Ύστατη προσπάθεια από την προεδρία της ΕΕ να λυθεί το αδιέξοδο για τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες

Μετά από μήνες σε αδιέξοδο σχετικά με τους κανόνες για τις καινοτόμες βιοτεχνολογικές καλλιέργειες, οι πρεσβευτές της ΕΕ θα συζητήσουν την επόμενη εβδομάδα το τελευταίο συμβιβαστικό κείμενο, με νέες προτάσεις σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης ευρεσιτεχνίας.

Το 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη χαλάρωση των απαιτήσεων για τις καλλιέργειες που λαμβάνονται μέσω νέων γονιδιωματικών τεχνικών (ΝΓΤ), ώστε να γίνουν οι καλλιέργειες πιο βιώσιμες και ανθεκτικές σε ακραίες καιρικές συνθήκες και παράσιτα, μειώνοντας έτσι τη χρήση φυτοφαρμάκων. 

Η Επιτροπή πρότεινε να ταξινομηθούν τα φυτά ΝΓΤ σε δύο κατηγορίες: ΝΓΤ 1, που θα υπόκεινται σε ρύθμιση ως συμβατικά αναπαραγόμενες καλλιέργειες, και ΝΓΤ 2 που θα υπόκεινται σε ρύθμιση ως γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ) λόγω του μεγαλύτερου αριθμού τροποποιήσεων του DNA.

Η δυνατότητα κατοχύρωσης των ΝΓΤ με ευρεσιτεχνίες αναδείχθηκε ως το πιο αμφιλεγόμενο θέμα της συζήτησης. 

Ενώ η νομοθετική πρόταση της Επιτροπής δεν αντιμετώπισε το ζήτημα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησε τον Φεβρουάριο να εφαρμόσει πλήρη απαγόρευση της κατοχύρωσης ευρεσιτεχνίας για όλους τους τύπους ΝΓΤ.

Με τον φάκελο να έχει «κολλήσει» στο Συμβούλιο, η βελγική προεδρία προσπαθεί να βρει μια λεπτή ισορροπία όσον αφορά τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τα φυτά ΝΓΤ, καθώς οι βιοτεχνολογικές εφευρέσεις ρυθμίζονται βάσει μιας οδηγίας του 1998. 

Όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα στην Πολωνία, η οποία ανήκε στη μειοψηφία που εμποδίζει τη διαδικασία και είχε αρκετή δύναμη σε ψήφους για να αλλάξει το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων.

Τον Μάιο, η βελγική προεδρία είχε ήδη υποβάλει στους εκπροσώπους των κρατών-μελών πρόταση για την εξαίρεση των φυτών ΝΓΤ της κατηγορίας 1 από την κατοχύρωση ευρεσιτεχνίας.

Το τελευταίο συμβιβαστικό κείμενο, το οποίο θα παρουσιαστεί στην Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων στις 26 Ιουνίου, διατηρεί την ίδια λογική, αλλά διευκολύνει τους όρους για τους αιτούντες να ξεκινήσουν δοκιμές με καλλιέργειες ΝΓΤ.  

Ένα νέο «προσωρινό» καθεστώς

Η βασική αλλαγή στο τελευταίο συμβιβαστικό κείμενο είναι η δημιουργία ενός «προσωρινού» καθεστώτος για τα φυτά της κατηγορίας ΝΓΤ 1.

Αυτό το προσωρινό καθεστώς έχει ως στόχο να επιτρέψει σε όσους σκοπεύουν να δοκιμάσουν καλλιέργειες ΝΓΤ 1 να ξεκινούν υπαίθριες δοκιμές χωρίς να χρειάζεται να περιμένουν από τις αρχές να επαληθεύσουν ότι τα φυτά δεν προστατεύονται από ευρεσιτεχνίες ή δημοσιευμένες αιτήσεις για ευρεσιτεχνίες.

Παρόλα αυτά, για να μπορεί να ανήκει σε αυτό το καθεστώς, μια καλλιέργεια θα πρέπει να εξακολουθεί να πληροί τις κύριες απαιτήσεις για την κατηγορία ΝΓΤ 1, δηλαδή να είναι ισοδύναμη με τις αντίστοιχες συμβατικές καλλιέργειες και να μην έχει ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα.

Το κείμενο αναφέρει ότι στόχος είναι να αποφευχθεί «η περιττή επιβάρυνση των αιτούντων και των αρμόδιων αρχών».

Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του δικτύου επιστημόνων φυτών, EU-SAGE, ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη περισσότερες από 40 υπαίθριες δοκιμές που αφορούν την επεξεργασία του γονιδιώματος στην ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία. Η Ιταλία, η Δανία, το Βέλγιο και η Ισπανία είναι οι πιο δραστήριες χώρες του μπλοκ στον τομέα αυτό.

Πηγή: Euractiv