Συνέντευξη στον Νίκο Λάππα
Η επάρκεια βοσκότοπων καθορίζει συχνά τον βαθμό ανάπτυξης της κτηνοτροφίας. Για τον λόγο αυτόν, η διανομή των δημόσιων βοσκήσιμων εκτάσεων αποκτά μεγάλη οικονομική βαρύτητα.
Πριν από περίπου έναν χρόνο, η «ΥΧ» ανέδειξε την περίπτωση των Κυθήρων, όπου άτομα από το Αγρίνιο εμφανίζονταν να δηλώνουν εκτάσεις στο νησί των Κυθήρων που υποτίθεται ότι ανήκαν σε Μονή, υπόθεση που πήρε τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Παρόμοιες υποθέσεις ψευδών δηλώσεων βοσκότοπων απεστάλησαν πριν από περίπου δύο μήνες από τον ΟΠΕΚΕΠΕ στον Εισαγγελέα.
Στη δημοσιότητα που ακολούθησε, είτε από άγνοια είτε σκοπίμως, έγινε προσπάθεια να μπλεχθούν μεταξύ τους δύο εντελώς διαφορετικά θέματα, η απάτη κατά την υποβολή δηλώσεων ιδιωτικών βοσκότοπων με τη διανομή των δημόσιων βοσκότοπων, ανακαλύπτοντας «τρύπες» στα πληροφοριακά συστήματα. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Δημήτρης Καπνιάς, υπεύθυνος έργου ΟΣΔΕ της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, απαντά σε κρίσιμα ζητήματα, όπως οι απάτες στην καταβολή των ενισχύσεων και η Τεχνική Λύση των βοσκότοπων.
Από το ξεκίνημα της ΚΑΠ, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα, κατά τα οποία κάποιοι επιτήδειοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν αγροτικές επιδοτήσεις που δεν δικαιούνται, λαμβάνοντας ενδημικό χαρακτήρα σε όλη την ΕΕ. Στην Ελλάδα, το τελευταίο δωδεκάμηνο περίπου, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος έχει τεθεί το ζήτημα των βοσκότοπων. Πώς το σχολιάζετε;
Συμφωνώ με την παρατήρησή σας. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που οδηγηθήκαμε στις ενισχύσεις με βάση την καλλιεργούμενη έκταση, που και είναι τεχνικά πιο εύκολο να ελεγχθούν μέσω του συστήματος των ενοτήτων (LPIS). Όλο το σύστημα του ΟΣΔΕ έχει δημιουργηθεί για να ελέγξει την ακρίβεια των δηλούμενων εκτάσεων και να μειώσει όσο είναι δυνατόν τα φαινόμενα απάτης.
Τελικά, ποιοι είναι αρμόδιοι για τον έλεγχο των δηλώσεων ΟΣΔΕ;
Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι ο διοικητικός έλεγχος των στοιχείων των δηλώσεων, που οδηγεί και στον εντοπισμό αυτών των φαινομένων, αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του ΟΠΕΚΕΠΕ. Το φαινόμενο ψευδών δηλώσεων βοσκοτοπικών εκτάσεων δεν είναι σημερινό, καθώς και στο παρελθόν έχουν γίνει σχετικές καταγγελίες και έρευνες από τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Υπενθυμίζω την περίπτωση δηλώσεων μεγάλων εκτάσεων με πλαστά ενοικιαστήρια στα Κύθηρα.
Συμφωνώ, ήταν ένα ζήτημα που ανέδειξε η εφημερίδα μας, που άτομα από το Αγρίνιο εμφανίζονταν με εκτάσεις στα Κύθηρα.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, αμφιβολία ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα πρέπει διαρκώς να εξελίσσει τα ελεγκτικά μέσα του, γιατί από κανέναν δεν είναι ανεκτές η απάτη και η «κλοπή» κοινοτικών ενισχύσεων. Προφανώς και όλοι μας έχουμε υψηλές απαιτήσεις σε αυτόν τον τομέα, πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι ο εντοπισμός πλαστών ενοικιαστηρίων δεν είναι αυτόματη υπόθεση και απαιτεί «έξυπνους» διασταυρωτικούς ελέγχους για τον εντοπισμό ύποπτων περιπτώσεων, αλλά και ενδελεχή διοικητικό έλεγχο αυτών.
