Η εμπειρική γνώση το μόνο εφόδιο των περισσότερων παραγωγών στην Ελλάδα

Περισσότεροι από εννέα στους δέκα αρχηγούς εκμεταλλεύσεων στην Ελλάδα, δηλαδή το 94,1%, ασκούν το αγροτικό επάγγελμα έχοντας μόνο πρακτική εμπειρία, την εμπειρία δηλαδή που απέκτησαν από την απασχόλησή τους στο χωράφι, με το ποσοστό των επικεφαλής εκμεταλλεύσεων που έχουν λάβει ανώτερη/ανώτατη αγροτική εκπαίδευση στη χώρα να είναι μόλις στο 0,7%.

Αυτά είναι, μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα από τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, που δημοσιεύθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2023 και αφορούν το 2020. Σε χαμηλά επίπεδα βρίσκεται και το ποσοστό των αρχηγών εκμεταλλεύσεων που έχουν λάβει βασική αγροτική εκπαίδευση στην Ελλάδα, καθώς φτάνει στο 5,2%.

Όσον αφορά τον μέσο όρο της Ευρώπης, το ποσοστό των αρχηγών εκμεταλλεύσεων που έχουν λάβει ανώτερη/ανώτατη εκπαίδευση ανέρχεται στο 10,2%, βασική εκπαίδευση στο 17,5% και πρακτική εμπειρία στο 72,4%.

Στην κορυφή η Ολλανδία

Η Ολλανδία είναι η χώρα με τους περισσότερους υψηλά καταρτισμένους αρχηγούς εκμεταλλεύσεων στην Ευρώπη. Το υψηλότερο ποσοστό ανά περιφέρεια καταγράφηκε στο Φλέβολαντ, όπου το 89,1% των αρχηγών εκμεταλλεύσεων να έχει λάβει πλήρη αγροτική κατάρτιση, ενώ ακολουθούν ακόμα τρεις περιφέρειες της Ολλανδίας.

Στο άλλο άκρο της κλίμακας, υπάρχουν 24 περιφέρειες στην Ευρώπη όπου λιγότερο από το 1,5% των αρχηγών εκμεταλλεύσεων το 2020 είχε λάβει πλήρη αγροτική εκπαίδευση. Σε αυτές ανήκουν οι οκτώ περιφέρειες της Ρουμανίας, οι 12 από τις 13 περιφέρειες της Ελλάδας (με εξαίρεση την Αττική, με ποσοστό οριακά υψηλότερο, στο 1,5%), δύο νησιωτικές περιοχές, η Μαδέρα στην Πορτογαλία και η Μαγιότ στη Γαλλία, η Κύπρος και η Μάλτα.

Στην ίδια θέση από το 2018 η Ελλάδα

Απογοήτευση προκαλεί το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει καταγράψει καμία πρόοδο σχετικά με τα επίπεδα των καταρτισμένων αγροτών από το 2018. Με βάση τα στοιχεία που είχε παρουσιάσει η «ΥΧ», βασιζόμενη στους δείκτες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, η εικόνα με μικρές αποκλίσεις παραμένει ίδια στα ποσοστά των αρχηγών εκμεταλλεύσεων.

Συγκεκριμένα, το 93,9% των αγροτών το 2018 βασιζόταν στην εμπειρική γνώση για να ολοκληρώσει τις αγροτικές δραστηριότητές του, το 5,5% είχε ολοκληρώσει κάποια βασική αγροτική εκπαίδευση, ενώ μόνο το 0,6% του αγροτικού πληθυσμού της Ελλάδας είχε πλήρη αγροτική κατάρτιση.

Η εικόνα αυτή πρέπει να ταρακουνήσει τόσο τους αγρότες όσο και τους φορείς χάραξης πολιτικής για το τι πρέπει να αλλάξει σχετικά με την εκπαίδευση και τους τρόπους που αυτή παρέχεται στους αγρότες.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι Ολλανδοί, που καταγράφουν τα υψηλότερα ποσοστά εκπαίδευσης μεταξύ των αρχηγών εκμεταλλεύσεων, είναι πρωτοπόροι σε θέματα καινοτομίας και τεχνολογίας, ενώ ο τρόπος λειτουργίας και οργάνωσης του πρωτογενούς τομέα στη χώρα τούς έχει καταστήσει παράδειγμα προς μίμηση.

Εκτός των άλλων, η εκπαίδευση των αγροτών στην Ολλανδία είναι θέμα υψίστης σημασίας, με ένα από τα καλύτερα αγροτικά πανεπιστήμια, το Wageningen, να είναι ολλανδικό. Μέσω αυτού προωθούνται η έρευνα και η ανάπτυξη σε ζητήματα παραγωγής και τεχνολογίας.

Για να καταφέρει η Ελλάδα να μεταβεί σε έναν σύγχρονο αγροτικό τομέα που αξιοποιεί νέα συστήματα παραγωγής, τα οποία θα τον καταστήσουν περισσότερο κερδοφόρο, μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, χρειάζεται να επενδύσει στην εκπαίδευση των αγροτών. Οι αγρότες χρειάζεται να γνωρίσουν νέα εργαλεία και τεχνολογίες, να εξοικειωθούν με αυτά και σταδιακά να τα χρησιμοποιήσουν στο χωράφι με τη βοήθεια εκπαιδευμένων επιστημόνων.

Όπως αναφέρει στην «ΥΧ» ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Φυτικής Παραγωγής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Άγγελος Πατάκας, «η παροχή υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης και κατάρτισης σε επαγγελματικές δεξιότητες προσανατολισμένες στις νέες παραγωγικές πρακτικές και στις νέες τεχνολογίες, αναγνωρίζεται ευρέως όχι μόνο ως αναγκαία, αλλά και ως κρίσιμη συνθήκη για τη μετάβαση του αγροτικού τομέα στην ψηφιακή εποχή».