Δρ. Γρηγόρης Βάρρας, νέος πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ: «Να μη χαθεί ούτε ένα ευρώ από τους παραγωγούς»

Συνέντευξη στους Νίκο Λάππα, Γεωργία Μπόχτη

Την πρώτη του συνέντευξη από το τιμόνι του ΟΠΕΚΕΠΕ παραχώρησε στην «ΥΧ» ο δρ. Γρηγόρης Βάρρας. Βαθιά γνώστης της αγροτικής πολιτικής, ο αναπληρωτής καθηγητής έχει αναλάβει καθήκοντα σε έναν από τους πιο νευραλγικούς δημόσιους οργανισμούς και έχει θέσει ήδη πέντε βασικούς στρατηγικούς στόχους για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η εύρυθμη λειτουργία του. Παράλληλα, αποκαλύπτει σε ποιο στάδιο βρίσκεται η πολύκροτη υπόθεση των ανύπαρκτων μοναστηριακών βοσκότοπων στα Κύθηρα, τι συμβαίνει με τις απλήρωτες εξισωτικές των προηγούμενων ετών, ενώ εξηγεί αναλυτικά τη διαδικασία της υποβολής της ενιαίας αίτησης ενίσχυσης και απαντά σε όσους επικρίνουν τον ΟΠΕΚΕΠΕ για τις πληρωμές.

Η εβδομάδα κλείνει με τον ΟΠΕΚΕΠΕ να έχει καταβάλει πάνω από 1 δισ. ευρώ στους δικαιούχους παραγωγούς…

Πράγματι, χορηγήθηκαν το υπόλοιπο ποσό (30%) της βασικής ενίσχυσης περίπου 350 εκατ. ευρώ, στο οποίο συμπεριελήφθη και η αξία των χορηγούμενων ΔΒΕ από το εθνικό απόθεμα έτους 2019, η πράσινη ενίσχυση, ύψους 550,3 εκατ. ευρώ περίπου και η ενίσχυση για τους γεωργούς νεαρής ηλικίας, ύψους 36,6 εκατ. ευρώ περίπου. Να σημειωθεί ότι κατά τη χορήγηση των ανωτέρω ενισχύσεων εφαρμόστηκε συντελεστής παρακράτησης, που ανέρχεται σε 1,43% λόγω δημοσιονομικής πειθαρχίας (για ποσά άμεσων ενισχύσεων άνω των 2.000 ευρώ, βάσει του Καν. (ΕΕ) 1306/2013). Το ποσό της δημοσιονομικής πειθαρχίας επιστρέφεται στο επόμενο οικονομικό έτος.

Επίσης, ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες πληρωμής των δικαιούχων του Μέτρου 13 «Ενισχύσεις σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα» (Εξισωτική Αποζημίωση), ολοκληρώνεται, στο σύνολο της χώρας, η καταβολή της προκαταβολής των δικαιούχων του Μέτρου 6.3 «Ανάπτυξη Μικρών Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων» και ξεκινούν οι πληρωμές προκαταβολών των δικαιούχων των επενδυτικών σχεδίων, που υλοποιούνται στο πλαίσιο της Δράσης 4.2.1. του ΠΑΑ 2014-2020 (Μεταποίηση).

Τι θα γίνει με τις εξισωτικές αποζημιώσεις των προηγούμενων ετών που δεν έχουν ακόμη πληρωθεί;

Είναι σε εξέλιξη η διαδικασία διορθωτικών ενεργειών επί της διαδικασίας αξιολόγησης, επεξεργασίας και υπολογισμού πληρωμής μεμονωμένων περιπτώσεων παραγωγών κατόπιν ενστάσεων σε θέματα επιλεξιμότητας αγροτεμαχίων (πλην βοσκότοπων), επικαλύψεων, εντύπων ελέγχων κ.λπ. για προηγούμενα έτη. Η εν λόγω διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το Πάσχα του 2020.

Κατά καιρούς, πρόσωπα της πολιτικής -και όχι μόνο- σκηνής θέτουν προς τον Οργανισμό ερωτήματα σχετικά με την ημερομηνία των πληρωμών. Πρόσφατα, ακούσαμε κάποιους να ζητούν πληρωμή των Βιολογικών τον Ιανουάριο, ενώ ο προγραμματισμός είναι για Μάιο. Πώς σχολιάζετε τέτοιες παρεμβάσεις;

Η διαδικασία των πληρωμών είναι ιδιαίτερα σύνθετη και δεν πραγματοποιείται με βάση τις επιθυμίες του καθενός. Ακολουθείται μία συγκεκριμένη διαδικασία, προηγούνται έλεγχοι, έκδοση των απαραίτητων εγκυκλίων κ.ά. και τηρώντας απαρέγκλιτα τον νόμο.

