Επιστημονική μελέτη: Ωφελημένες οι μικρές εκμεταλλεύσεις από τις άμεσες ενισχύσεις μετά το 2013 λένε οι Ισπανοί

Πόσο αποτελεσματική ήταν η εφαρμογή της τρέχουσας ΚΑΠ μέσω των άμεσων ενισχύσεων στο εισόδημα, αλλά και στην παραγωγικότητα των Ευρωπαίων παραγωγών; Σε αυτό το ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει η ερευνητική εργασία που διεξήγαγαν επιστημονικοί συνεργάτες της Κομισιόν με μελέτη τους, σύμφωνα με την οποία προκύπτει ότι αν και η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ συνέβαλε στην εν μέρει εναρμόνιση της κατανομής των άμεσων ενισχύσεων ανάμεσα στις εκμεταλλεύσεις και στα κράτη-μέλη, εντούτοις ακόμη και σήμερα καταγράφονται σημαντικές διαφορές.

Υπολογίζεται ότι το 62% περίπου των παραγωγών αύξησε το εισόδημά του, ενώ το 38% «έχασε» από τη μεταρρύθμιση. Πάντως, σύμφωνα πάντα με τη μελέτη, ωφελημένες κρίθηκαν περισσότερο οι μικρές εκμεταλλεύσεις.

Στην επιστημονική μελέτη, οι ερευνητές αξιοποίησαν εργαλεία προσομοίωσης σε δύο εξεταζόμενα σενάρια, τη «βασική γραμμή αναφοράς», που λαμβάνει υπόψη της τις άμεσες ενισχύσεις πριν από τη μεταρρύθμιση σε σχέση με τους μελλοντικούς στόχους, και το σενάριο της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ το 2013, που λαμβάνει υπόψη του την εφαρμογή των άμεσων ενισχύσεων, όπως και του Πρασινίσματος, μετά την υλοποίηση της ΚΑΠ. Προκειμένου να ποσοτικοποιήσουν τα αποτελέσματα, χρησιμοποιήθηκε το μοντέλο ανάλυσης IFMCAP.

Μέσος όρος

Σύμφωνα με τα σενάρια προσομοιώσεων, προκύπτει ότι ο μέσος όρος των άμεσων ενισχύσεων ανά εκτάριο μειώθηκε στα 27 κράτη-μέλη κατά 4%, δηλαδή από τη μία περίοδο στην άλλη υπολογίζεται μείωση από 261 ευρώ/εκτάριο σε 250 ευρώ/εκτάριο.

Ο μέσος όρος των άμεσων ενισχύσεων/εκτάριο μειώνεται κατά 10% στα λεγόμενα «παλαιά κράτη-μέλη της ΕΕ –OMS (Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Δανία, Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ιρλανδία, Φινλανδία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο)», ενώ αυξάνεται κατά 23% στα λεγόμενα «νέα κράτη-μέλη της ΕΕ –NMS (Τσέχικη Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Λετονία, Πολωνία, Σλοβενία, Σλοβακία, Κύπρος, Μάλτα, Βουλγαρία και Ρουμανία)».

Από τα 27 κράτη-μέλη, τα 15 (κυρίως από τα OMS) καταγράφουν μείωση, ενώ 12 (κυρίως από τα NMS) παρουσιάζουν αύξηση. Σύμφωνα με τη μελέτη, η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ του 2013 φαίνεται να αυξάνει τις άμεσες ενισχύσεις/εκτάριο στα περισσότερα κράτη-μέλη που ήταν πριν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, ενώ μειώνεται σε πολλά κράτη-μέλη που είχαν υψηλότερο μέσο όρο πριν από τη μεταρρύθμιση. Αυτά τα αποτελέσματα, εξηγούν οι μελετητές, ευθυγραμμίζονται με έναν από τους κύριους στόχους της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ το 2013, για μια πιο ισότιμη κατανομή των άμεσων ενισχύσεων μεταξύ των κρατών-μελών (Εξωτερική Σύγκλιση). Ωστόσο, όπως φαίνεται στον πίνακα, η μεταρρύθμιση δεν εξάλειψε πλήρως τις διαφορές. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η ανισοκατανομή φαίνεται από τον μέσο όρο των άμεσων ενισχύσεων που αντιστοιχούν σε Εσθονία και Ελλάδα, όπου στην πρώτη αντιστοιχούν περίπου 137 ευρώ/εκτάριο ως μέσος όρος και στην Ελλάδα έως και 595 ευρώ/εκτάριο.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν και τον συντελεστή Gini στους υπολογισμούς τους και διαπίστωσαν ότι οι επιδοτήσεις συμβάλλουν σε γενικές γραμμές στη μείωση των ανισοτήτων στο σύνολο του γεωργικού εισοδήματος, με την εξής υποσημείωση: Η Βασική Ενίσχυση μαζί το Πρασίνισμα συμβάλλουν στην αύξηση των ανισοτήτων των άμεσων ενισχύσεων μετά τη μεταρρύθμιση, ενώ οι συνδεδεμένες και οι αναδιανεμητικές ενισχύσεις συμβάλλουν στο να εξισορροπηθεί συνολικά η καταβολή των άμεσων ενισχύσεων.

