Δεν υπάρχει αύξηση του διοικητικού φόρτου από την εφαρμογή της τρέχουσας ΚΑΠ

Κρίσιμη για τη μελλοντική ΚΑΠ η επένδυση στην τεχνολογία

Πρόσφατη μελέτη που δημοσίευσε η Κομισιόν σε σχέση με τον διοικητικό φόρτο της ΚΑΠ για τις εθνικές αρχές και τους γεωργούς σε συνέχεια της τελευταίας μεταρρύθμισης του 2013, διαπιστώνει ότι δεν προκύπτει επιπλέον επιβάρυνση ούτε για τους μεν, ούτε για τις δε.

Μετά τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής του 2013, οι διοικητικές δαπάνες που συνδέονται με αυτή δεν αυξήθηκαν σημαντικά για τους γεωργούς, αντιπροσωπεύοντας κατά μέσο όρο το 2% της συνολικής ενίσχυσης που έλαβαν. Όσον αφορά το κόστος για τις εθνικές αρχές, εκτιμάται ότι ανέρχεται σε περίπου 3% του προϋπολογισμού της ΚΑΠ, αυξημένο κατά 1/3, λόγω της εφαρμογής ενός νέου συστήματος ελέγχου και διαχείρισης των πληρωμών το 2013.

Ο γενικός στόχος της μελέτης είναι η εξέταση του κόστους και του διοικητικού φόρτου, συμπεριλαμβανομένων της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας, των σημερινών συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου του μεγαλύτερου μέρους των δαπανών της ΚΑΠ. Συγκεκριμένα, η μελέτη αναλύει και αξιολογεί διάφορα στοιχεία του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης και ελέγχου (ΟΣΔΕ), καθώς και το σύστημα αναγνώρισης αγροτεμαχίων, τους σχετικούς μηχανισμούς ελέγχου και το κόστος που συνδέεται με την πολλαπλή συμμόρφωση, δηλαδή το σύνολο βασικών κανόνων που καθορίζουν τα πρότυπα για τη δημόσια υγεία, την υγεία των φυτών, των ζώων και την καλή διαβίωση αυτών, τα οποία πρέπει να εφαρμόζουν οι γεωργοί για να λάβουν εισοδηματική στήριξη.

Μία δαπάνη σαν όλες τις άλλες

Σύμφωνα με τη μελέτη, τα διοικητικά έξοδα της ΚΑΠ είναι χαμηλότερα ή παρόμοια σε σύγκριση με άλλες πολιτικές της ΕΕ. Για παράδειγμα, το συνολικό ποσοστό διοικητικού κόστους για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία εκτιμάται σε 4%, ενώ το συνολικό διοικητικό κόστος της ΕΕ αντιπροσωπεύει περίπου το 6% του κοινοτικού προϋπολογισμού.

Επιπλέον, στη μελέτη διαπιστώνεται ότι το μέσο ετήσιο κόστος του ΟΣΔΕ εκτιμάται σε 10 ευρώ ανά εκτάριο Χρησιμοποιούμενης Γεωργικής Έκτασης (ΧΓΕ). Για την ΕΕ στο σύνολό της, αυτό αντιπροσωπεύει μεταξύ 1,7 και 1,9 δισ. ευρώ. Το κόστος αυτό αναλύεται σε 14%, που συνδέεται με το κόστος εγκατάστασης, 12% που αφορά το κόστος λειτουργίας και 74% που σχετίζεται με το κόστος διαχείρισης και ελέγχου.

Στο πλαίσιο των δαπανών διαχείρισης και ελέγχου, το πιο υψηλό κόστος αφορά τα έξοδα προσωπικού που σχετίζονται με την εφαρμογή της αγροτικής ανάπτυξης (περίπου 32% του συνολικού κόστους), των δικαιώματων ενίσχυσης (14%), του πρασινίσματος (10%) και της πολλαπλής συμμόρφωσης (8%). Όσον αφορά την πολλαπλή συμμόρφωση, η μελέτη αναφέρει ότι, σε σύγκριση με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, μειώθηκε το κόστος ως ποσοστό των εισπραχθεισών άμεσων ενισχύσεων. Τα κύρια κόστη συνδέονται με το προσωπικό, τις επενδύσεις σε τεχνολογίες πληροφορικής και την ανάλυση κινδύνου.

