του Θωμά Γιτσόπουλου, κύριου ερευνητή ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων
Η αντιμετώπιση των ζιζανίων στα χειμερινά σιτηρά στηρίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στη χρήση των ζιζανιοκτόνων. Αν δεν έχει ήδη εφαρμοστεί προφυτρωτική ή νωρίς-μεταφυτρωτική ζιζανιοκτονία, οι παραγωγοί πρέπει να αντιμετωπίσουν σύντομα τα ζιζάνια με μεταφυτρωτικές εφαρμογές ζιζανιοκτόνων. Για να είναι, όμως, επιτυχείς οι εφαρμογές αυτές, καλό είναι να ακολουθούνται κάποιες από τις οδηγίες που ακολουθούν.
1. Να γίνεται ορθή επιλογή του κατάλληλου ζιζανιοκτόνου.
Αυτό επιτυγχάνεται με:
α) τη γνώση των ειδών των ζιζανίων που εμφανίζονται μέσα στον αγρό και θέλουμε να αντιμετωπίσουμε,
β) την καλλιέργειά μας,
γ) το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας και το στάδιο ανάπτυξης των ζιζανίων,
δ) την αποτελεσματικότητα του ζιζανιοκτόνου που εφαρμόστηκε τον προηγούμενο χρόνο και
ε) τη διάρκεια παραμονής του ζιζανιοκτόνου στο έδαφος.
Αναλυτικότερα, όλα τα ζιζανιοκτόνα δεν αντιμετωπίζουν όλα τα είδη των ζιζανίων, οπότε πρέπει να γνωρίζουμε ποιο ζιζάνιο ή ποια ζιζάνια εμφανίζονται περισσότερο στον αγρό και μας δημιουργούν το μεγαλύτερο πρόβλημα. Επίσης, όλα τα διαθέσιμα ζιζανιοκτόνα δεν είναι εγκεκριμένα για όλα τα χειμερινά σιτηρά, οπότε πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, ώστε να επιλέξουμε ζιζανιοκτόνα που είναι εγκεκριμένα για την καλλιέργειά μας.
Τα περισσότερα ζιζανιοκτόνα των χειμερινών σιτηρών αποτελούνται από μείγματα δραστικών ουσιών, που αυξάνουν το φάσμα δράσης των ζιζανίων. Για να αποφύγουμε συμπτώματα φυτοτοξικότητας, πρέπει να γνωρίζουμε το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας και τη σύσταση εφαρμογής του ζιζανιοκτόνου σχετικά με αυτό (π.χ. από το 2ο φύλλο μέχρι το τέλος αδελφώματος, ή π.χ. μετά το αδέλφωμα και μέχρι το 1ο γόνατο της καλλιέργειας).
Επίσης, τα ζιζανιοκτόνα, για να είναι αποτελεσματικά, πρέπει να εφαρμόζονται στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης των ζιζανίων που τα καθιστά πιο ευαίσθητα. Αυτό διαφέρει, αν πρόκειται για αγρωστώδες ή πλατύφυλλο, όπως επίσης αν πρόκειται για ετήσιο ή πολυετές ζιζάνιο. Γενικά, τα ετήσια ζιζάνια είναι πιο ευαίσθητα όταν είναι ακόμη μικρά και έχουν γρήγορη ανάπτυξη. Για τα πολυετή, συστήνεται να ψεκάζονται σε μεγαλύτερο στάδιο και με τη μεγαλύτερη συνιστώμενη δόση ζιζανιοκτόνου.
Επίσης, στοιχεία της αποτελεσματικότητας κάποιου ζιζανιοκτόνου που εφαρμόστηκε την προηγούμενη χρονιά είναι σημαντικά για τη φετινή επιλογή. Αν πέρσι παρατηρήθηκε μειωμένη αποτελεσματικότητα που δεν οφειλόταν σε κάποιον άλλον λόγο (π.χ. κακή εφαρμογή ή αντίξοες καιρικές συνθήκες, βλ. παρακάτω), τότε ενδεχομένως να έχει αναπτυχθεί ανθεκτικότητα των ζιζανίων στο συγκεκριμένο ζιζανιοκτόνο, οπότε επιβάλλεται αυτό να αντικατασταθεί.
Προσοχή, όμως, θα πρέπει να αντικατασταθεί με ζιζανιοκτόνο διαφορετικού μηχανισμού δράσης και όχι με ζιζανιοκτόνο διαφορετικού ονόματος ή διαφορετικής δραστικής ουσίας. Τέλος, αν θα ακολουθήσει άλλη καλλιέργεια μετά τα σιτηρά, αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην επιλογή του ζιζανιοκτόνου, για τυχόν περιορισμούς στην αμειψισπορά λόγω των υπολειμμάτων του ζιζανιοκτόνου στο έδαφος.