«Βασικός μας στόχος είναι η ικανοποίηση των συναλλασόμενων με τον ΟΠΕΚΕΠΕ παραγωγών»

Από μία περίοδο με σειρά καταλογισμών εις βάρος της χώρας, περάσαμε σε μία υποδειγματική περίοδο για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, όπως δήλωσε πρόσφατα και ο ίδιος ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης. Όμως, εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Συνεπώς, ποιοι είναι οι στόχοι και οι προτεραιότητές σας;

Οι στρατηγικοί στόχοι και οι προτεραιότητες που προσωπικά θέτω, και το σύνολο της νέας Διοίκησης συμμερίζεται απόλυτα, είναι ουσιαστικά πέντε.

Ο πρώτος στόχος είναι να συνεχιστούν οι μηδενικοί καταλογισμοί, όπως ανέφερε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης. Όμως, επιτρέψτε μου να καταστήσω σαφές ότι αυτό δεν είναι απλώς ένα επίτευγμα που το επιτύχαμε κάποια στιγμή και μετά επαναπαυόμαστε στις δάφνες μας. Είναι ένας συνεχής και δύσκολος αγώνας ταχύτητας, αντοχής και αποτελεσματικότητας που δίνει το σύνολο του Οργανισμού με την καθημερινή και στενή παρακολούθηση και καθοδήγηση της διοίκησης.

Ο δεύτερος στόχος είναι η καθολική απορρόφηση του συνόλου των πιστώσεων των δύο ταμείων, ΕΓΤΕΕ και ΕΓΤΑΑ. Δηλαδή, να μη χαθεί ούτε ένα ευρώ από τα σχεδόν 2,7 δισ. που είναι διαθέσιμα προς διανομή μέσα από 80 και πλέον διαφορετικά μέτρα σε σχεδόν 700.000 παραγωγούς. Αυτό, επίσης, είναι ένα τιτάνιο έργο που απαιτεί βαθιά γνώση της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας και συνεχή βελτιστοποίηση των μέτρων των προγραμμάτων με γνώμονα το πώς εφαρμόζονται στην πράξη και τα αποτελέσματά τους.

Ο τρίτος στόχος είναι η ικανοποίηση των συναλλασσόμενων με τον ΟΠΕΚΕΠΕ παραγωγών. Αυτή είναι η νέα αντίληψη της νέας διοίκησης και το βασικό της στοίχημα. Ο Οργανισμός πρέπει να βρίσκεται κοντά στους παραγωγούς, να αφουγκράζεται τις ανάγκες τους και να τους παρέχει υποστήριξη, εκπαίδευση και κατάλληλα εργαλεία, ώστε να μπορούν να συμμορφώνονται με τα ομολογουμένως δύσκολα προαπαιτούμενα των επιδοτήσεων των ταμείων.

Θέλω να καταστήσω σαφές προς τους παραγωγούς ότι θα τους ακούμε και θα τους καταλαβαίνουμε, προφανώς βέβαια στο πλαίσιο της απαρέγκλιτης τήρησης της νομοθεσίας. Επίσης, θα τους παρέχουμε τα εργαλεία για να κάνουμε τη συνεργασία μας πιο εύκολη.

Ο τέταρτος στόχος είναι λιγότερο ορατός, αλλά απολύτως απαραίτητος για την ικανοποίηση των προηγούμενων τριών. Πρόκειται για την αδήριτη ανάγκη της αξιοποίησης του 100% των ανθρώπινων πόρων του Οργανισμού. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ο μικρότερος σε προσωπικό Οργανισμός Πληρωμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τους παραγωγούς και τις πιστώσεις που διαχειρίζεται! Αυτό σημαίνει ότι η νέα διοίκηση πρέπει να πετύχει την πλήρη αξιοποίηση του προσωπικού του Οργανισμού και την αύξηση της αποτελεσματικότητας και παραγωγικότητάς τους, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να αυξήσει την ικανοποίηση που αισθάνονται οι εργαζόμενοι από την εργασία τους και όλα αυτά σε ένα ιδιαίτερα σφιχτό οικονομικό περιβάλλον που δεν επιτρέπει την παροχή οικονομικών κινήτρων.

