Έτοιμη για σπορές η «χώρα του ηλίανθου»

Ως «χώρα του ηλίανθου» χαρακτηρίζεται η Ελλάδα. Ενώ μέχρι το 2008-2009 η ελαιοκράμβη αποτελούσε τον κυρίαρχο ελαιούχο σπόρο, την περίοδο που διανύουμε η παραγωγή του ηλίανθου είναι 20 φορές πάνω από αυτήν της ελαιοκράμβης. Την ίδια περίοδο και λόγω της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα ενεργειακά φυτά και τον τρόπο με τον οποίο αυτή εφαρμόστηκε στη χώρα μας, οι ελαιούχοι σπόροι επεκτάθηκαν σημαντικά.

Έτσι, η παραγωγή τους αυξήθηκε μεταξύ 2008 και 2022 από τους 51.000 τόνους στους 225.000 τόνους, δηλαδή υπερτετραπλασιάστηκαν. Το εν λόγω διάστημα, η εξέλιξη των καλλιεργειών αυτών στην υπόλοιπη ΕΕ ακολούθησε μια διαφορετική πορεία.

Eξέλιξη παραγωγής ελαιούχων σπόρων στην Ελλάδα, 2008-2022
(σε χιλ. τόνους)

Πιο συγκεκριμένα, οι συνολικές εκτάσεις αυξήθηκαν κατά 25%, με την ελαιοκράμβη να καλύπτει το 60% από αυτές, τον ηλίανθο το 30% και η σόγια τις υπόλοιπες.

Με τις εαρινές σπορές να καταφτάνουν, η «ΥΧ» φιλοξενεί τις απόψεις δύο ειδικών για τις φροντίδες της καλλιέργειας και τη μεγιστοποίηση του παραγωγικού αποτελέσματος.

Απλές πρακτικές για καλύτερα αποτελέσματα

του Βασίλη Πόρρου, γεωπόνου

Ο ηλίανθος αποτελεί μία από τις καλύτερες εναλλακτικές λύσεις αμειψισποράς και για άλλες καλλιέργειες, αυξάνοντας κατά πολύ την απόδοση αυτών και δίνει ένα σοβαρό εισόδημα στον παραγωγό. Αποτελεί μια καλλιέργεια μικρού βιολογικού κύκλου με μικρότερα ρίσκα, σε ό,τι αφορά τις καιρικές συνθήκες.

Λόγω της συμβολαιακής σχέσης, προσφέρει μια εγγύηση οικονομική στον παραγωγό και του δίνει τη δυνατότητα της άμεσης οικονομικής συναλλαγής, μετά την ολοκλήρωση της συλλογής. Η συλλογή γίνεται τον Σεπτέμβριο, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην προετοιμασία και στην οικονομικότερη καλλιέργεια του εδάφους λόγω της μειωμένης αντίστασης των γεωργικών μηχανημάτων κατά τη διάρκεια της εργασίας.

Καλλιεργητικές εφαρμογές

Σε ό,τι αφορά τις καλλιεργητικές φροντίδες, ο παραγωγός θα πρέπει να είναι προσεκτικός κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Δεν θα πρέπει να συμπιέζει τα χωράφια και να προτιμήσει βαριά γόνιμα εδάφη και κατ’ επιλογή αμειψισποράς σιτηρών. Δεν θα πρέπει να βιαστεί στη σπορά και θα πρέπει να ξεκινήσει τον έλεγχο της θερμοκρασίας του εδάφους, ώστε να είναι πάνω από 8 βαθμούς Κελσίου. Με αυτόν τον τρόπο, αποφεύγεται το στρες στο φυτό κατά την έναρξη της ανάπτυξής του, που ευνοεί μελλοντικά προσβολές από μυκητολογικές ασθένειες.

Συνήθως η σπορά ξεκινά από τα τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου, εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Προτιμάμε δοκιμασμένες και εξελιγμένες ποικιλίες, ανθεκτικές ειδικά σε οροβάγχη και περονόσπορο, καθώς και στις ξηροθερμικές συνθήκες της χώρας μας.

Αποστάσεις σποράς και ζιζανιοκτονία

Σε ό,τι αφορά τις αποστάσεις σποράς, θα πρέπει να σπέρνουμε γύρω στους 22 πόντους επί της γραμμής και 75 πόντους γραμμή με γραμμή. Επιβάλλεται η ζιζανιοκτονία, διότι ο ανταγωνισμός με τα ζιζάνια στα αρχικά στάδια της καλλιέργειας επιφέρει σημαντική μείωση της παραγωγής. Η ζιζανιοκτονία μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους.

