Τη μεγάλη σημασία των προγραμμάτων προώθησης γεωργικών προϊόντων στις αγορές παρουσιάζει σε αποκλειστική συνέντευξη στην «ΥΧ» ο Diego Canga Fano, διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου της ΕΕ. Η συζήτηση επεκτείνεται και στον τρόπο που εφαρμόζονται τα προγράμματα αυτά στην Ελλάδα, αλλά και στις απειλές που υπάρχουν στα προϊόντα ΠΟΠ, όπως η φέτα.
- Η ΕΕ υποστηρίζει διάφορα μέτρα προώθησης των γεωργικών προϊόντων. Ποιοι είναι οι στόχοι των εν λόγω μέτρων και ποιες είναι οι επιπτώσεις τους;
Στόχος των μέτρων προώθησης της ΕΕ είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας, τόσο στην εσωτερική αγορά όσο και σε τρίτες χώρες. Πιο συγκεκριμένα, τα μέτρα προώθησης αποσκοπούν σε περαιτέρω ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με τα πλεονεκτήματα των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ και των μεθόδων παραγωγής, αλλά και στη γενικότερη ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και της αναγνώρισης των συστημάτων ποιότητας και ιδίως των προϊόντων με γεωγραφική ένδειξη.
- Πως θα μπορούσαν τα μέτρα αυτά να προστατέψουν τα προϊόντα ΠΟΠ;
Εδώ και χρόνια ο κλάδος των γεωργικών ειδών διατροφής της ΕΕ έχει αναγνωρίσει τη σημασία αυτών των μέτρων για την προσέγγιση νέων αγορών και τη σταθεροποίηση της παρουσίας προϊόντων ή των μεριδίων που κατέχουν σε άλλες αγορές. Η ΕΕ είναι καθαρός εξαγωγέας γεωργικών προϊόντων εδώ και μερικά χρόνια και τα μέτρα προώθησης συμβάλλουν στην ενίσχυση των εξαγωγών. Είναι σημαντικό να τονιστεί η προστιθέμενη αξία των εν λόγω προγραμμάτων, όχι μόνον για την υποστήριξη της διείσδυσης των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ στην αγορά, αλλά και για την ενημέρωση και την εκπαίδευση των καταναλωτών σχετικά με την ποικιλία των προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για τον λόγο αυτόν, τα μέτρα αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τη βελτίωση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών, όσον αφορά τις ιδιότητες των γνήσιων προϊόντων σε σχέση με τις απομιμήσεις ή τα παραποιημένα προϊόντα.
- Η Ελλάδα συμμετέχει σε πολλά από αυτά τα μέτρα. Μπορούμε να έχουμε μια εικόνα της ελληνικής συμμετοχής ανά μέτρο και ανά οικονομικό επίπεδο υποστήριξης;
Η Ελλάδα είναι ένα από τα κράτη-μέλη της ΕΕ που έχουν ωφεληθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα εν λόγω μέτρα προώθησης. Από το 2001 έως το 2015, η Ελλάδα βρισκόταν στη δεύτερη θέση μεταξύ όλων των κρατών-μελών της ΕΕ, μετά την Ιταλία, σε ό,τι αφορά τον αριθμό των προγραμμάτων προώθησης που συγχρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ. Από το 2001 έως το 2015 συγχρηματοδοτήθηκαν 88 προγράμματα προώθησης, τα οποία διαχειρίστηκε ή συντόνισε η Ελλάδα, με συνολικό προϋπολογισμό άνω των 410 εκατ. ευρώ – από το ποσό αυτό η ΕΕ συνεισέφερε 208 εκατ. ευρώ ως συγχρηματοδότηση. Το 40% αυτών των προγραμμάτων απευθυνόταν στην εσωτερική αγορά, ενώ το 60% είχε ως στόχο τρίτες χώρες. Οι κύριοι τομείς που προωθήθηκαν ήταν οπωροκηπευτικά, προϊόντα ποιότητας (συμπεριλαμβανομένων προϊόντων με γεωγραφική ένδειξη και βιολογικών προϊόντων), ελιές και ελαιόλαδο.
