Τις τελευταίες εξελίξεις και τα ζητήματα που χρειάζεται να επιλυθούν στην απασχόληση των εποχικών εργατών γης στα κράτη-μέλη της ΕΕ παρουσιάζει το Ευρωκοινοβούλιο, με πρόσφατη δημοσίευσή του. Ως γνωστόν, η κρίση της πανδημίας ενέτεινε το πρόβλημα της έλλειψης εργατικών χεριών στα χωράφια για τη συγκομιδή των προϊόντων, με χαρακτηριστικές τις περιπτώσεις των πυρηνόκαρπων στην Πέλλα και στην Ημαθία, της επιτραπέζιας ελιάς στη Χαλκιδική, αλλά και άλλων προϊόντων, το β’ εξάμηνο του 2020.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην εν λόγω ανάλυση, παρά το νομοθετικό πλαίσιο που επιτρέπει στα κράτη-μέλη να υποδέχονται και να αξιοποιούν εργάτες γης, υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης στην ενσωμάτωση αυτών των εργατών και στη διασφάλιση των βέλτιστων υγειονομικών συνθηκών απασχόλησής τους.
Τεράστιες οι ανάγκες, μεγάλο πρόβλημα η αδήλωτη εργασία
Αν και η ανάλυση της Ευρωβουλής δεν παραθέτει πολλά στοιχεία για την Ελλάδα, γίνονται αντιληπτές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο οι τεράστιες ανάγκες για εργατικά χέρια κατά την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού, για τη συγκομιδή των οπωροκηπευτικών, ανάγκες που καλύπτονται από εργάτες από Τρίτες Χώρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ιταλία, που απασχολεί 370.000 εργάτες γης από 155 χώρες, αριθμός που αντιστοιχεί στο 27% του νόμιμου εργατικού προσωπικού. Η Γαλλία και η Ισπανία απασχολούν, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, 276.000 και 150.000 εποχικούς εργάτες γης αντιστοίχως.
Ο συνολικός αριθμός των εργατών αυτών, που απασχολούνται ετησίως και στην πλειονότητά τους στον πρωτογενή τομέα της ΕΕ, φτάνει τους 800.000 με 1.000.000. Σύμφωνα μάλιστα με τα διαθέσιμα στοιχεία, την επταετία 2011-2017 υπήρξε σημαντική αύξηση των ροών Ευρωπαίων εργατών γης και εργατών από Τρίτες Χώρες (+36% και +56% αντίστοιχα).
Όπως αναφέρεται επιπλέον, πολλοί από τους μετακινούμενους αυτούς εργάτες δεν είναι επίσημα καταγεγραμμένοι. Πάντως, όπως κατέδειξαν και τα ρεπορτάζ της «ΥΧ», το πρόσφατο παράδειγμα μετακλήσεων εργατών από την Αλβανία στη Μακεδονία, αν και λειτούργησε ικανοποιητικά, κατέδειξε κενά και αδυναμίες ως προς την απόδοση της αμοιβής των εργατών με το καθεστώς του εργόσημου, που χρήζει περαιτέρω βελτίωσης, ενόψει και της επερχόμενης περιόδου συγκομιδής.
Ποιες χώρες απασχολούν Ευρωπαίους, ποιες πολίτες Τρίτων Χωρών
Στο πλαίσιο των αναγκών της, κάθε χώρα ακολουθεί το δικό της πλάνο για την εύρεση εργατών γης. Η Ιταλία συνεργάζεται με μια πλειάδα χωρών, πολλές από τις οποίες είναι εκτός ΕΕ και Ευρώπης, ενώ η Γερμανία βασίζεται κυρίως σε εργάτες από τα Βαλκάνια. Ωστόσο, οι έκτακτες ανάγκες της πανδημίας οδήγησαν πέρσι τις γερμανικές αρχές να συνάψουν διμερή συμφωνία συνεργασίας με τη Γεωργία. Η Σουηδία προτιμά να μην υπογράφει διμερείς συμφωνίες, αλλά εκδίδει ειδικές άδειες εργασίας για εργάτες που απασχολούνται στις εργασίες των φυτεύσεων και της συγκομιδής προϊόντων.
Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται ο διαχωρισμός του εργατικού δυναμικού στον πρωτογενή τομέα σε εργάτες από ΕΕ και από Τρίτες Χώρες (στοιχεία 2019). Όπως φαίνεται, οι μεσογειακές χώρες, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα απασχολούν πολύ περισσότερους μη Ευρωπαίους υπηκόους, ενώ η Γερμανία και η Γαλλία το αντίθετο.
Ανάγκη στήριξης των εποχικών εργατών μέσω της ΚΑΠ
Βασικό συμπέρασμα της ανάλυσης της Ευρωβουλής είναι ότι η ενσωμάτωση των εποχικών εργατών στον πρωτογενή τομέα μπορεί να στηριχθεί περαιτέρω, μέσω πόρων από τον Β’ Πυλώνα ενίσχυσης της ΚΑΠ, σε συνεργασία και με άλλα ταμεία, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.
