Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο: Τα κράτη-μέλη δεν στόχευσαν επαρκώς τα κονδύλια σε όσους επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία

«Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρξε κίνδυνος στρέβλωσης του ανταγωνισμού εξαιτίας των κρατικών ενισχύσεων», αποκαλύπτουν οι ελεγκτές

«Κατάλληλη, αλλά ανεπαρκώς στοχευμένη από τα κράτη-μέλη» χαρακτηρίζει την αντίδραση της Κομισιόν και των κρατών-μελών στην πανδημία COVID-19 για τις αλυσίδες εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων στην τελευταία του έκθεση το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), προειδοποιώντας ότι σε περίπτωση που προκύψει παρόμοια κρίση στο μέλλον, η στήριξη της ΕΕ θα έχει καλύτερα αποτελέσματα, εάν στοχεύσει τους τομείς και τους γεωργούς που θα βρίσκονται σε πραγματική ανάγκη.

Στο πλαίσιο των εργασιών του, το ΕΕΣ έλεγξε την εφαρμογή των μέτρων της ΕΕ σε πέντε κράτη-μέλη (Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Πολωνία και Ρουμανία), τα οποία αντιπροσώπευαν το 69% των ποσών που διατέθηκαν ως έκτακτη άμεση στήριξη σε γεωργούς και ΜμΕ και το 87% των ποσών που διατέθηκαν για απόσταξη κρίσης.

Στην ειδική έκθεση «Διασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων κατά την πανδημία COVID-19», το ΕΕΣ υπογραμμίζει την ταχύτητα με την οποία αντέδρασε η ΕΕ. Με το που εκδηλώθηκε η πανδημία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τις κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τις πράσινες λωρίδες και εξασφάλισε την ελεύθερη κυκλοφορία των εποχικών εργαζομένων, μετριάζοντας έτσι τη διαταραχή του αγροδιατροφικού τομέα.

Όπως σημειώνεται στην έκθεση, ταχεία ήταν και η δημιουργία του πλαισίου άμεσης στήριξης, ύψους 712 εκατ. ευρώ, μέσω της έκτακτης ανακατανομής των αχρησιμοποίητων κονδυλίων αγροτικής ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), βάσει του οποίου χορηγήθηκαν έως και 7.000 ευρώ/γεωργό και 50.000 ευρώ/ΜμΕ. Τέλος, δεδομένου ότι η κύρια δημοσιονομική αντίδραση στην πανδημία στηρίχθηκε στους εθνικούς προϋπολογισμούς, η ΕΕ έσπευσε να διευκολύνει τα μέτρα κρατικών ενισχύσεων.

Κίνδυνοι

«Διαπιστώσαμε ότι υπήρχε κίνδυνος στρέβλωσης του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών-μελών, καθώς και ο κίνδυνος υπεραντιστάθμισης στις περιπτώσεις που οι κρατικές ενισχύσεις στήριζαν κάποιον τομέα που λάμβανε επίσης ενωσιακά κονδύλια», τονίζουν οι ελεγκτές.

Για παράδειγμα, τα επίπεδα δημόσιας στήριξης διέφεραν σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ, όπως στην περίπτωση των δύο μεγαλύτερων παραγωγών φυτών και ανθέων: στις Κάτω Χώρες, το ύψος των κρατικών ενισχύσεων άγγιξε σχεδόν το 9% της αξίας της παραγωγής για τον εν λόγω κλάδο, ενώ ήταν πολύ χαμηλότερο (0,3 %) στην Ισπανία. «Υπάρχει έτσι ενδεχόμενο ανάπτυξης αθέμιτου ανταγωνισμού», συμπεραίνει το ΕΕΣ.

Άμεση στήριξη

Ταυτόχρονα, η άμεση στήριξη δεν στόχευε επαρκώς εκείνους που την είχαν περισσότερο ανάγκη. «Πέντε από τα 14 κράτη-μέλη που χρησιμοποίησαν αυτό το μέτρο διέθεσαν τη χρηματοδότηση της ΕΕ σε όλους τους γεωργούς που υπέστησαν ζημίες, ενώ τα υπόλοιπα εννέα στόχευσαν επιλεγμένους τομείς και στήριξαν δικαιούχους ανεξάρτητα από το αν είχαν υποστεί ζημίες», επισημαίνεται στην έκθεση.

Πολλές χώρες της ΕΕ (μεταξύ των οποίων η Πολωνία, η Ρουμανία, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία) παρείχαν στήριξη στους γεωργούς ενός συγκεκριμένου τομέα, ανεξάρτητα από το αν είχαν υποστεί ζημίες. «Ως εκ τούτου, ορισμένοι γεωργοί μπορεί να έλαβαν στήριξη παρά το γεγονός ότι δεν επλήγησαν από την κρίση. Άλλοι πάλι υπεραποζημιώθηκαν», τονίζουν οι ελεγκτές. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι οι αποζημιώσεις που έλαβαν ορισμένοι σταφυλοπαραγωγοί στην Ανδαλουσία μπορεί να ήταν τριπλάσιες της ζημιάς που είχαν υποστεί.

ΕΕΣ: Η αποθεματοποίηση κρίσης θα ήταν πιο αποδοτική

Στον αμπελοοινικό τομέα, προκειμένου να μειώσει την πλεονάζουσα προσφορά, η Επιτροπή έλαβε μέτρα είτε για την οριστική απόσυρση του οίνου από την αγορά (απόσταξη κρίσης) είτε για την προσωρινή του (αποθεματοποίηση κρίσης). Ωστόσο, οι σημαντικές διαφορές ως προς την εφαρμογή της στήριξης οδήγησαν σε φαινόμενα άνισης μεταχείρισης. Το αποτέλεσμα είναι, όπως προειδοποιεί το ΕΕΣ, να υπάρχουν διακρίσεις μεταξύ οινοπαραγωγών και να μην τηρούνται οι κανόνες.

Η απόσταξη κρίσης ήταν ένα προσωρινό μέτρο, το οποίο επέτρεψε την οριστική απόσυρση του οίνου από την αγορά και συνέβαλε στην εξισορρόπηση της αμπελοοινικής αγοράς. «Σε αντίθεση με άλλα γεωργικά προϊόντα, ο οίνος θα μπορούσε να έχει αποθεματοποιηθεί και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα μετριάζονταν οι επιπτώσεις της επακόλουθης κακής συγκομιδής το 2021», σημειώνουν οι ελεγκτές, συμπληρώνοντας ότι «το μέτρο απόσταξης κρίσης ήταν πολύ περισσότερο δαπανηρό από την ιδιωτική αποθεματοποίηση στις περιπτώσεις που υπήρχαν ήδη υποδομές αποθεματοποίησης».