Έρχονται σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην ανακύκλωση με ν/σ του ΥΠΕΝ

Οι βασικοί άξονες του νομοσχεδίου για την ανακύκλωση, αλλά και οι πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί τα τελευταία πέντε χρόνια στη διαχείριση των αποβλήτων παρουσιάστηκαν πρόσφατα σε ειδική εκδήλωση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Σε ό,τι αφορά την αγροτική παραγωγή, στην εκδήλωση επισημάνθηκε, μεταξύ άλλων, ότι προβλέπεται η αναβάθμιση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, ώστε να μπορεί να εξοικονομηθεί νερό για τις αρδευτικές ανάγκες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η ηγεσία του ΥΠΕΝ, προκύπτει πως η χώρα μας διαθέτει, πλέον, ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο και αποκτά με γοργούς ρυθμούς σύγχρονες υποδομές για τη διαχείριση αποβλήτων. Παράλληλα, αναφέρθηκε πως υπάρχει και ο οδικός χάρτης για την ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων, ώστε τελικά η Ελλάδα να οδηγηθεί σε ποσοστό ταφής κάτω από 10% το 2030.

«Ο πολύ απλός Κανόνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, “πληρώνω όσο ρυπαίνω”, αποτελεί τη βάση της πολιτικής που υλοποιούμε για τη διαχείριση των αποβλήτων. Επιπλέον, σε έναν πλανήτη όπου διαρκώς ο πληθυσμός αυξάνεται και η κλιματική κρίση είναι ήδη εδώ, δεν μπορούμε, πλέον, να θεωρούμε τα υλικά, τα οποία υπό συνθήκες είναι επαναχρησιμοποιούμενα, ως απόβλητα», σημείωσε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης.

Όπως εξήγησε ο ίδιος, «σκοπός μας είναι να διευρύνουμε τη λίστα με τα επαναχρησιμοποιούμενα και “κλειδί” σε αυτή την προσπάθεια είναι τα βιοαπόβλητα. Ορισμένα από αυτά θα μας δώσουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε βιοαέριο και κάποια να καλύψουμε άλλες, ενεργειακές ανάγκες, με τρόπο κλιματικά ουδέτερο. Ταυτόχρονα, στόχος μας είναι να εισέλθει δυναμικά η ανακύκλωση στην καθημερινότητα των νοικοκυριών. Δίνοντας λύσεις στις πρακτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πολίτες (π.χ. χρόνος, κόπος, απόσταση που πρέπει να διανυθεί για να ανακυκλώσουν), θα τους βοηθήσουμε να οργανώσουν το νοικοκυριό τους στη βάση της ανακύκλωσης».

Βασικοί άξονες του νομοσχεδίου

Από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, Μανώλης Γραφάκος, στην τοποθέτησή του προχώρησε σε έναν σύντομο απολογισμό του έργου της τελευταίας πενταετίας, κάνοντας παράλληλα μια σύντομη περιγραφή των βασικών αξόνων του νέου νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ, που στοχεύει σε μια σημαντική, όπως είπε, μεταρρύθμιση στην ανακύκλωση. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι εξής:

• Η εφαρμογή του συστήματος εγγυοδοσίας για πλαστικές και μεταλλικές φιάλες που θα λειτουργεί στο τέλος του 2025, με ένα ενιαίο πανελλαδικό σύστημα. Το νέο σύστημα δεν θα περιλαμβάνει τις φιάλες γυαλιού, ενώ η εγγυοδοσία, που δεν εισπράττεται από τους καταναλωτές, παραμένει στο σύστημα για επενδύσεις. Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος προβλέπονται περίπου 15.000 σημεία επιστροφής για διευκόλυνση του καταναλωτή.
• Η παροχή υπηρεσίας χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων, σε μικρούς και ορεινούς δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων και παροχή εξοπλισμού στους υπόλοιπους.
• Η ρύθμιση ζητημάτων στην εναλλακτική διαχείριση, με στόχο να κατατεθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς νέο επιχειρησιακό σχέδιο, με τριπλάσιους πόρους για την ανακύκλωση που θα περιλαμβάνει και τη συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών.
• Η δημιουργία συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης για τα βιοαπόβλητα, με πόρους των υπόχρεων παραγωγών, με στόχο να αναλάβει τη συλλογή από τους μεγάλους παραγωγούς.
• Η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης του ΥΠΕΝ για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων για την αποτροπή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και προστασίας της δημόσιας υγείας, καθώς και σε περιπτώσεις προστίμων από την ΕΕ.

