλώματος κ.λπ.
Τέλος, κατά το κλείσιμο της ενημέρωσης, ο κ. Συρεγγέλας αναφέρθηκε στην ιδιαίτερα στενή συνεργασία που έχει αναπτυχθεί με τους παραγωγούς και το προσωπικό της εταιρίας Δ. NOMIKOΣ, διευρύνοντας το δίκτυο των αγρομετεωρολογικών σταθμών gaiatron και την αύξηση της στρεμματικής έκτασης τη φετινή καλλιεργητική περίοδο κατά 1.300 στρέμματα, με την εκδήλωση ενδιαφέροντος και νέων παραγωγών. Παράλληλα, έθεσε τους στόχους και τον προγραμματισμό των επόμενων ενεργειών της νέας καλλιεργητικής περιόδου.
Διάγραμμα 1. Μέσος όρος συγκομιδής βιομηχανικής ντομάτας διαφορετικών πλάνων θρέψης
Διάγραμμα 2. Μέσος όρος κερδών διαφορετικών πλάνων θρέψης βιομηχανικής ντομάτας
