Τα χαρτιά του για τη νέα προγραμματική περίοδο άνοιξε την περασμένη Τετάρτη 9/12 το ΥΠΑΑΤ, παρουσιάζοντας επίσημα τις τελικές του προτάσεις για το εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ 2023-2027 στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, λίγες μόλις ημέρες πριν εκπνεύσει η προθεσμία της Κομισιόν για την υποβολή των Στρατηγικών Σχεδίων από όλα τα κράτη-μέλη.
Χωρίς ακόμα να έχει διευκρινιστεί με ποιον ακριβώς τρόπο θα πραγματοποιηθεί η διαδικασία της σταδιακής Εσωτερικής Σύγκλισης των ιστορικών δικαιωμάτων από το 2022, το υπουργείο προχώρησε σε διορθωτικές παρεμβάσεις σε αρκετά σημεία των προτάσεων που είχε καταθέσει το προηγούμενο διάστημα η ομάδα συμβούλων.
Η απόφαση, δε, να διατηρηθεί τελικά το υφιστάμενο καθεστώς των Συνδεδεμένων Ενισχύσεων και στο μέλλον επικροτήθηκε από τους βουλευτές όλων των κομμάτων που συμμετείχαν στην επιτροπή. Βέβαια, η ηγεσία του ΥΠΑΑΤ δεν μπόρεσε να αποφύγει και την έντονη κριτική τους, με βουλευτές της αντιπολίτευσης να μιλούν για καθυστερημένη παρουσίαση των θέσεων και για ελλιπές πλαίσιο διαβούλευσης. «Η υποβολή του Στρατηγικού Σχεδίου δεν σημαίνει διακοπή του διαλόγου», απάντησε η ηγεσία του υπουργείου, με τον υπουργό, Σπ. Λιβανό, να εξηγεί ότι η συζήτηση μπορεί να συνεχιστεί και το 2022.
Το εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο θα πρέπει να υποβληθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να εγκριθεί. Τα μηνύματα από τις Βρυξέλλες προς όλα τα κράτη-μέλη είναι σαφή: Όλες οι παρεμβάσεις θα εξεταστούν προσεκτικά και, στο πλαίσιο της αξιολόγησης, δεν αποκλείονται ακόμα και διορθώσεις ή και ριζικές αλλαγές, εάν οι στόχοι δεν είναι μετρήσιμοι και δεν συνάδουν με τις στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Αισιόδοξος, πάντως, ότι η Ελλάδα θα είναι ένα από τα πρώτα κράτη-μέλη που θα υποβάλει το Σχέδιό της στην Κομισιόν εμφανίστηκε ο υπουργός.
Τα συνολικά ευρωπαϊκά κονδύλια για την περίοδο 2023-2027 ανέρχονται σε 13,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 9,68 δισ. ευρώ προορίζονται για τον Α’ Πυλώνα και 3,7 δισ. ευρώ περίπου για τον Β’ Πυλώνα. Σε γενικές γραμμές, πάντως, στο εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο:
• Διατηρούνται οι τρεις αγρονομικές περιφέρειες.
• Ο ενεργός αγρότης ορίζεται με βάση τεκμήρια οικονομικής δραστηριότητας.
• Προχωρά η Σύγκλιση των δικαιωμάτων.
• Παραμένουν όλες οι Συνδεδεμένες.
• Αυξάνονται οι πόροι του Β΄ Πυλώνα.
• Ενισχύονται τα Συνεργατικά Σχήματα.
Α΄ Πυλώνας
Ο Πρώτος Πυλώνας, δηλαδή οι άμεσες ενισχύσεις, κατά τη νέα προγραμματική περίοδο θα είναι:
✱ Η Βασική Ενίσχυση, με τον προϋπολογισμό να ανέρχεται σε 4,39 δισ. ευρώ για την περίοδο 2023-2027. Η στήριξη θα παρέχεται με βάση τις τρεις αγρονομικές περιφέρειες (Αροτραίες, Μόνιμες Καλλιέργειες, Βοσκοτόπια). Επίσης, καταργούνται τα ιστορικά δικαιώματα σταδιακά από το 2022 έως το 2026. Το ΥΠΑΑΤ δεν διευκρινίζει τα συγκεκριμένα βήματα που θα ακολουθηθούν. Δικαιούχοι της Βασικής παραμένουν οι ενεργοί αγρότες, αλλά με διαφορετικά κριτήρια. Ενεργοί γεωργοί θα είναι:
• Οι κάτοχοι γεωργικών εκμεταλλεύσεων που έλαβαν ενισχύσεις λιγότερες των 5.000 ευρώ.
