Δρ. Παναγιώτης Κετικίδης, πρόεδρος Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας (ΑΖΚ): «Γεφυρώνοντας την έρευνα με την επιχειρηματικότητα»

Τον ρόλο της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας (ΑΖΚ) ως μοχλού ανάπτυξης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τις δράσεις της για την υποστήριξη των startups και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το εγχώριο οικοσύστημα καινοτομίας αναλύει σε συνέντευξή του στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της ΑΖΚ, Δρ Παναγιώτης Κετικίδης.

Αποτελεί η καινοτομία μοχλό ανάπτυξης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις;

Η καινοτομία αποτελεί αδιαμφισβήτητα έναν από τους σημαντικότερους μοχλούς ανάπτυξης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), ιδιαίτερα σε τομείς στρατηγικής σημασίας, όπως η αγροδιατροφή. Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η ικανότητα προσαρμογής, η ταχεία αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και η εισαγωγή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών μπορούν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια των ΜΜΕ. Στην Κεντρική Μακεδονία, όπου ο αγροδιατροφικός τομέας συμβάλλει σημαντικά στο ΑΕΠ (25%) του πρωτογενούς τομέα σε εθνικό επίπεδο και ενισχύει τις εξαγωγές, η ανάγκη για σύγχρονες λύσεις είναι πιο επιτακτική από ποτέ.

Η καινοτομία δεν περιορίζεται μόνο στην τεχνολογία. Περιλαμβάνει νέες μεθόδους παραγωγής, πρότυπα πιστοποίησης, βιώσιμες πρακτικές και καινοτομία στη διαδικασία σύνδεσης με την αγορά. Η ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί πρωταρχικά μέσα από τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και, κυρίως, της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Οι ΜΜΕ, με την ευελιξία και την εγγύτητά τους στον παραγωγό και στον καταναλωτή, μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες αλλαγής, εφόσον τους δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία και οι υποστηρικτικές υποδομές.

Πώς υποστηρίζει η ΑΖΚ τις νεοφυείς επιχειρήσεις; Υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα επιτυχημένων startups που έχουν επωφεληθεί από τις δράσεις της;

Η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ έρευνας, επιχειρηματικότητας και παραγωγής, δημιουργώντας τις συνθήκες για να ευδοκιμήσουν καινοτόμες ιδέες και νεοφυείς επιχειρήσεις. Με τη λειτουργία της προθερμοκοιτίδας στις εγκαταστάσεις της στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπου φιλοξενεί έντεκα startups και τη διασύνδεση και δικτύωση με όλους τους εμπλεκόμενους «παίκτες» του οικοσυστήματος καινοτομίας μέσω σειράς δράσεων και συμμετοχής σε προγράμματα επιτάχυνσης, η ΑΖΚ υποστηρίζει ολιστικά τον επιχειρηματία που ξεκινά, δίνοντας έμφαση στη συνεργασία με την ακαδημαϊκή κοινότητα και την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δημιουργία του Thess InnoFood Hub – του πρώτου οργανωμένου κέντρου καινοτομίας στον αγροδιατροφικό τομέα στην Ελλάδα. Ο νέος Θύλακας Υποδοχής Καινοτόμων Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων (ΘΥΚΔ) στη Θέρμη φιλοδοξεί να προσφέρει ένα πλήρες οικοσύστημα υποστήριξης για νεοφυείς και ΜμΕ επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγροδιατροφή. Πρόκειται για ένα καινοτόμο εμβληματικό έργο, το οποίο δρα συμπληρωτικά σε άλλες πρωτοβουλίες ανάπτυξης του οικοσυστήματος καινοτομίας. Εκεί θα λειτουργήσει θερμοκοιτίδα, ερευνητικά θερμοκήπια, πιλοτικές εγκαταστάσεις παραγωγής και εργαστήρια πιστοποίησης, δημιουργώντας έναν ολοκληρωμένο μηχανισμό στήριξης από την ιδέα έως την εμπορική εφαρμογή.

Ποιες είναι οι νέες τάσεις στην καινοτομία και ποιες οι προκλήσεις;

Η καινοτομία σήμερα χαρακτηρίζεται από τη διεπιστημονική συνεργασία, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση. Στην αγροδιατροφή, οι τάσεις περιλαμβάνουν τη χρήση τεχνολογιών αιχμής, όπως είναι το precision farming, τα big data και η τεχνητή νοημοσύνη, η ανάπτυξη φυτικών εναλλακτικών προϊόντων, αλλά και η έμφαση στην ιχνηλασιμότητα και την πιστοποίηση.

Ωστόσο, σημαντικές προκλήσεις παραμένουν:

• Το χάσμα μεταξύ έρευνας και αγοράς, όπως αποτυπώνεται στην πολύ χαμηλή θέση της Ελλάδας στον δείκτη συνεργασίας πανεπιστημίων και βιομηχανίας (118η/123 χώρες).
• Οι περιφερειακές ανισότητες και η ανάγκη για «διπλή σύγκλιση», τόσο εντός της χώρας όσο και σε σχέση με την ΕΕ.
• Η περιορισμένη κουλτούρα αποδοχής του ρίσκου και η ανάγκη ενίσχυσης του επιχειρηματικού πολιτισμού και της πρόσβασης σε χρηματοδοτικά εργαλεία.

Κοιτώντας προς το μέλλον, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τις σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας της αγροδιατροφής: Η επιτάχυνση της κλιματικής κρίσης, η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού (κατά 40% έως το 2050), η ένταση των φυσικών καταστροφών και οι πιέσεις στους φυσικούς πόρους. Στο πλαίσιο αυτό, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με πρωτοβουλία του περιφερειάρχη, Χριστόδουλου Τοψίδη, και σε συνεργασία με το Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος και την Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, ιδρύει το Γραφείο Αποτυπώματος Άνθρακα – ένα κρίσιμο εργαλείο πράσινης διακυβέρνησης και, ταυτόχρονα, τη βάση λειτουργίας ενός Living Lab: Ενός δυναμικού οικοσυστήματος ανοιχτής καινοτομίας που φέρνει κοντά αγρότες, επιχειρήσεις, ερευνητικά ιδρύματα και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Η ΑΖΚ ανταποκρίνεται ενεργά σε αυτές τις προκλήσεις, υιοθετώντας το μοντέλο της τετραπλής έλικας και προωθώντας τη δημιουργία οργανικών και βιώσιμων οικοσυστημάτων καινοτομίας. Η σύμπραξη δυνάμεων και η καλλιέργεια συνεργειών δεν είναι απλώς επιθυμητές, είναι αναγκαίες. Σε ένα πολύπλοκο και ανταγωνιστικό περιβάλλον, μόνο μέσω καινοτόμων προσεγγίσεων και συλλογικής δράσης μπορούν να λαμβάνονται και να υλοποιούνται οι αποφάσεις που απαιτούνται για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης.