Γιώργος Ποντίκας, (ΕΣΥΦ): Ο κλάδος διαθέτει εναλλακτικές λύσεις που φιλοδοξούν να χτίσουν τη γέφυρα της μετάβασης
Λόγω των προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), έτσι όπως εκφράζονται στην Πράσινη Συμφωνία, αλλά και των προκλήσεων που απορρέουν για όλους τους εμπλεκομένους στην αλυσίδα παραγωγής τροφής, ο κλάδος εισροών της φυτοπροστασίας διαθέτει σημαντικές εναλλακτικές λύσεις, που φιλοδοξούν να χτίσουν τη γέφυρα της μετάβασης. Δυστυχώς, όμως, πολλά από αυτά τα εργαλεία και υπηρεσίες δεν μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν στον βαθμό που θα έπρεπε. Ας δούμε ποια είναι αυτά.
Η χημική φυτοπροστασία, πρώτα από όλα. Με νέα σκευάσματα, συμβατά με το νέο πλαίσιο, αλλά και πιθανή χρήση παλαιότερων προϊόντων με αλλαγές στη χημική τους σύσταση, με νέους τρόπους εφαρμογής που περιορίζουν ή και ακόμα ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο. Η πραγματικότητα, όμως, καταδεικνύει ότι από το 2020 και μετά, για πέντε χρόνια, καμιά νέα δραστική ουσία δεν έλαβε έγκριση στην ΕΕ. Αντίθετα, νέες καινοτόμες δραστικές ουσίες έλαβαν άμεσα έγκριση στην Αγγλία μόλις αυτή αποφάσισε να θέσει εαυτόν εκτός ΕΕ. Κατά συνέπεια, το πολύ αυστηρό και χρονοβόρο σύστημα εγκρίσεων της ΕΕ δυσκολεύει πολλές εταιρείες έρευνας και ανάπτυξης να αναλάβουν το επιχειρηματικό ρίσκο ανάπτυξης ενός νέου καινοτόμου σκευάσματος, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο της μη έγκρισης και της απώλειας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Ένα δεύτερο εργαλείο είναι τα λεγόμενα βιολογικά φυτοπροστατευτικά σκευάσματα που χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τα βιοφυτοπροστατευτικά και τους βιοδιεγέρτες. Δυστυχώς, στα μεν βιοφυτοπροστατευτικά, η ΕΕ ακολουθεί το ίδιο πλαίσιο εγκρίσεων, όπως και στα χημικά σκευάσματα, καθυστερώντας την όσο το δυνατόν γρηγορότερη εισαγωγή τους στην παραγωγική διαδικασία. Στους δε βιοδιεγέρτες, υπάρχουν διαφορετικά πλαίσια εγκρίσεων και χαρακτηρισμού τους ως βιοδιεγερτών.
Πέραν αυτών των δύο μεγάλων κατηγοριών, μπορούμε να μιλήσουμε για συστήματα διαχείρισης καλλιεργειών που, δυστυχώς, δεν απολαμβάνουν την απαιτούμενη προσοχή από όλους τους συμμετέχοντες στην παραγωγική αλυσίδα. Είναι η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Επιβλαβών Οργανισμών (IPM) ή/και καλλιεργειών (Integrated Crop Management), τα πρωτόκολλα συνδυασμού βιολογικών και χημικών μεθόδων με στόχευση ωφέλειας παραγωγού, καταναλωτή, περιβάλλοντος και η στοχευμένη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων με νέους τρόπους εφαρμογής, όπως τα drones και τα robots, αλλά και εδώ ακόμα δεν υπάρχει κανονιστικό πλαίσιο για την εφαρμογή τους με drones στην ΕΕ και στη χώρα μας.
Για πολλά χρόνια εφαρμόζεται με επιτυχία η χρήση ωφέλιμων εντόμων και μικροοργανισμών, καλλιεργητικές πρακτικές, όπως η αμειψισπορά, η κατάλληλη διαχείριση εδάφους και νερού, ο σωστός χρόνος σποράς/φύτευσης και, γενικότερα, τεχνολογίες έξυπνης γεωργίας με χρήση συστημάτων και οργάνων τεχνολογίας ακριβείας. Όλα αυτά απαιτούν μέγεθος, εκπαίδευση και υψηλό επίπεδο επένδυσης. Όλα αυτά, δυστυχώς, ακόμα είναι ζητούμενα για την ελληνική γεωργία.
Αξίζει να αναφερθούν επιτυχημένα εργαλεία, όπως η χρήση παγίδων για έντομα, η χρήση παρεμποδιστών σύζευξης, τα φράγματα και τα δίχτυα, καθώς και η θερμική απολύμανση του εδάφους.
Βλέποντας το μέλλον, η βελτίωση των φυτών με ταυτόχρονη χρήση ειδικών ουσιών ενεργοποίησης αμυντικών μηχανισμών του φυτού, η χρήση μηχανικών λύσεων στην αντιμετώπιση των ζιζανίων με ειδικούς ανιχνευτές και η άριστη δυνατή εφαρμογή λύσεων φυτοπροστασίας με χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης θα αλλάξουν τον τρόπο που καλλιεργούμε.
Πάνω από όλα, και πριν αρχίσουμε να ονειρευόμαστε το μέλλον, πρέπει να αλλάξουμε το μέγεθος, την οργάνωση, το επίπεδο επένδυσης και τον ρυθμό υιοθέτησης της καινοτομίας. Πάνω από όλα, απαιτείται να εγκαταστήσουμε πλαίσιο συνεχούς εκπαίδευσης και κατάρτισης των αγροτών.
Υπάρχουν πολλά εργαλεία στη φαρέτρα της φυτοπροστασίας, αλλά απαιτούνται συνεργασίες και συγκλίσεις πέρα από τα στενά της όρια. Απαιτείται κανονιστικό πλαίσιο που να στηρίζει την εφαρμογή νέων καινοτόμων προϊόντων, τονίζοντας ότι σε κάθε περίπτωση για τα επόμενα δέκα χρόνια η χημική φυτοπροστασία θα αποτελεί τον βασικό πυλώνα στην προστασία των καλλιεργειών. Η επιτυχία στη μετάβαση θα εξαρτηθεί από την ικανότητα προσαρμογής και την ταχύτητα υιοθέτησης καινοτόμων λύσεων.