• Όσοι έλαβαν ενισχύσεις άνω των 5.000 ευρώ, εφόσον είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων και προσκομίζουν τιμολόγια αγοράς εισροών και πώλησης προϊόντων. Από αυτά τα στοιχεία, λοιπόν, θα εξαρτάται και η καταβολή των επιδοτήσεων.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί ότι το ΥΠΑΑΤ αλλάζει και τον ορισμό των νέων αγροτών, αυξάνοντας τα κριτήρια. Αυτό σημαίνει ότι από τη νέα προγραμματική περίοδο, για τον ορισμό του νέου αγρότη πέραν του ηλικιακού ορίου των 40 ετών και της υποχρέωσης να είναι αρχηγός γεωργικής εκμετάλλευσης, θα πρέπει να έχει και επίπεδο εκπαίδευσης ή κατάρτισης κατ’ ελάχιστο σε επίπεδο 4 (δηλαδή επαγγελματική σχολή ή λύκειο). Στην περίπτωση που το επίπεδο είναι 2 (δηλαδή έχει μόνο απολυτήριο γυμνασίου), τότε πρέπει να συνοδεύεται επιπλέον με εκπαίδευση γεωτεχνικής κατεύθυνσης ή με αποδεδειγμένη άσκηση του επαγγέλματος του αγρεργάτη διάρκειας ισοδύναμης τριών συναπτών ετών.
✱ Η Αναδιανεμητική Ενίσχυση, με τον προϋπολογισμό την περίοδο 2023-2027 να εκτιμάται στα 851,24 εκατ. ευρώ.
Η ανακατανομή των πόρων από τις μεγαλύτερες σε μικρότερες ή μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα γίνει με βάση τις τρεις αγρονομικές περιφέρειες της χώρας, με τα κατώτατα και ανώτατα όρια να έχουν διαφοροποιηθεί από την αρχική πρόταση. Έτσι, το ΥΠΑΑΤ αυξάνει τα εκτατικά όρια, ορίζοντας ως κατώτατα και ανώτατα, αντίστοιχα:
• Για τις αροτραίες καλλιέργειες, στα 2 και 11 εκτάρια/εκμετάλλευση.
• Για τις δενδρώδεις, καλλιέργειες στα 1 και 4 εκτάρια/εκμετάλλευση.
• Για τους βοσκότοπους, στα 1 και 17 εκτάρια/εκμετάλλευση.
✱ Οι Συνδεδεμένες Ενισχύσεις, με τον προϋπολογισμό για την περίοδο 2023-2027 να ανέρχεται σε 1 δισ. ευρώ. Το ΥΠΑΑΤ, ήδη, από την περασμένη εβδομάδα είχε διαφοροποιηθεί από την πρόταση των συμβούλων και αποφάσισε να διατηρήσει στο καθεστώς και τους 19 τομείς. Ωστόσο, θα ενισχυθούν η κτηνοτροφία, οι ζωοτροφές και τα ψυχανθή με πάνω από 35 εκατ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον, όπως ανέφερε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου, Κ. Μπαγινέτας, ο τομέας του βόειου κρέατος θα εξειδικευτεί ανά κατηγορίες.
✱ Ειδική Ενίσχυση Βάμβακος, με προϋπολογισμό 920 εκατ. ευρώ την περίοδο 2023-2027.
✱ Συμπληρωματική Ενίσχυση Νέων Γεωργών, με προϋπολογισμό 140 εκατ. ευρώ συνολικά την τετραετία.
✱ Οικολογικά Σχήματα (Ecoshemes), με τον προϋπολογισμό να ανέρχεται σε 2,1 δισ. ευρώ περίπου την περίοδο 2023-2027. Τα Οικολογικά Σχήματα είναι προαιρετικά για τους παραγωγούς (ενεργούς αγρότες). Το ΥΠΑΑΤ μείωσε την αρχική λίστα των περιβαλλοντικών πρακτικών, όπως προτάθηκε από τους συμβούλους, καθορίζοντας τελικά 7 παρεμβάσεις με 13 επιμέρους δράσεις.
1. Καλλιέργεια ειδών/ποικιλιών ανθεκτικών στην ξηρασία και προσαρμοσμένων στις τοπικές συνθήκες.
• Δράση 1.1. «Ενίσχυση για την καλλιέργεια ειδών/ποικιλιών μικρού βιολογικού κύκλου».
• Δράση 1.2. «Ενίσχυση για την καλλιέργεια τοπικών ποικιλιών ετησίων».
• Δράση 1.3. «Ενίσχυση για την εισαγωγή νέων ή/και καινοτόμων καλλιεργειών ανθεκτικών σε επιπτώσεις Κλιματικής Αλλαγής».
2. Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης.
• Δράση 2.1. «Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης σε μικρές εκμεταλλεύσεις».
• Δράση 2.2. «Αύξηση της έκτασης εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης».
• Δράση 2.3. «Εφαρμογή ζωνών οικολογικής εστίασης στις δενδρώδεις».
3. Προώθηση της Αγροδασοκομίας.
• Δράση 3.1. «Διατήρηση αγροδασικών οικοσυστημάτων πλούσιων σε στοιχεία του τοπίου».
• Δράση 3.2. «Διατήρηση δασοκτηνοτροφικών οικοσυστημάτων πλούσιων σε στοιχεία του τοπίου».