Ίσως αυτό το τελευταίο ακούγεται κάπως ουτοπικό ή στο όριο του αδύνατου, αλλά ο συνδυασμός σύγχρονων εργαλείων εργασίας, τεχνοκρατικής μεθοδολογίας διαχείρισης και ανάπτυξης κουλτούρας ενθάρρυνσης θα το καταστήσει εφικτό και θα δώσει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Ο πέμπτος στόχος είναι οριζόντιος, με την έννοια ότι δίνει τα εργαλεία για τους άλλους τέσσερις. Δεν είναι άλλος από την πλήρη αξιοποίηση των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων που παρέχουν χρηματοδότηση της ανάπτυξης καινοτόμων εφαρμογών και εργαλείων που θα κάνουν τη ζωή όλων, παραγωγών και ελεγκτικών μηχανισμών, πιο εύκολη και πιο αποτελεσματική και μάλιστα χωρίς καμία επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, ενώ θα διευκολύνουν τη διαμόρφωση του εθνικού στρατηγικού σχεδίου για τις ενισχύσεις στη νέα προγραμματική περίοδο (μόλις οριστικοποιηθούν οι βασικές πράξεις της ΚΑΠ 2021 και μετά).

Μια και αναφέρεστε στη νέα ΚΑΠ, τι θα αλλάξει για τον ΟΠΕΚΕΠΕ με την υιοθέτηση των νέων ψηφιακών τεχνολογιών για τον έλεγχο της εφαρμογής της;

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική 2021-2027 φέρνει αλλαγές στον έλεγχο της εφαρμογής της κυρίως με την εφαρμογή του monitoring (η λέξη «παρακολούθηση» είναι μια προσωρινή απόδοση στα ελληνικά αυτής της έννοιας). Σύμφωνα με αυτήν τη νέα διαδικασία, ο έλεγχος των δηλώσεων θα βασίζεται στις νέες δορυφορικές και δωρεάν εικόνες που παρέχει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος στο πλαίσιο του προγράμματος «Κοπέρνικος», με την ονομασία Sentinel 1 και 2.

Αυτό, όμως, δεν αφορά μόνο τον έλεγχο. Η ίδια διαδικασία θα βοηθά τους παραγωγούς να υποβάλλουν σωστότερα τις δηλώσεις τους, να αποφεύγουν τα λάθη και στο βάθος, μετά από λίγα χρόνια, στόχος θα είναι η πληρωμή χωρίς δήλωση. Όμως, είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν ακόμη για την υλοποίηση αυτής της νέας μεθοδολογίας και επιτρέψτε μου να παραπέμψω σε μελλοντικές αναλυτικές ενημερώσεις και εκπαίδευση προς αυτή την κατεύθυνση, μόλις υπάρξει ένα συγκεκριμένο νέο σύστημα.

Θα μπορούσε η υποβολή των δηλώσεων να ξεκινήσει έως τα τέλη Ιανουαρίου του 2020, ώστε να υπάρξει επαρκής χρόνος για την επεξεργασία τους;

Η υποβολή της ετήσιας ενιαίας αίτησης ενίσχυσης από τους γεωργούς επιβάλλεται από τον Καν (ΕΕ) 1306/2013. Η καταληκτική ημερομηνία (15η Μαΐου κάθε χρόνο) ισχύει για όλα τα κράτη-μέλη και μόνο μετά από απόφαση της ΕΕ μπορεί να παραταθεί η προθεσμία υποβολής.

Επομένως, τα χρονικά όρια υποβολής των δηλώσεων ΟΣΔΕ καθορίζονται από το ενωσιακό θεσμικό πλαίσιο και είναι δεσμευτικά. Για να τεθεί σε λειτουργία η εφαρμογή υποβολής των αιτήσεων, προαπαιτούνται πολλές εργασίες και είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ολοκληρωθούν εντός του Ιανουαρίου 2020. Στόχος μας είναι το αργότερο στις αρχές Μαρτίου 2020.

Τι είδους εργασίες απαιτούνται;

Ενδεικτικά, απαιτούνται νέες προδιαγραφές για το έντυπο (τροποποιήσεις, προσθήκες, διαγραφές πεδίων κ.λπ.), νέο υπόβαθρο, ενσωματωμένα αποτελέσματα των ελέγχων σε ό,τι αφορά μη επιλέξιμες εκτάσεις κ.λπ. Άλλωστε, στη χώρα μας, υποβάλλονται ετησίως περίπου 740.000 αιτήσεις δικαιούχων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, που, λόγω των στοιχείων που πρέπει να δηλωθούν, απαιτείται χρόνος περισσότερος του ενός μήνα.