«Σκοπός μας είναι να διευρύνουμε τη λίστα με τα επαναχρησιμοποιούμενα και “κλειδί” σε αυτή την προσπάθεια είναι τα βιοαπόβλητα», υπογράμμισε στην ομιλία του ο υπουργός, Θόδωρος Σκυλακάκης

Ο απολογισμός του έργου σε αριθμούς

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση, το 2019 λειτουργούσαν μόλις τρεις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων και κατασκευάζονταν άλλες πέντε. Σήμερα, λειτουργούν 12 και κατασκευάζονται άλλες 19 μονάδες. Εντός του 2024, αναμένεται να υπογραφεί η σύμβαση για τουλάχιστον πέντε νέες μονάδες, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2025 θα έχει υπογραφεί η σύμβαση κατασκευής για επιπλέον έξι μονάδες. Από το 2019, το ΥΠΕΝ υλοποιεί δράσεις για όλη την «πυραμίδα» διαχείρισης των αποβλήτων και συγκεκριμένα:

• Την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, με ιδιαίτερη έμφαση στην περιβαλλοντική εκπαίδευση των μαθητών.
• Την πρόληψη αποβλήτων, με βασικό στόχο την εφαρμογή του «πληρώνω όσο πετάω», με κίνητρο στους πολίτες να διαχωρίζουν τα απόβλητά τους στην πηγή.
• Τη δημιουργία κέντρων επαναχρησιμοποίησης υλικών σε όλη τη χώρα.
• Την ανακύκλωση με τη δημιουργία νέων συστημάτων συλλογής και επεξεργασίας για έπιπλα, στρώματα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, απόβλητα στην πρωτογενή παραγωγή κ.λπ.
• Την ενεργειακή αξιοποίηση, όπου έχει ολοκληρωθεί η σχετική μελέτη για το σύνολο της χώρας και από το 2025 θα υπάρξει η θεσμική προετοιμασία για την εφαρμογή της.
• Τη μείωση της ταφής –με όλες τις παραπάνω δράσεις–, με στόχο να έχει διαμορφωθεί κάτω από 10% το 2030.

Στόχος ο μηδενισμός των προστίμων για παράνομες χωματερές

«Το 2026, ο Έλληνας φορολογούμενος θα σταματήσει να πληρώνει πρόστιμα για τους Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων. Ήδη, από τις 65 περιπτώσεις προστίμων που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση στη χώρα μας για παράνομες χωματερές που παραλάβαμε το 2019, σήμερα έχουμε μόλις 20. Στόχος μας είναι να μηδενίσουμε τα πρόστιμα μέχρι το 2026», είπε ο κ. Γραφάκος.

Ολοένα και περισσότερες περιοχές αποκτούν τις κατάλληλες υποδομές

Το 2020, όταν η Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων ανέλαβε τη διαχείριση λυμάτων από τους 482 οικισμούς της χώρας άνω των 2.000 κατοίκων, μόλις οι 187 είχαν εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και δίκτυα μεταφοράς για την κάλυψη του συνόλου των κατοικιών. Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ο αριθμός τους σήμερα έχει αυξηθεί σε 253, για τους υπόλοιπους 229 οικισμούς υλοποιούνται πάνω από 130 έργα, ενώ ακόμα 60 είτε βρίσκονται σε διαγωνιστική διαδικασία είτε έχουν εγκεκριμένη χρηματοδότηση.

Επίσης, γνωστοποιήθηκε ότι πάνω από 70 έργα διαχείρισης αστικών λυμάτων στη χώρα μπαίνουν σε τροχιά υλοποίησης, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Παράλληλα, συντάσσεται εθνικό σχέδιο κάλυψης αναγκών σε νησιωτικές, ορεινές και ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές, ενώ αναβαθμίζονται οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, ώστε να μπορεί να εξοικονομηθεί νερό για τις αρδευτικές ανάγκες.