4. Ενίσχυση παραγωγών για την εφαρμογή μεθόδων γεωργίας ακριβείας με τη χρήση του εργαλείου/εφαρμογής διαχείρισης εισροών και παρακολούθησης περιβαλλοντικών παραμέτρων.
5. Διαχείριση βοσκοτόπων.
• Δράση 5.1. «Βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης βοσκήσιμων γαιών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κίνδυνο ερημοποίησης λόγω διάβρωσης».
• Δράση 5.2. «Εφαρμογή προγράμματος βελτιστοποίησης και εμπλουτισμού του σιτηρεσίου».
6. Διατήρηση και προστασία καλλιεργειών σε εκτάσεις με αναβαθμίδες.
7. Διατήρηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας.
✱ Τομεακά Προγράμματα, με προϋπολογισμό 249,3 εκατ. ευρώ την περίοδο 2023-2027. Αυτά είναι:
• Οπωροκηπευτικά: 50 εκατ. ευρώ (το ποσό ενδέχεται να αυξηθεί)
• Ελαιόλαδο – Επιτραπέζια Ελιά: 53,33 εκατ. ευρώ
• Οίνος: 115,15 εκατ. ευρώ
• Μελισσοκομία: 30,8 εκατ. ευρώ
Θα μεταφερθεί ποσοστό 10% του Πυλώνα Ι στον Πυλώνα ΙΙ αυξάνοντας το ποσοστό του Πυλώνα ΙΙ από 23% σε 30% του Εθνικού Φακέλου. Η μεταφορά του 10% ισοδυναμεί με 945,8 εκατ. ευρώ, που θα αξιοποιηθούν για αύξηση των πόρων στο πρόγραμμα Νέων Αγροτών και για επενδύσεις.
Β΄ ΠΥΛΩΝΑΣ
Πρόκειται για τον Πυλώνα που περιλαμβάνει τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης:
✱ Αγροπεριβαλλοντικές και Κλιματικές Δράσεις, με συνολικό προϋπολογισμό ύψους 779,36 εκατ. ευρώ, που εξειδικεύονται στα ακόλουθα προγράμματα:
• Γεωργοπεριβαλλοντικές δράσεις, όπως Μείωση Νιτρορύπανσης
• Βιολογική Γεωργία (Νεοεισερχόμενοι)
• Ευζωία Παραγωγικών Ζώων
• Δασώσεις
✱ Επενδύσεις, ύψους 964,17 εκατ. ευρώ, οι οποίες διακρίνονται σε δημόσιες και ιδιωτικές. Ειδικότερα, οι δημόσιες επενδύσεις, ύψους 405 εκατ. ευρώ, περιλαμβάνουν:
• Εγγειοβελτιωτικά έργα
• Δασικά έργα
• Αγροτική Οδοποιία
Οι ιδιωτικές επενδύσεις, ύψους 559,17 εκατ. ευρώ, περιλαμβάνουν:
• Σχέδια Βελτίωσης (με προσκλήσεις τόσο για την ανταγωνιστικότητα όσο και για ψηφιακές και πράσινες επενδύσεις)
• Μεταποίηση – Εμπορία Αγροτικών Προϊόντων
• Προστασία από καιρικά φαινόμενα
• Βιοασφάλεια – Καλή Διαβίωση Ζώων – Μείωση Αντιβιοτικών
✱ Εγκατάσταση Νέων Αγροτών, ύψους 590 εκατ. ευρώ. Για τη νέα προγραμματική περίοδο, προτείνονται δύο νέες προσκλήσεις, μία το έτος 2023 και μία το έτος 2025.
✱ Εξισωτική Αποζημίωση, ύψους 810 εκατ. ευρώ.
✱ Συνεργασία, ύψους 326,37 εκατ. ευρώ, που περιλαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα:
• LEADER, με 185 εκατ. ευρώ.
• Πιστοποίηση – Σήματα Ποιότητας – Προώθηση (+Βαμβάκι), με 35 εκατ. ευρώ.
• Ομάδες Παραγωγών, με 26,38 εκατ. ευρώ.
• Ευρωπαϊκή Σύμπραξη Καινοτομίας (το σημερινό μέτρο 16) με 80 εκατ. ευρώ.
✱ Μεταφορά γνώσης και πληροφόρησης, ύψους 145 εκατ. ευρώ, μέσω του Συστήματος AKIS (Agricultural Knowledge and Innovation System), το οποίο θα λειτουργεί σε τρία επίπεδα: εκπαίδευση-κατάρτιση, παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και έρευνα:
• Εκπαίδευση – Κατάρτιση: 92 εκατ. ευρώ
• Παροχή Γεωργικών Συμβουλών: 53 εκατ. ευρώ
• Μεταφορά Καινοτομίας: 80 εκατ. ευρώ
✱ Εργαλεία Διαχείρισης Κινδύνου, ύψους 50 εκατ. ευρώ.
✱ Τεχνική Βοήθεια, ύψους 65,7 εκατ. ευρώ.
