Κάλεσμα προς τα κράτη-μέλη να μεταφέρουν και να εφαρμόσουν εγκαίρως την οδηγία της ΕΕ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (UTP), προκειμένου να φέρουν μεγαλύτερη οικονομική ισορροπία στις εφοδιαστικές αλυσίδες της αγροδιατροφής, απηύθυνε η οργάνωση των νέων αγροτών της ΕΕ, CEJA.
Η CEJA, η οποία εκπροσωπεί περίπου δύο εκατομμύρια νέους αγρότες σε όλη την Ευρώπη, δημοσίευσε έγγραφο θέσεων σχετικά με το πώς η ΕΕ μπορεί να επιτύχει μια πιο ανθεκτική αγροδιατροφική αλυσίδα και περιέγραψε τους τρόπους με τους οποίους το κανονιστικό πλαίσιο για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (UTP) μπορεί να βοηθήσει τους νέους αγρότες να ορθοποδήσουν στον πρωτογενή τομέα.
«Η καταπολέμηση των καταχρηστικών πρακτικών είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει μέσα από την πλήρη ενσωμάτωση της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (UTP) από τα κράτη-μέλη και την επιβολή της από όλους τους φορείς», αναφέρει στο έγγραφό της η οργάνωση των νέων αγροτών.
Να σημειωθεί ότι έως την 1η Μαΐου, τα κράτη-μέλη θα έπρεπε να είχαν προχωρήσει στην υποβολή νομοθεσίας που να είχαν μεταφέρει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία της ΕΕ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (UTP). Ωστόσο, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μόλις δέκα χώρες έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν τους νέους κανόνες της ΕΕ.
Η CEJA εξήγησε ότι η οδηγία UTP μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο εάν οι αγρότες γνωρίζουν με «απόλυτη σαφήνεια» τη νομική τους ισχύ, όταν αντιμετωπίζουν παράνομες πρακτικές, όπως η εκπρόθεσμη εξόφληση από τους εμπόρους σε χρόνους πέραν των 30 ημερών για ευπαθή προϊόντα, καθώς και οι ακυρώσεις της τελευταίας στιγμής.
Ενίσχυση της οργάνωσης των αγροτικών κλάδων και των παραγωγών
«Ως νέοι αγρότες, πιστεύουμε ότι είναι επείγουσα ανάγκη να εξισορροπηθεί η αγροδιατροφική αλυσίδα μέσω της χρήσης τόσο των αγορών όσο και των ρυθμιστικών μέσων και μιας καλύτερης οργάνωσης των κλάδων», συνεχίζει η CEJA.
Ο φορέας θεωρεί ότι οι οργανώσεις αγροτών, οι συνεταιρισμοί, οι ομάδες παραγωγών και οι διεπαγγελματικές ενώσεις έχουν τη δυνατότητα να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα στους αγροτικούς κλάδους και να οδηγήσουν τις διαπραγματεύσεις με τους εμπόρους σε πιο δίκαιες τιμές παραγωγού.
Όμως, παρά τις προοπτικές του, το αγροτικό συνεταιρίζεσθαι συχνά αντιμετωπίζει ζητήματα έλλειψης λειτουργικότητας και εμπιστοσύνης από τους παραγωγούς. «Η αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος εμπιστοσύνης μπορεί να ξεκινήσει στο πλαίσιο μιας σημαντικής αλλαγής νοοτροπίας που θα στρέψει τον τομέα προς την εξέταση και όχι προς την άρνηση του δυναμικού της συνεργασίας», υπογραμμίζει η CEJA.
Οι νέοι αγρότες εισηγούνται δημόσια στήριξη για δράσεις που θα προωθήσουν τη συνεργασία μεταξύ των αγροτών, ιδιαίτερα στα πρώτα βήματα. «Οι νεοσύστατες οργανώσεις παραγωγών μοιάζουν ευάλωτες στην αρχή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παράγοντες στο κέντρο της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων τείνουν να προσφέρουν καλύτερες τιμές σε μεμονωμένα μέλη ομάδων, λειτουργώντας αποτρεπτικά σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή σε τέτοια σχήματα. Οι μεταποιητές και οι αγοραστές θα πρέπει να υποχρεούνται να διαπραγματεύονται με τις οργανώσεις παραγωγών πριν να το πράξουν με τα μεμονωμένα μέλη τους», τονίζουν οι εκπρόσωποι των νέων αγροτών.
Η μέριμνα για τη δομή, τη στελέχωση, τους πόρους και την τεχνική υποστήριξη μπορεί να δώσει στους φορείς συνεργατικότητας τη δυνατότητα να αναπτυχθούν σε πιο σταθερή βάση, αυξάνοντας παράλληλα τη διαπραγματευτική ισχύ των αγροτών.
«Η δημόσια υποστήριξη λαμβάνει επίσης τη μορφή ρυθμιστικής ευελιξίας, όσον αφορά τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού για την πραγματική ενδυνάμωση των ομάδων αγροτών, ώστε να είναι πιο προορατικές όσον αφορά τις τιμές, τον όγκο και τον προγραμματισμό της παραγωγής», προσθέτει ο φορέας των νέων αγροτών.
Το έγγραφο θέσης εξηγεί ότι αυτή η ενίσχυση θα βοηθήσει περισσότερους νέους αγρότες να εξασφαλίσουν πιο δίκαιες τιμές από τους λιανοπωλητές για τα προϊόντα που καλλιεργούν, κάτι που η CEJA ελπίζει ότι μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες ανανέωσης γενεών στην ΕΕ. Αυτήν τη στιγμή, περίπου το 6% των αγροτών είναι ηλικίας έως 35 ετών, ενώ περισσότεροι από τους μισούς είναι ηλικίας 55 ετών και άνω.
Για να αντιμετωπιστεί η έλλειψη νέων αγροτών και να αναλάβουν οι τελευταίοι πιο ενεργό ρόλο στα συνεργατικά σχήματα, η CEJA θεωρεί απαραίτητη την προώθηση της πρόσβασης στην πληροφόρηση και στην κατάρτιση. Στο έγγραφο αναφέρεται ότι έτσι οι νέοι αγρότες θα μπορέσουν να αποκτήσουν τεχνικές γνώσεις σχετικά με την οδηγία UTP, καθώς και άλλες πληροφορίες για την αγορά.
Τι πρέπει να κάνει η νέα ΚΑΠ
Τα μέτρα παρέμβασης στις αγροτικές αγορές αποτελούν ένα κεφαλαιώδες χαρακτηριστικό της κοινής οργάνωσης των αγορών στα μάτια των νέων αγροτών. Ωστόσο, αντί να λειτουργούν ως δημόσια μέσα διορθωτικού χαρακτήρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, είναι προτιμότερο να στοχεύουν στην πρόληψη αυτών των κρίσεων, προσαρμόζοντας καλύτερα την προσφορά στη ζήτηση.
«Για να είναι εφαρμόσιμο αυτό το σχέδιο, βασική προϋπόθεση είναι η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου των αγορών με αυξημένη δικαιοδοσία», υπογραμμίζει η CEJA. «Ελλείψει πρόβλεψης, τα µέτρα δηµόσιας παρέµβασης μπορεί να είναι αποτελεσματικά, εάν περιστοιχίζονται από κατάλληλους ελέγχους και ισορροπία», προσθέτουν οι νέοι αγρότες.
Όσον αφορά τις ενισχύσεις που προβλέπονται σε µέτρα ιδιωτικής αποθεµατοποίησης, «δεν πρέπει να προστεθεί επιπλέον κόστος για τους αγρότες και πρέπει να αναγνωριστούν περαιτέρω οι περιορισμοί στις υποδομές» (π.χ. εγγύτητα δομών επεξεργασίας και διαθεσιμότητα χώρων αποθήκευσης). Τέλος, τα έκτακτα μέτρα υπό τη μορφή παρεκκλίσεων από τους κανόνες περί ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελούν σημαντικό χαρακτηριστικό της προσαρμοστικότητας του τομέα, «όχι μόνο για τον περιορισμό της παραγωγής, αλλά και για τη δημιουργία νέων αγορών».
Όσον αφορά το Αποθεματικό Κρίσεων, που γενικά θεωρείται ότι είναι μια υλοποιήσιμη λύση σε περιόδους κρίσεων, οι νέοι αγρότες φρονούν ότι δεν είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες που υπάρχουν. «Πρόσθετα κεφάλαια θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν αυτό το αποθεματικό από τα περιθώρια του προϋπολογισμού που διατίθενται στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, όχι μειώνοντας τις άμεσες ενισχύσεις».
Και επιμένουν: «Οι προϋπολογισμοί, που διατίθενται στο αποθεματικό, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για μέτρα άλλων αγορών, όπως η δημόσια παρέμβαση ή η ενίσχυση της ιδιωτικής αποθεματοποίησης, τα οποία πρέπει να έχουν τον δικό τους προϋπολογισμό». Τέλος, αναφέρουν ότι «πρέπει να καθοριστεί ένας σαφής ορισμός των κρίσεων, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ενεργοποίηση του αποθεματικού, όταν αυτό είναι περισσότερο αναγκαίο».
Πέρα από την ΚΑΠ
✱ Στρατηγικά αποθέματα τροφίμων για την επισιτιστική ασφάλεια, όπως υπάρχουν ήδη σε εθνικό επίπεδο, ως τρόπος μείωσης της εξάρτησης της ΕΕ από εισαγωγές έκτακτης ανάγκης σε περιόδους κρίσεων. ✱ Θεσμικές εγγυήσεις για την ακεραιότητα της Ενιαίας Αγοράς που θα μεταφράζονται, για παράδειγμα, στη δυνατότητα λειτουργίας των «Πράσινων Λωρίδων» διέλευσης των συνόρων με προτεραιότητα πρόσβασης σε ευπαθή και αγροτικά αγαθά (σ.σ. προκειμένου να αποκαθίσταται η ομαλή ροή των εμπορευμάτων). Θα πρέπει, επίσης, να διενεργηθεί μια αξιολόγηση του καθεστώτος κρατικών ενισχύσεων, ώστε να καταστεί πιο διαφανές και να διαφυλαχθούν οι ίσοι όροι ανταγωνισμού. ✱ Προσαρμογή και αντιμετώπιση του προβλήματος του μειωμένου εργατικού δυναμικού στην αγροδιατροφική αλυσίδα μέσω στρατηγικών ανανέωσης γενεών, αναγνώριση αγροτών και εργαζομένων στον κλάδο των τροφίμων ως κεφαλαιώδους σημασίας (σ.σ. essential workers) και επένδυση σε επιτόπιες λύσεις στην εκμετάλλευση, όπως π.χ. κινητά σφαγεία. Οι «πράσινες λωρίδες» πρέπει επίσης να τεθούν σε εφαρμογή εγκαίρως για να διασφαλιστεί η διασυνοριακή κυκλοφορία των εποχικών αγρεργατών και των εργαζομένων στον κλάδο των τροφίμων σε περιόδους κρίσεων. ✱ Περαιτέρω συνοχή της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ, υλοποιώντας, μεταξύ άλλων, τη συστηματική εφαρμογή των αρχών της αμοιβαιότητας και των ρητρών διασφάλισης, και τη συμπερίληψη των αγροδιατροφικών προϊόντων στον Συνοριακό Μηχανισμό Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), τον πρώτο παγκόσμιο φόρο εκπομπών άνθρακα της EE. |
Με αυξημένη εστίαση στη βιώσιμη επισιτιστική ασφάλεια σε επίπεδο ΕΕ, οι νέοι αγρότες θεωρούν ότι οι μοχλοί για την ενίσχυση της ανταπόκρισης σε κρίσεις πρέπει να κινητοποιηθούν και εκτός της ΚΑΠ. Στην προοπτική του σχεδίου έκτακτης ανάγκης της Κομισιόν για τη διασφάλιση του εφοδιασμού με τρόφιμα και την επισιτιστική ασφάλεια σε περιόδους κρίσης, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη έχουν την ευκαιρία να διαβουλευθούν αναφορικά με τον καθορισμό πιο συνεκτικών πλαισίων δράσης για την αντιμετώπιση ορισμένων από τα πιο πιεστικά ζητήματα που επηρεάζουν την αγροδιατροφική αλυσίδα:
