Good Food Institute Europe: Πρόθυμο να δοκιμάσει εργαστηριακό κρέας το 45% των Ελλήνων

Η μάχη για το καλλιεργημένο κρέας μαίνεται ήδη σε όλα τα επίπεδα, από το Διαδίκτυο μέχρι τους διαδρόμους των Βρυξελλών. Τώρα, μια νέα έρευνα έρχεται να ρίξει περισσότερο λάδι στη φωτιά, τουλάχιστον όσον αφορά τη χώρα μας.

Μπορεί μια μπριζόλα «γεννημένη» στο εργαστήριο να αντικαταστήσει ένα κλασικό κομμάτι μοσχάρι, αρνί ή χοιρινό; Και πόσο… κρέας θέλουμε, τελικά, οι Έλληνες το κρέας μας; Η πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε το YouGov για λογαριασμό του Good Food Institute Europe θέτει τις βάσεις για μια ενδιαφέρουσα συζήτηση ανάμεσα σε μερίδα υποστηρικτών των εναλλακτικών μορφών κρέατος (συμπεριλαμβανομένου και αυτού που έχει προέλθει από ανάπτυξη ζωικών κυττάρων στο εργαστήριο) και των υπερμάχων της παραδοσιακής κρεατοφαγίας και κτηνοτροφίας.

Το καλλιεργημένο κρέας ιντριγκάρει

Η τελευταία έρευνα του Good Food Institute Europe, που αφορά τη χώρα μας, δίνει μερικά ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Σχεδόν το 45% των Ελλήνων είναι πρόθυμο να δοκιμάσει καλλιεργημένο κρέας, εάν αυτό ήταν διαθέσιμο, και ένα 17% θα αντικαθιστούσε κάποια ποσότητα από το κρέας που ήδη καταναλώνει με καλλιεργημένο κρέας.

Ήδη, το 47% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια σκοπεύει να καταναλώνει λιγότερο ή καθόλου κρέας, ενώ το 51% ισχυρίζεται ότι θα ήθελε το καλλιεργημένο κρέας να διατίθεται στην αγορά, αν περάσει την αξιολόγηση από τις αρχές ασφαλείας τροφίμων. Την ίδια στιγμή, ένα συντριπτικό 79% υπογραμμίζει ότι η συσκευασία του θα πρέπει να καθιστά σαφές ότι δεν πρόκειται για προϊόν κτηνοτροφίας.

Τι είναι, όμως, αυτό που κάνει ένα τόσο μεγάλο ποσοστό των καταναλωτών πρόθυμο να το εντάξει στη διατροφή του; Είναι η νεωτερικότητα; Ή μήπως η υπόσχεση βιωσιμότητας και ευζωίας των ζώων που προσφέρει το κρέας του εργαστηρίου;

«Οι καταναλωτές έχουν διαφορετικούς λόγους για να θέλουν να ενσωματώσουν στη διατροφή τους επιλογές, όπως το καλλιεργημένο κρέας», εξηγεί στην «ΥΧ» ο Alex Mayers, Managing Director του Good Food Institute Europe. «Η ανησυχία για την καλή διαβίωση των ζώων, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εντατικής/βιομηχανικής κτηνοτροφίας και ο κίνδυνος τροφιμογενών ασθενειών οδηγούν πολλούς να αναζητήσουν τις νέες αυτές επιλογές», σημειώνει.

Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα δεν ανήκει στις πιο «ανοιχτόμυαλες» χώρες. Αντίθετα, θα λέγαμε ότι το ενδιαφέρον του κοινού βρίσκεται κάπου στη μέση, σε σχέση τουλάχιστον με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. «Η έρευνα καταναλωτών δείχνει ότι χώρες, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, δείχνουν υψηλό ενδιαφέρον για το καλλιεργημένο κρέας, ενώ άλλες, όπως η Γαλλία και η Ρουμανία, τείνουν να μην είναι τόσο δεκτικές», θα μας πει ο κ. Mayers.