Επίσης, οι δηλώσεις ΟΣΔΕ είναι ταυτοχρόνως και αιτήσεις πληρωμής διάφορων Μέτρων του ΠΑΑ (ΕΓΤΑΑ) και καθεστώτων του ΕΓΤΕ, που απαιτείται κατά την υποβολή τους και η υποβολή συμπληρωματικών εγγράφων που δεν μπορούν να εκδοθούν έως τα τέλη Ιανουαρίου.

Επιπρόσθετα, στο ΟΣΔΕ δηλώνονται οι καλλιέργειες των αγροτεμαχίων σε επίπεδο ποικιλίας, οι οποίες στη συνέχεια ελέγχονται και τυγχάνουν ενίσχυσης από τον Οργανισμό. Οι παραγωγοί εαρινών καλλιεργειών εντός του μήνα Ιανουαρίου δεν μπορούν με ακρίβεια να προσδιορίσουν τις καλλιέργειες που συχνά είναι εξαρτώμενες των καιρικών συνθηκών της άνοιξης.

Άλλωστε, λόγω της πολυπλοκότητας των υποβαλλόμενων στοιχείων κατά τα τελευταία έτη, η χώρα μας (μαζί με άλλες της ΕΕ) έχει λάβει παράταση από την ΕΕ κατά έναν μήνα από την προβλεπόμενη καταληκτική ημερομηνία (31/05), προκειμένου να ολοκληρωθούν ορθά οι υποβαλλόμενες αιτήσεις από τους παραγωγούς. Οι γεωργοί πρέπει να δείξουν επιμέλεια κατά την υποβολή της ενιαίας αίτησης ενίσχυσης, ώστε ο ΟΠΕΚΕΠΕ να ολοκληρώσει με επιτυχία το έργο του.

Γιατί δεν προβλέπεται έκδοση τιμολογίου, όταν ο αγρότης πληρώνει για την αίτηση ΟΣΔΕ, ώστε να γνωρίζει το αναλυτικό κόστος της υπηρεσίας που έλαβε;

Είναι μια σημαντική ερώτηση, η οποία μου δίνει τη δυνατότητα να διορθώσω μια παρανόηση. Ο παραγωγός δεν πληρώνει ούτε ένα ευρώ στον ΟΠΕΚΕΠΕ για την υποβολή της Ενιαίας Αίτησης Ενίσχυσης, η οποία και παρέχεται δωρεάν. Για τον σκοπό αυτόν, ο ΟΠΕΚΕΠΕ δίνει τη δυνατότητα στους παραγωγούς της on line υποβολής της αίτησης ΟΣΔΕ.

Εφόσον ο δικαιούχος δεν μπορεί να την υποβάλλει από μόνος του, μπορεί να απευθυνθεί στα πιστοποιημένα Κέντρα Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ), όπου και καταβάλλει τίμημα για τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Η έκδοση τιμολογίου για την παροχή κάποιας υπηρεσίας προβλέπεται από τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα – ΕΛΠ (Ν. 4308/2014), αρμοδιότητας υπ. Οικονομικών. Συνεπώς, δεν μπορεί ο ΟΠΕΚΕΠΕ να ρυθμίσει τέτοια ζητήματα.

Παρά την εύρυθμη λειτουργία, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις των παρατυπιών… Ανύπαρκτα μοναστηριακά βοσκοτόπια στα Κύθηρα. Γιατί δεν έχει διαβιβαστεί το θέμα στον Εισαγγελέα ακόμη;

Η αρμόδια υπηρεσία, κατά τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του ΟΠΕΚΕΠΕ, εντόπισε δηλούμενες αγροτικές εκτάσεις στη νήσο Κύθηρα, από δικαιούχους παραγωγούς με έδρα εκμετάλλευσης νομό στη Δυτική Ελλάδα. Έκανε τις οριζόμενες διαδικασίες και κατέληξε σε μηχανογραφικό διοικητικό μηδενισμό των επίμαχων αγροτεμαχίων στις αιτήσεις ενιαίας ενίσχυσης 2018 και 2019 των εμπλεκόμενων παραγωγών. Επειδή η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, όπως διασταυρωτικοί έλεγχοι υπολογισμού των ενισχύσεων και των κυρώσεων (αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά) των εμπλεκόμενων παραγωγών, και δεν έχει συνταχθεί πλήρης διοικητικός φάκελος, για τον λόγο αυτόν δεν απεστάλη ο φάκελος στην αρμόδια Εισαγγελία.