Τέλος, αν και οι περιπτώσεις αυτές σαφώς και δεν αφορούν τη συντριπτική πλειονότητα των πιστοποιημένων φορέων υποβοήθησης, όπου εντοπίζονται συστηματικές περιπτώσεις απόπειρας απάτης απαιτείται παραδειγματική τιμωρία σε όλο το εμπλεκόμενο κύκλωμα.
Η Τεχνική Λύση
Πολλά γράφονται για τη λεγόμενη Τεχνική Λύση, όπως για παράδειγμα ότι διανέμονται δημόσιοι βοσκότοποι σε άτομα που δεν διαθέτουν ζώα. Ποια είναι η αλήθεια;
Η προσπάθεια εμπλοκής της Τεχνικής Λύσης (ΤΛ) διανομής των δημόσιων βοσκοτοπικών εκτάσεων στους κτηνοτρόφους με τις περιπτώσεις απάτης είναι εντελώς αστήρικτη και προσχηματική. Αντιθέτως, μάλιστα, ο λόγος που η απάτη γίνεται με πλαστά ιδιωτικά ενοικιαστήρια (περίπτωση Κυθήρων) είναι ότι η ΤΛ διανέμει εκτάσεις μόνο σε δικαιούχους που δηλώνουν στην κατοχή τους ζώα και είτε δεν δηλώνουν καθόλου ιδιόκτητα βοσκοτόπια είτε όσα δηλώνουν δεν επαρκούν για την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων τους.
Με πολύ απλά λόγια, η ΤΛ υπολογίζει και διανέμει τις απολύτως απαραίτητες εκτάσεις, ώστε:
1. Nα ενεργοποιήσουν τα δικαιώματά τους, εφόσον οι ιδιωτικές ή οι ενοικιαζόμενες εκτάσεις δεν επαρκούν.
2. Να λάβουν δικαιώματα από το Εθνικό Απόθεμα σε αντιστοιχία με τα δηλούμενα ζώα, και πάλι εφόσον οι δηλούμενες ιδιωτικές ή ενοικιαζόμενες εκτάσεις δεν επαρκούν.
Και στις δύο περιπτώσεις, ο μόνος τρόπος απάτης είναι η δήλωση μεγαλύτερου αριθμού ζώων από τον δικαιούχο. Η ψευδής δήλωση ζώων αποτελεί από μόνη της ένα σημαντικό θέμα και, κατά καιρούς, γίνονται σχετικές καταγγελίες (περίπτωση Λεπενούς 2017). Aυτό, όμως, είναι κάτι που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ελέγξει το σύστημα του ΟΣΔΕ και απαιτείται επιτόπιος έλεγχος.
Εξ όσων γνωρίζουμε και το 2019 ο ΟΠΕΚΕΠΕ είχε διενεργήσει ειδικούς διοικητικούς ελέγχους σε παραγωγούς που αιτούνταν Εθνικό Απόθεμα και δήλωναν ζώα και τα αποτελέσματά τους λήφθηκαν υπόψη στην κατανομή Εθνικού Αποθέματος.
«Το θέμα της διανομής των βοσκότοπων είναι σημαντικό, κοινωνικά και εθνικά ευαίσθητο και όποιος το χρησιμοποιεί για φτηνή πολιτική προσφέρει κακές υπηρεσίες στον τόπο»
Η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ είναι ο φορέας συντονισμού του ΟΣΔΕ. Τι κάνετε για την Τεχνική Λύση όλο αυτό το διάστημα;
Η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ έπραξε αυτό που επέβαλαν οι συνθήκες, συμβάλλοντας με την τεχνογνωσία της στη διαμόρφωση της ΤΛ το 2014, όταν ο κίνδυνος απώλειας εκατομμυρίων ευρώ αγροτικών ενισχύσεων ήταν άμεσος και απαιτούσε την εύρεση μίας δίκαιης λύσης για όλους τους κτηνοτρόφους. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η εφαρμογή της εξασφάλισε επαρκή και δίκαιη διανομή των επιδοτήσεων και γι’ αυτό έτυχε καθολικής αποδοχής.
