Δέκα προτάσεις με τις οποίες η επέκταση της χρήσης ηλιακής ενέργειας στο ευρωπαϊκό σκηνικό μπορεί να διαμορφωθεί ώστε να εξασφαλιστούν οφέλη για τους επικονιαστές ανέλυσε μια ομάδα περιβαλλοντικών επιστημόνων με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Renewable and Sustainable Energy Reviews.
Στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα φωτοβολταϊκά πάρκα είναι συχνά εγκατεστημένα σε εντατικά διαχειριζόμενα αγροτικά εδάφη με χαμηλή βιοποικιλότητα. Ωστόσο, πρόκειται για εγκαταστάσεις που υπό τις κατάλληλες συνθήκες μπορούν να προσφέρουν την προοπτική διαμόρφωσης εστιών βιοποικιλότητας επικονιαστών. Αυτοί, με τη σειρά τους, δύνανται να βοηθήσουν στη γονιμοποίηση των τοπικών καλλιεργειών, όπως οι ελαιούχοι σπόροι, οι φράουλες και τα μήλα.
Ακολουθούν αναλυτικά οι δέκα μέθοδοι για την ενίσχυση της βιοποικιλότητας των επικονιαστών:
Πρόταση 1: Διαχειριστείτε τα ηλιακά πάρκα με τρόπο ώστε να υπάρχει ποικιλία ειδών ανθοφόρων φυτών που βασίζονται σε επικονιαστές για τη γονιμοποίηση. Οι καλλιέργειες που παρέχουν πηγές τροφής είναι απαραίτητες για τους επικονιαστές, ενώ η ποικιλομορφία τους ωφελεί τις άγριες μέλισσες, τις πεταλούδες και τα δίπτερα (hoverflies).
Πρόταση 2: Φυτέψτε ή διατηρήστε καλλιέργειες δενδροστοιχιών στα όρια της εγκατάστασης. Οι φράχτες από δενδρύλλια είναι μια σημαντική πηγή πόρων για τους επικονιαστές, χάρη στο μείγμα ξυλωδών και ποωδών ειδών φυτών που τους απαρτίζουν. Επιπλέον, ενισχύουν παραμέτρους, όπως τα μοτίβα ζευγαρώματος και η κινητικότητα των επικονιαστών και παρέχουν σε αυτούς καταφύγιο και ευνοϊκά μικροκλίματα. Τα στοιχεία της έρευνας υποδηλώνουν ότι οι πρακτικές χαμηλής έντασης (π.χ. σταδιακή ή λιγότερο συχνή κοπή) και η χειμερινή διαχείριση αποδίδουν τα μεγαλύτερα οφέλη για τους επικονιαστές.
Πρόταση 3: Εξασφαλίστε σταθερή πρόσβαση σε πηγές τροφής. Τα ανθοφόρα φυτά και οι δενδροστοιχίες θα πρέπει να διαχειρίζονται με τέτοιον τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση σε πόρους καθ’ όλη τη διάρκεια της σεζόν, καθώς αυτό είναι πολύ κρίσιμο για τους επικονιαστές. Η σπορά πρέπει να περιλαμβάνει είδη φυτών που ανθίζουν σε διαφορετικές περιόδους, καλύπτοντας όλο το χρονικό φάσμα της σεζόν για να διασφαλίζεται η συνεχής διαθεσιμότητα πόρων.
Πρόταση 4: Παροχή φυσικών εφοδίων φωλιάσματος και αναπαραγωγής. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η δημιουργία κατάλληλων φυσικών οικότοπων για φώλιασμα, αναπαραγωγή και πολλαπλασιασμό είναι πιο αποτελεσματική στην ενίσχυση της διαθεσιμότητας φωλεοποίησης ή των οικότοπων αναπαραγωγής σε σύγκριση με την παροχή τεχνητών φωλιών.
Πρόταση 5: Βοσκή, κλάδεμα και κοπή σε χαμηλή ένταση και αργά στη σεζόν. Έτσι, διασφαλίζεται ότι οι πηγές τροφής για τους επικονιαστές θα παραμείνουν διαθέσιμοι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, παρέχοντας την ευκαιρία στα φυτά να ανθίσουν. Ωστόσο, είναι ζωτικής σημασίας για την παραγωγικότητα του φωτοβολταϊκού πάρκου η βλάστηση να μη σκιάζει τα πάνελ.
