Τον Μάιο του 2023, η ΕΕ παρήγαγε, για πρώτη φορά στην ιστορία της, περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από τον άνεμο και τον ήλιο παρά από τα ορυκτά καύσιμα, αυξάνοντας παράλληλα την εγκατάσταση τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών. Αυτά, μεταξύ άλλων, αποτυπώνονται στην έκθεση «State of the Energy Union 2023», που εξέδωσε η Κομισιόν για την ενεργειακή κατάσταση που επικρατεί στην ΕΕ.
Η φετινή έκθεση παρουσιάζει τον βαθμό στον οποίο ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει επηρεάσει την κατάσταση. Όπως τονίζεται, χρειάζεται δράση για την εξοικονόμηση ενέργειας, τη διαφοροποίηση από τον ενεργειακό εφοδιασμό και την επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια και, ως εκ τούτου, τη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων το συντομότερο δυνατό.
Αποφασιστική δράση
Σύμφωνα με την έκθεση, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη ανέλαβαν ισχυρή και αποφασιστική δράση. Η Κομισιόν πρότεινε το σχέδιο REPowerEu, μια πρόταση για τον τερματισμό της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πριν από το 2030 ως απάντηση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
Όπως καταγράφεται, η ΕΕ κατάφερε με επιτυχία να αποφύγει τα χειρότερα εν μέσω ενεργειακής κρίσης. Ταυτόχρονα, χρησιμοποίησε την τελευταία για να ενισχύσει την προσπάθεια επιτάχυνσης της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια, η οποία έχει ως στόχο να γίνει η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί, πλέον, όχι μόνο μια επιτακτική ανάγκη για το κλίμα και την αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης, αλλά και μια αναγκαιότητα όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια και την αυτονομία της ΕΕ. Πράγματι, το «Green Deal» έχει γίνει κεντρικό στοιχείο της συνολικής οικονομικής στρατηγικής της και βασικός παράγοντας ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας.
Αύξηση της χρήσης Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Με βάση τα παραπάνω, το 2022 εγκαταστάθηκαν 57 GW νέας ισχύος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, κυρίως ηλιακών φωτοβολταϊκών και ανεμογεννητριών. Και στους δύο τομείς, αυτό είναι περίπου 50% περισσότερο από ό,τι το 2021. Το γεγονός αυτό βοήθησε στην εξισορρόπηση της χαμηλής παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας το 2022 (12% της συνολικής παραγωγής ενέργειας).
Στον τομέα της θέρμανσης από Ανανεώσιμες Πηγές, η χρήση αντλιών θερμότητας αυξήθηκε κατά 39% σε σύγκριση με το 2021. Επίσης, η αγορά ηλιακής θερμικής ενέργειας αυξήθηκε σχεδόν κατά 12%. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά βιοκαύσιμα ήταν σταθερή, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 3% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (2,9% το 2020 και 3,1% το 2021).
Για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας, η κύρια Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας στην ΕΕ παραμένει η βιοενέργεια (περίπου 60%). Συνολικά, το μερίδιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα έχει αυξηθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια του 2022 και του 2023 και η ΕΕ συμφώνησε να επιταχύνει την ανάπτυξή τους, με στόχο το 42,5% στο ενεργειακό της μείγμα έως το 2030, φιλοδοξώντας να φτάσει το 45%.
Σε ό,τι αφορά τα κράτη-μέλη, τα μερίδια Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για το 2021 ποικίλλουν ευρέως μεταξύ των χωρών, αντανακλώντας τις διαφορετικές θέσεις εκκίνησης και τους εθνικούς στόχους που τέθηκαν για καθεμιά στην αρχική οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Η Σουηδία πέτυχε το υψηλότερο μερίδιο το 2021 (62,6%), ακολουθούμενη από τη Φινλανδία (43,1%) και τη Λετονία (42,1%).
Τα χαμηλότερα μερίδια, που δεν ξεπερνούν το 13%, είχαν το Βέλγιο, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα και η Ολλανδία. Αρκετά κράτη-μέλη σημείωσαν σημαντικές μειώσεις στο μερίδιο, ιδίως η Βουλγαρία, με πτώση 6,3%, και η Ιρλανδία, με πτώση 3,7% (αμφότερες κυρίως λόγω της μείωσης της βιοενέργειας).
Γεωργικά απόβλητα
Η βιοενέργεια που παράγεται από γεωργικά, δασικά και οργανικά απόβλητα πρώτης ύλης εξακολουθεί να είναι η κύρια πηγή ανανεώσιμης ενέργειας στην ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 59% της κατανάλωσης ανανεώσιμης ενέργειας το 2021.
Για τη βιοενέργεια, τα πρωτογενή στερεά βιοκαύσιμα αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μερίδιο, με 70,3%. Τα υγρά βιοκαύσιμα αντιπροσωπεύουν το 12,9%, το βιοαέριο/βιομεθάνιο το 10,1% και τα αστικά απόβλητα το 6,6%.
ΕλλάδαΌσον αφορά τη χώρα μας, η έκθεση καταγράφει ότι τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό μείγμα της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, πριν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, η Ελλάδα είχε σχετικά μέτρια έκθεση στο ρωσικό αέριο και πετρέλαιο, ελαφρώς κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, γενικά. Αυτό καθιστά την οικονομία της ιδιαίτερα ευαίσθητη στις παγκόσμιες εξελίξεις των τιμών, απαιτώντας από αυτή να εντείνει τις προσπάθειες για την ενεργειακή μετάβαση. Την τελευταία δεκαετία, το μερίδιο του άνθρακα στο ενεργειακό μείγμα μειώθηκε απότομα, από 26% το 2011 σε 8% το 2021, ενώ στην περίπτωση του πετρελαίου καταγράφηκε μόνο μια ελαφρά μείωση, από 56% το 2011 σε 48% το 2021. Το μερίδιο φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα αυξάνεται, φθάνοντας στο 26% το 2021. Την ίδια χρονιά, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και το φυσικό αέριο αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος του ηλεκτρικού μείγματος της Ελλάδας, με 41% το καθένα. |