Ο πρώτος γίνεται μετασπαρτικά-προφυτρωτικά, διότι ήδη έχει ξεκινήσει ο ανταγωνισμός με τα ζιζάνια που υπάρχουν μέσα στο έδαφος, είναι ασφαλέστερος από τους άλλους και σοκάρει λιγότερο το φυτό ως ζιζανιοκτόνο. Ο δεύτερος γίνεται μεταφυτρωτικά με εκλεκτικά ζιζανιοκτόνα και ο τρίτος είναι ένας συνδυασμός των δύο παραπάνω, όταν έχουμε μεγάλο πρόβλημα ζιζανίων. Η χρήση κοκκώδους εντομοκτόνου κατά τη σπορά συντελεί, ώστε να μη χάσουν πληθυσμό φυτών από έντομα εδάφους, όπως ο σιδηροσκώληκας και η καραφατμέ.

Η λίπανση του φυτού

Η λίπανση συντελεί σημαντικά στην αύξηση της παραγωγής και για τον λόγο αυτόν θα πρέπει να εφαρμοστεί μία ορθολογική διαχείριση των λιπασμάτων. Η βασική λίπανση μπορεί να γίνει προσεκτικά σε όλη την έκταση του χωραφιού ή κατά τη σπορά γραμμικά. Εφόσον έχει γίνει η ανάλυση και δεν υπάρχει έλλειψη ιχνοστοιχείων, θα χρειαστούμε ένα ισορροπημένο λίπασμα 25 με 30 κιλά το στρέμμα και 15 κιλά ουροθειική ή ουρία ή 25 κιλά νιτροθειική επιφανειακά για καλύτερο μέγεθος και το γέμισμα της κεφαλής του φυτού που περιέχει τους σπόρους. Η καλλιέργεια του ηλίανθου είναι απαιτητική σε βόρειο από τα αρχικά στάδια ανάπτυξης του φυτού. Για αυτό θα πρέπει να γίνονται ένας έως δύο ψεκασμοί με αντίστοιχα σκευάσματα βορίου κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του.

Η σημαντική και κρίσιμη εποχή της άρδευσης

Σε ό,τι αφορά το πότισμα, τα κρίσιμα στάδια της καλλιέργειας του φυτού που έχουν υψηλές απαιτήσεις σε νερό είναι όταν η κεφαλή βρίσκεται στο μέγεθος των 2 ευρώ περίπου, καθώς και στο γέμισμα αυτής.

Η στάγδην άρδευση αποτελεί την καλύτερη δυνατή λύση για την κάλυψη των αναγκών του φυτού σε νερό, διότι το νερό πέφτει στις αναγκαίες ποσότητες που χρειάζονται τα φυτά στο στάδιο της ανάπτυξής τους, επιτυγχάνοντας παράλληλα μικρότερη υγρασία στο έδαφος. Αποτέλεσμα αυτής της διαχείρισης είναι η μείωση των μυκητολογικών προσβολών λόγω του καλύτερου αερισμού του εδάφους. Σημαντική επίσης σε αυτό το στάδιο είναι και η χρήση αζωτούχων λιπασμάτων, που με την ορθή διαχείρισή τους έχουμε μικρότερες απώλειες και καλύτερη αφομοίωση από τα φυτά. Σε αυτή την περίπτωση, μπορούμε να κάνουμε καλύτερη διαχείριση του νερού με μικρότερες ποσότητες ανά πότισμα, αλλά συχνότερες αρδεύσεις, ώστε να έχουμε λιγότερες απώλειες νερού και μικρότερη κατανάλωση ενέργειας.

Η εποχή του αλωνισμού

Εκείνο που θα πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα ο παραγωγός κατά τη διάρκεια της συγκομιδής είναι η περιεκτικότητα της υγρασίας του σπόρου, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνά το 10%. Μεγαλύτερα ποσοστά υγρασίας μπορεί να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση της ποιότητας, αλλά και να καταστρέψουν την παραγωγή κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης. Συνήθως γίνεται στα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου, που έχει ήδη συμπληρωθεί ο κύκλος.