Πρόταση 6: Δημιουργία ή διατήρηση διακύμανσης στη δομή της βλάστησης. Η βοσκή, το κλάδεμα και η κοπή θα πρέπει να στοχεύουν στη δημιουργία ετερογένειας στη βλάστηση του φωτοβολταϊκού πάρκου, καθώς η διαρθρωτικά ποικιλόμορφη ή απλά ψηλότερη βλάστηση έχει θετικό αντίκτυπο στους επικονιαστές. Μέσα σε ένα φωτοβολταϊκό πάρκο, η χορτοκοπή σε λωρίδες για την αποφυγή σκίασης των πάνελ θα δημιουργήσει περιοχές με χαμηλότερη βλάστηση, αυξάνοντας την ετερογένεια στη δομή της.
Πρόταση 7: Ελαχιστοποιήστε τη χρήση αγροχημικών. Αποφέρει οφέλη στους επικονιαστές, ενώ συμβάλλει και στη μείωση του κόστους διαχείρισης. Τα αγροχημικά επηρεάζουν αρνητικά τους επικονιαστές και παρότι τα φωτοβολταϊκά πάρκα μπορούν να προσφέρουν καταφύγιο από λιπάσματα και εντομοκτόνα, τα ζιζανιοκτόνα χρησιμοποιούνται σε αρκετές περιοχές και ενδέχεται να μειώσουν τους πόρους των επικονιαστών. Εάν δεν είναι δυνατό να αποφευχθεί η χρήση ζιζανιοκτόνων, καλό είναι να προτιμώνται τεχνικές για τον έλεγχο των ανεπιθύμητων ειδών, όπως ο ψεκασμός ακριβείας ή η μηχανική απομάκρυνση των ζιζανίων.
Πρόταση 8: Δημιουργήστε ένα στοχευμένο μοντέλο διαχείρισης σε πάρκα που βρίσκονται σε ομοιογενείς και εντατικά καλλιεργούμενες περιοχές, όπου κυριαρχεί η αγροτική δραστηριότητα. Η προσαρμοσμένη διαχείριση των τοποθεσιών μπορεί να επιτρέψει στα φωτοβολταϊκά πάρκα να λειτουργούν ως σημαίνουσες εκτάσεις ημι-φυσικών οικότοπων στο συνολικό τοπίο, παρέχοντας τροφή, καλύτερες συνθήκες για την αναπαραγωγή των επικονιαστών, καθώς και καταφύγιο και μικροκλιματικές παραλλαγές. Επιπλέον, μπορεί να υπάρξουν οφέλη και για τις παρακείμενες καλλιέργειες μέσω της ενίσχυσης των υπηρεσιών επικονίασης.
Πρόταση 9: Προώθηση της σύνδεσης με το φυσικό περιβάλλον. Η σύνδεση μεταξύ φωτοβολταϊκών πάρκων με γειτονικές περιοχές ημι-φυσικών οικότοπων θα πρέπει να ενισχύεται μέσω της εγκατάστασης ή της συντήρησης ημι-φυσικών γραμμικών χαρακτηριστικών (π.χ. φράχτες, αγριολούλουδα που καλλιεργούνται σε λωρίδες), καθώς μπορούν να λειτουργήσουν ως διάδρομοι για τους επικονιαστές, διευκολύνοντας την κίνησή τους.
Πρόταση 10: Δημιουργήστε μια σειρά από μικροκλίματα. Οι μικροκλιματικές παραλλαγές θα πρέπει να δημιουργούνται για να παρέχουν μια ευρεία γκάμα θερμικών συνθηκών για τους επικονιαστές. Για παράδειγμα, χαρακτηριστικά όπως η ψηλή βλάστηση ή οι φράχτες μπορούν να παρέχουν θερμότερα μικροκλίματα και καταφύγια που ωφελούν ορισμένους επικονιαστές.