Παραγωγή

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι επιπτώσεις που καταγράφονται στην παραγωγή οφείλονται σε αλλαγές στο καθεστώς των Συνδεδεμένων Ενισχύσεων και στην εισαγωγή του Πρασινίσματος. Σε επίπεδο ΕΕ, η συνολική παραγωγή μειώνεται κατά 1,2% μετά τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, ενώ οι αλλαγές στην παραγωγή κυμαίνονται από 3,7% έως 2,3% σε διαφορετικά κράτη-μέλη. Σε τομεακό επίπεδο, η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ μειώνει την παραγωγή ελαιούχων σπόρων (1%), κηπευτικών και μόνιμων καλλιεργειών (2,1%), δημητριακών (3,2%) και άλλων αροτραίων καλλιεργειών (6,5%), ενώ αυξάνει την παραγωγή κρέατος (70,7%) και άλλων ζωικών προϊόντων (40,4%).

Εισόδημα

Οι προσομοιωμένες επιπτώσεις στην παραγωγή είναι μικρές, ωστόσο οι αλλαγές που εισήχθησαν με τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ το 2013 έχουν μεγαλύτερες επιπτώσεις στο εισόδημα των Ευρωπαίων παραγωγών. Σε επίπεδο ΕΕ, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι, σε σύγκριση με το σενάριο της «βασικής γραμμής», η μεταρρύθμιση θα οδηγήσει σε μείωση του εισοδήματος κατά περίπου 1,3%. Κερδισμένα τα περισσότερα νέα κράτη-μέλη (NMS) κυρίως από την εξωτερική σύγκλιση. Το μεγαλύτερο κέρδος στο εισόδημα καταγράφεται στη Ρουμανία (14,6%) και η μεγαλύτερη μείωση στη Φινλανδία (7,8%).

Σε επίπεδο μεμονωμένης εκμετάλλευσης, οι επιπτώσεις στο εισόδημα είναι πιο έντονες. Συνολικά, περίπου το 62% των εκμεταλλεύσεων κερδίζει, ενώ το υπόλοιπο 38% των εκμεταλλεύσεων χάνει από τη μεταρρύθμιση. Οι εκμεταλλεύσεις που φαίνεται να έχουν πληγεί περισσότερο από τη μεταρρύθμιση του 2013 είναι των Ειδικών Καλλιεργιών και της ελαιοκαλλιέργειας, ενώ όσες αφορούν τη ζωική παραγωγή (αιγοπρόβατα) αύξησαν το εισόδημά τους σε σχέση με το παρελθόν (πριν από το 2013).

Τέλος, τα αποτελέσματα της προσομοίωσης δείχνουν ότι οι μικρές εκμεταλλεύσεις επωφελούνται, ενώ οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις χάνουν από τη μεταρρύθμιση του 2013. Ειδικότερα, το εισόδημα στις μικρές εκμεταλλεύσεις (λιγότερα από 15.000 ευρώ) αυξάνεται από 1,9% έως και 18,4%, ενώ τα μεγάλα αγροκτήματα (άνω των 500.000 ευρώ) παρουσιάζουν μείωση εισοδήματος από 1,5% έως και 5%.