Από την πρώτη στιγμή, όμως, η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ επέστησε την προσοχή προς όλους ότι η ΤΛ δεν μπορεί παρά να αποτελεί μία προσωρινή μέθοδο διανομής των δημόσιων βοσκοτοπικών εκτάσεων και ότι θα πρέπει να υλοποιηθεί το συντομότερο το έργο των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης. Δυστυχώς, όμως, η αστοχία του σχεδιασμού εκπόνησης των σχετικών μελετών δεν έχει επιτρέψει την απεμπλοκή από την ΤΛ έως και σήμερα.
Τις παρατηρήσεις σας αυτές τις καταθέσατε κάπου και εγγράφως;
Η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, από το 2015 και ένθεν, σε κάθε ετήσια έκθεσή της προς τον ΟΠΕΚΕΠΕ θέτει το «πρόβλημα των βοσκότοπων» ως ένα θέμα που έχει καθυστερήσει να επιλυθεί. Παραθέτω ενδεικτικά ένα απόσπασμα από την έκθεση Ιανουαρίου 2019:
«Δυστυχώς, τα προβλήματα της κατανομής των κοινοτικών βοσκότοπων στους κτηνοτρόφους χρονίζουν και, δυστυχώς, ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει από την πλευρά του ΥΠΑΑΤ για την επίλυσή τους. Το πρόβλημα είναι γνωστό και η ανάλυσή του δεν αποτελεί αντικείμενο της παρούσας έκθεσης. Εξάλλου, η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ συνέβαλε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, καταθέτοντας έγκαιρα και τεκμηριωμένα προτάσεις που να εξασφαλίζουν κατά το δυνατό μία ρεαλιστική και δίκαιη λύση.
Είναι απαραίτητο, όμως, να εξετασθεί η επίπτωση του προβλήματος αυτού στην ομαλή πορεία του έργου και στη συνολική λειτουργία των Φορέων. Είναι προφανές ότι αυτό το ζήτημα από μόνο του έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα σε όλο το σύστημα υποστήριξης του έργου, στην αξιοπιστία του και στην αποτελεσματικότητά του. Θα είναι πραγματικά ευτύχημα εάν υπάρξει κάποια εξέλιξη στο θέμα της κατανομής των βοσκότοπων για την επόμενη χρονιά.
Πάγια θέση του Φορέα Συντονισμού αποτελεί ότι τα θέματα της διευθέτησης των βοσκότοπων, του καθορισμού των χρήσεων γης και της επίλυσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των γαιών υπερβαίνουν κατά πολύ τη σκοπιμότητα του ΟΣΔΕ. Τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης αποτελούν σημαντική προτεραιότητα στην κατεύθυνση του εξορθολογισμού της διαχείρισης των βοσκότοπων και πρέπει να προχωρήσουν άμεσα, ώστε να αποφευχθεί η ίδια κατάσταση και τα επόμενα έτη».
Όπως γίνεται κατανοητό, το θέμα της διανομής των βοσκότοπων είναι σημαντικό, κοινωνικά και εθνικά ευαίσθητο και όποιος το χρησιμοποιεί για φτηνή πολιτική προσφέρει κακές υπηρεσίες στον τόπο. Αυτό που απαιτείται είναι ένα σχέδιο διαχείρισης των βοσκότοπων, τεχνικά και οικονομικά βιώσιμο, που θα βοηθήσει, μεταξύ άλλων, και στην καλύτερη διανομή τους στους δικαιούχους.
Η απάτη στις αγροτικές επιδοτήσεις δεν μπορεί να είναι ανεκτή και η στάση της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ στο θέμα αυτό είναι άτεγκτη και όχι a la carte, συμβάλλοντας, στον βαθμό που μας αναλογεί, στις προσπάθειες του ΟΠΕΚΕΠΕ και του ΥΠΑΑΤ για την πάταξή της.