2. Να γίνεται σωστή εφαρμογή των ζιζανιοκτόνων. Αυτό επιτυγχάνεται με:
α) την κατάλληλη δόση εφαρμογής,
β) τον κατάλληλο εξοπλισμό και συντήρηση των ψεκαστικών μηχανημάτων,
γ) τις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες πριν, κατά και μετά την εφαρμογή των ζιζανιοκτόνων,
δ) τη συνδυαστικότητα των ζιζανιοκτόνων μεταξύ τους ή με λιπάσματα και την ανάγκη ή όχι προσθήκης προσθετικής ουσίας στο ψεκαστικό υγρό.
Αναλυτικότερα, πρέπει να εφαρμόζονται οι συνιστώμενες δόσεις εφαρμογής, όπως αναγράφεται στην ετικέτα. Μικρότερες, αλλά και μεγαλύτερες δόσεις ζιζανιοκτόνου συντελούν στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας, αλλά και σε μειωμένη αποτελεσματικότητα ή σε φυτοτοξικότητα, αντίστοιχα.
Τα ψεκαστικά μηχανήματα πρέπει να φέρουν μπεκ τύπου «σκούπας» με καθαρά φίλτρα και σωληνώσεις για την εφαρμογή των ζιζανιοκτόνων, να είναι σωστά ρυθμισμένα (π.χ. στο σωστό ύψος η μπάρα ψεκασμού, να εφαρμόζεται ο κατάλληλος όγκος ψεκαστικού υγρού και η κατάλληλη πίεση ψεκασμού).
Για ορισμένα μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα των χειμερινών σιτηρών, όπως τα ορμονικά (πχ. 2,4-D, MCPA) απαιτείται η εφαρμογή να γίνεται με μικρότερη των 2 ατμ. πίεση ή να χρησιμοποιούνται μπεκ μειωμένης διασποράς για να αποφεύγεται η διασπορά ψεκαστικού νέφους και η πρόκληση φυτοτοξικότητας σε παρακείμενες γειτονικές καλλιέργειες.
Απαιτείται, λοιπόν, τακτικός έλεγχος και συντήρηση των ψεκαστικών μηχανημάτων. Οι καιρικές συνθήκες πρέπει να είναι ευνοϊκές για την εφαρμογή των ζιζανιοκτόνων. Δεν εφαρμόζουμε τα ζιζανιοκτόνα, όταν επικρατούν ή αναμένονται χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες, βροχόπτωση και όταν το φύλλωμα των ζιζανίων είναι βρεγμένο (π.χ. πολύ πρωί) ή επικρατούν άνεμοι.
Αντίξοες συνθήκες θα μειώσουν την αποτελεσματικότητα των ζιζανιοκτόνων και πιθανώς να προκαλέσουν φυτοτοξικότητα στην ίδια ή σε γειτονικές καλλιέργειες. Επίσης, πρέπει να γνωρίζουμε αν κάποια ζιζανιοκτόνα συνδυάζονται, με σκοπό να κάνουμε μείγματα ζιζανιοκτόνων.
Για παράδειγμα, εφαρμογή των αγρωστωδοκτόνων (π.χ. Axial, Puma, Sword) με ορμονικά ζιζανιοκτόνα (πχ. 2,4-D, MCPA) για την ταυτόχρονη αντιμετώπιση αγρωστωδών και πλατύφυλλων ζιζανίων πρέπει να αποφεύγεται, εκτός αν το επιτρέπει η ετικέτα του σκευάσματος, λόγω μείωσης της αποτελεσματικότητας των πρώτων ιδιαίτερα, όταν το μείγμα εφαρμοστεί σε χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες.
Τέλος, πρέπει να γνωρίζουμε αν πρέπει να βάλουμε στο ψεκαστικό υγρό κάποια προσθετική ουσία (π.χ. επιφανειοδραστική, προσκολλητική) για την αύξηση της αποτελεσματικότητάς του, όπως επίσης αν πρέπει να αποφύγουμε τον ψεκασμό χρονικά κοντά στην εφαρμογή της επιφανειακής λίπανσης. Ειδικά για τις προσθετικές ουσίες, πρέπει να ακολουθούμε πολύ προσεκτικά τις οδηγίες σχετικά με την επιλογή τους και τις δόσεις τους, καθώς και τον τρόπο ανάμειξής τους με τα ζιζανιοκτόνα και το νερό του ψεκαστικού υγρού.
Συνοψίζοντας, πριν αγοράσουμε κάποιο ζιζανιοκτόνο, ας χρησιμοποιήσουμε τα παραπάνω ως ερωτήσεις προς τον έμπορο φυτοφαρμάκων. Είναι πολύ σημαντικό να διαβάζουμε την ετικέτα του κάθε σκευάσματος και να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες εφαρμογής.
Στην ετικέτα αναγράφονται πληροφορίες για τα ζιζάνια που ελέγχει το ζιζανιοκτόνο, για το αν είναι εγκεκριμένο για την καλλιέργεια, καθώς και άλλα στοιχεία που μας βοηθούν στην επιλογή, αλλά και στην ορθή εφαρμογή του. Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι πρέπει να εφαρμόζουμε εναλλαγή ζιζανιοκτόνου κάθε τρία έτη με ζιζανιοκτόνο διαφορετικού μηχανισμού δράσης για να επιβραδύνουμε την ανάπτυξη ανθεκτικότητας.