- Πολλοί πιστεύουν ότι η Ελλάδα χρησιμοποιεί συχνά τα εν λόγω προγράμματα ασυντόνιστα και χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό. Πώς σχολιάζετε αυτή την άποψη;
Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος, παράγει μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων από διάφορους τομείς και έχει πολύ μεγάλο αριθμό προϊόντων που έχουν καταχωριστεί στο πλαίσιο των καθεστώτων ποιότητας της ΕΕ. Πολλά από αυτά τα προϊόντα παράγονται από μικρό αριθμό παραγωγών. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της χώρας είναι το γεγονός ότι οι παραγωγοί δεν είναι εν γένει οργανωμένοι σε μεγάλες «οντότητες» που να καλύπτουν τους διάφορους τομείς, αλλά βασίζονται περισσότερο σε μικρότερες οντότητες, όσον αφορά την εκπροσώπηση και τις πρωτοβουλίες προώθησης. Πιθανή ομαδοποίηση των προσπαθειών των παραγωγών θα μπορούσε να επιφέρει θετικότερα αποτελέσματα και να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής των πρωτοβουλιών προώθησης, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερο αντίκτυπο στις χώρες-στόχους. Σε γενικές γραμμές, όμως, η ποιότητα είναι καλή, όπως προκύπτει από τον υψηλό αριθμό των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως.
- Τι θα πρέπει να προσέξουν οι παραγωγοί για να ωφεληθούν;
Με το νέο σύστημα προώθησης που τέθηκε σε εφαρμογή από τον Δεκέμβριο του 2015 (κανονισμός 1144/2014), τα προγράμματα προώθησης δεν μπορούν πλέον να αξιολογούνται και να προτείνονται από τις εθνικές αρχές, αλλά απευθείας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Για το 2016, ο διαθέσιμος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 111 εκατ. ευρώ. Τα ποσοστά συγχρηματοδότησης για την Ελλάδα παρουσιάζουν ενδιαφέρον (από 75% έως 85% ποσοστό συγχρηματοδότησης από την ΕΕ), οι προτάσεις όμως από την Ελλάδα ανταγωνίζονται προτάσεις από όλη την ΕΕ. Αυτό πρέπει να παρακινήσει τους Έλληνες παραγωγούς να προτείνουν ολοκληρωμένες και καλά στοχευμένες δράσεις, βασισμένες σε αξιόπιστες μελέτες αγοράς και με συγκεκριμένη ένδειξη για τον αναμενόμενο αντίκτυπο στις αγορές-στόχους.
Παραδείγματα καλής πρακτικής
- Θα μπορούσαν να υπάρχουν σήμερα κάποια παραδείγματα ορθών πρακτικών από άλλες περιοχές;
Θα μπορούσα να αναφέρω μεγάλο αριθμό προγραμμάτων που μπορούν να χρησιμεύσουν ως παραδείγματα καλής πρακτικής, όπως τα προγράμματα που υλοποιούνται από τη CNIEL τη γαλλική διεπαγγελματική οργάνωση γάλακτος, η οποία προωθεί ευρωπαϊκά τυριά (μεταξύ των οποίων και εκείνα με γεωγραφική ένδειξη) σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Η εν λόγω οργάνωση υπήρξε ιδιαίτερα καινοτόμος ως προς τη χρήση των μέσων επικοινωνίας (όπως κινητές καντίνες, συγχώνευση τυριών με τοπικά τρόφιμα και παραδόσεις κ.λπ.). Η ιταλική παρμεζάνα (Parmigiano Reggiano) ήταν επίσης ιδιαίτερα επιτυχής σε ενέργειες επεξήγησης της πραγματικής προέλευσης του προϊόντος στο εξωτερικό.
Άλλο καλό παράδειγμα που μπορεί να αναφερθεί είναι το αυστριακό πρόγραμμα προώθησης «5 την ημέρα» που στοχεύει στην εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με συγκεκριμένες ποικιλίες οπωροκηπευτικών με διαδραστικό τρόπο. Το πρόγραμμα αυτό έχει καταστεί ιδιαίτερα δημοφιλές στα σχολεία και τα παιδιά. Σε έναν μόνο χρόνο, το πρόγραμμα πέτυχε αύξηση στην αξία των πωλήσεων κατά 4,85% για τα φρούτα και κατά 5,67% για τα λαχανικά. Η επικοινωνιακή εκστρατεία του προγράμματος έλαβε το «βραβείο μέσων μεταφοράς» ως η πιο δημιουργική και πρωτότυπη διαφήμιση στα μέσα μαζικής μεταφοράς το 2012 και το 2013.
Τέλος, μπορώ να αναφέρω το πορτογαλικό πρόγραμμα «Vinho Madeira – 500 Anos de Historia e sabor» (Κρασί Μαδέρας – 500 χρόνια ιστορίας και γεύσης), με στόχο την προώθηση των γνώσεων και την ενίσχυση της εικόνας των οίνων ΠΟΠ Μαδέρας στην αμερικανική και την ιαπωνική αγορά. Το εν λόγω πρόγραμμα συνέβαλε στην αύξηση κατά 52% της αξίας των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ και κατά 31% προς την Ιαπωνία για αυτό το ιδιαίτερο προϊόν.
- Ποιο είναι το μήνυμά σας στους Έλληνες αγρότες και παραγωγούς;
Ζούμε σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, που τα προϊόντα μας ανταγωνίζονται με προϊόντα από άλλες γεωγραφικές περιοχές, τα οποία πολύ συχνά είναι φθηνότερα. Έχουμε, ωστόσο, ένα μεγάλο πλεονέκτημα: την ποιότητα, την ιστορία και την απαράμιλλη γεύση των προϊόντων μας. Η Ελλάδα έχει το προνόμιο να είναι η πηγή πολλών τέτοιων προϊόντων που είναι άξια πολλών παρόμοιων εκστρατειών προώθησης προϊόντων υψηλής ποιότητας, προκειμένου να γίνουν γνωστά και να πετύχουν στην παγκοσμιοποιημένη αγορά. Οι παραγωγοί πρέπει πρώτα απ’ όλα να συνεργαστούν μεταξύ τους. Η ισχύς εν τη ενώσει!
Ως δεύτερο βήμα, είναι πολύ σημαντικό να αναπτυχθεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική: να μην επιδιώκουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Να βεβαιωθούν, επίσης, ότι έχουν εξοικειωθεί με τη νομοθεσία της ΕΕ για την προώθηση πριν αποφασίσουν να υποβάλουν αίτηση. Στη συνέχεια, οι Έλληνες παραγωγοί πρέπει να κάνουν σωστή έρευνα αγοράς και να καθορίσουν με σαφήνεια τα κέρδη που μπορούν να αποκομίσουν με το οικείο πρόγραμμα προώθησης και τι μπορούν να επιτύχουν ως απόδοση της επένδυσης. Τέλος, θα πρέπει να αναζητήσουν νέες μορφές αποτελεσματικών και καλά στοχευμένων δράσεων, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην οικονομική αποδοτικότητα των εκστρατειών τους.
- Οι ΗΠΑ είναι της άποψης ότι τα προϊόντα με σήμανση καταγωγής απλώς συνιστούν τρόπους επηρεασμού του ανταγωνισμού. Από την άλλη πλευρά, πολλοί Ευρωπαίοι γεωργοί φοβούνται ότι, για παράδειγμα, η ΤΤΙΡ ενδέχεται να υπονομεύσει ολόκληρους τομείς, καθώς και την ευρωπαϊκή παράδοση στον τομέα των τροφίμων. Για παράδειγμα, η φέτα αποτελεί ένα τέτοιο προϊόν ζωτικής σημασίας στην Ελλάδα. Ποια είναι η άποψή σας;
Η στάση των ΗΠΑ είναι μερικές φορές δύσκολο να κατανοηθεί. Είναι αληθές ότι, αφενός, επικρίνουν το ευρωπαϊκό μας σύστημα γεωγραφικών ενδείξεων και πιστεύουν ότι αντίκειται στον ανταγωνισμό, αλλά από την άλλη πλευρά έχουν και αυτοί επίσης διάσημα ονόματα προέλευσης όπως τα κρασιά της Napa Valley και το ουίσκι από το Tenessee, τα οποία προσπαθούν να προστατεύσουν σε όλο τον κόσμο. Πρέπει να ενθαρρύνουμε τις ΗΠΑ να αναπτύξουν περαιτέρω όλες τις ονομασίες προέλευσης και την αξία τους.
Το μήνυμα για τους γεωργούς και τους παραγωγούς μας είναι ότι η TTIP δεν θα υπονομεύσει την ευρωπαϊκή παράδοση τροφίμων ούτε τα ονόματα των γεωγραφικών μας ενδείξεων.
Για παράδειγμα, αποκλείεται να επιτρέψουμε να κυκλοφορήσουν στην αγορά της ΕΕ αμερικανικά αντίγραφα της φέτας ή του Prosciutto της Πάρμα.
Αντιθέτως, στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε υψηλότερο επίπεδο προστασίας για τη φέτα και άλλες ονομασίες σε όλες τις εμπορικές μας συμφωνίες, μεταξύ άλλων και με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και στις πρόσφατες συμφωνίες μας –για παράδειγμα, με την Κορέα, τον Καναδά, τη Νότια Αφρική, το Βιετνάμ– πετύχαμε καλύτερη προστασία και αναγνώριση από τους καταναλωτές για διάσημα ονόματα δικών μας τροφίμων – συμπεριλαμβανομένης της φέτας. Το μήνυμα είναι το εξής: προστασία και προώθηση!
Συνέντευξη στον Νίκο Λάππα