Όσον αφορά τα διοικητικά έξοδα για το ΟΣΔΕ ανά κράτος-μέλος, αυτά ποικίλλουν σημαντικά, κυμαινόμενα από 2 ευρώ έως 208 ευρώ ανά εκτάριο Χρησιμοποιούμενης Γεωργικής Έκτασης. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τις διαφορές μεταξύ των χωρών, όπως το μέγεθος και η διάρθρωση του γεωργικού τομέα, η οργανωτική δομή των εθνικών αρχών και οι επενδύσεις σε αξιόπιστα συστήματα πληροφορικής. Πιο συγκεκριμένα, τα στοιχεία δείχνουν σημαντικές διαφορές μεταξύ μεγάλων και μικρών κρατών-μελών, με το κόστος να είναι υψηλότερο για τις μικρότερες χώρες. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι τα μικρότερα κράτη μέλη επωφελούνται λιγότερο από τις οικονομίες κλίμακας.

Ψηφιακή γεωργία για μικρότερα κόστη

συμφωνα με τα πορίσματα της μελέτης, η αυτοματοποίηση, η ψηφιοποίηση και οι νέες τεχνολογίες για τους ελέγχους διαχείρισης συμβάλλουν στη μείωση του διοικητικού κόστους και του φόρτου της ΚΑΠ. Τα θετικά αποτελέσματα έχουν ήδη φανεί με το σύστημα αναγνώρισης αγροτεμαχίων, για παράδειγμα, ένα σύστημα πληροφορικής που βασίζεται σε φωτογραφίες γεωργικών αγροτεμαχίων που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο των πληρωμών στο πλαίσιο της ΚΑΠ.

Μια άλλη τεχνολογία που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί περαιτέρω για τη μείωση του διοικητικού φόρτου είναι η τηλεπισκόπηση, η οποία χρησιμοποιείται ως μέρος των καθεστώτων ελέγχου ορισμένων κρατών-μελών. Η τηλεπισκόπηση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του αριθμού των επιτόπιων ελέγχων και σε πιο στοχευμένη χρήση των πόρων, όταν οι επιθεωρητές πρέπει να χρησιμοποιηθούν στον αγρό.

Ωστόσο, στη μελέτη διαπιστώνεται, επίσης, ότι η υιοθέτηση αξιόπιστων συστημάτων πληροφορικής εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το κράτος-μέλος. Η χρήση τους είναι εξαιρετικά αργή σε ορισμένες χώρες. Για να βελτιωθεί αυτό, απαιτούνται μεγαλύτερες επενδύσεις στις υποδομές για την αύξηση της πρόσβασης ευρυζωνικών συνδέσεων σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές.

Σε επίπεδο δικαιούχου, ως ποσοστό της συνολικής στήριξης της ΚΑΠ, ο διοικητικός φόρτος ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος της εκμετάλλευσης, την πολυπλοκότητά της (ζωικό κεφάλαιο, αρόσιμες καλλιέργειες, μόνιμες καλλιέργειες, ανάμεικτες κ.ά.), τον αριθμό και τους τύπους των ενισχύσεων που ελήφθησαν, καθώς και το ποσό των πληρωμών.

Η μελέτη ολοκληρώνει την ανάλυσή της με ορισμένες συστάσεις για τη μελλοντική ΚΑΠ που εστιάζουν κυρίως στην ενθάρρυνση της χρήσης της τεχνολογίας για τη μείωση του διοικητικού κόστους και στην αναγκαιότητα τα κράτη-μέλη να προβλέψουν επενδύσεις σε τεχνολογία στο πλαίσιο των εθνικών στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ μετά το 2020.