Εν τω μεταξύ, πριν από περίπου έναν χρόνο, η Aleph Farms, μια ισραηλινή εταιρεία κυτταρικής γεωργίας, υπέβαλε την πρώτη αίτηση για καλλιεργημένο κρέας στην Ευρώπη, καθώς επιθυμεί να εισέλθει στην ελβετική αγορά. Ένα αίτημα που κάλλιστα μπορεί να στεφθεί με επιτυχία, δεδομένου ότι το 74% των Ελβετών καταναλωτών είναι ανοιχτοί στο να δοκιμάσουν καλλιεργημένο κρέας παρακινούμενοι κυρίως από περιέργεια και επιθυμία ευθυγράμμισης με αρχές όπως η βιωσιμότητα και η ευημερία των ζώων. Παρ’ όλα αυτά, αλλού στην Ευρώπη, το εναλλακτικό προϊόν συναντά δυσκολίες. Για παράδειγμα, η ιταλική κυβέρνηση ενέκρινε νομοσχέδιο που απαγορεύει την παραγωγή και την εμπορία του καλλιεργημένου κρέατος για ανθρώπινη και ζωική κατανάλωση.

Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Good Food Institute Europe, το 47% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια σκοπεύει να καταναλώνει λιγότερο ή καθόλου κρέας, ενώ το 51% ισχυρίζεται ότι θα ήθελε το καλλιεργημένο κρέας να διατίθεται στην αγορά

Προκλήσεις, πλεονεκτήματα και ευκαιρίες

Τα περιβαλλοντικά οφέλη του καλλιεργημένου κρέατος είναι ακόμη αρκετά δύσκολο να προβλεφθούν. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η καλλιέργεια κρέατος απευθείας από ζωικά κύτταρα θα μπορούσε όχι μόνο να μειώσει τις εκπομπές μεθανίου, αλλά και τη χρήση νερού και γης κατά 95%.

Την ίδια στιγμή, η ζήτηση κρέατος προβλέπεται να αυξηθεί κατά 52% έως το 2050 με το σημερινό σύστημα να αδυνατεί να την καλύψει από πλευράς πόρων, ενώ οι πρόσφατοι παγκόσμιοι πολιτικοοικονομικοί κλυδωνισμοί ανέδειξαν την ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας της αλυσίδας εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων διατροφής.

Ως αποτέλεσμα, το καλλιεργημένο κρέας παρουσιάζεται σαν… από μηχανής λύση, παρά τις όποιες αντιρρήσεις και προβληματισμούς.

Σε ορισμένες χώρες, η συζήτηση έχει ήδη ανοίξει με τους κτηνοτρόφους για το μέλλον τόσο των εκμεταλλεύσεών τους όσο και για τις νέες ευκαιρίες που δημιουργούνται. Η Γερμανία έχει διαθέσει 38 εκατ. ευρώ για προβολή των εναλλακτικών πρωτεϊνών, συμπεριλαμβανομένων 20 εκατ. ευρώ για να βοηθήσει τους αγρότες να στραφούν από τα ζώα στην παραγωγή τους, ενώ, όπως μας ενημερώνει ο κ. Mayers, «μια πρόσφατη έρευνα μεταξύ των Πολωνών γεωργών έδειξε ότι η πλειοψηφία υποστηρίζει την καθιέρωση επιδοτήσεων για την ενθάρρυνση της μετάβασης από την εκτροφή ζώων στην καλλιέργεια φυτών. Επιπλέον, στη Γερμανία και την Ολλανδία, πιλοτικά προγράμματα δοκιμάζουν τη δυνατότητα παραγωγής καλλιεργούμενου κρέατος απευθείας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, ως τρόπο συμπλήρωσης των εισοδημάτων των γεωργών».

Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι αρκετές ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν το καλλιεργημένο κρέας ως μια επένδυση με προοπτικές, διαθέτοντας κονδύλια για την έρευνα και την ανάπτυξη του αναπτυσσόμενου αυτού τομέα.

«Ο ρόλος των φορέων χάραξης πολιτικής είναι να διευκολύνουν τον ανοιχτό διάλογο μεταξύ όλων των μερών, πέρα από τις ιδεολογικά φορτισμένες συζητήσεις, ώστε να διασφαλίσουν ότι οι αγρότες θα καρπωθούν τα οφέλη της διαφοροποίησης των πρωτεϊνών. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα, όπου ο γεωργικός τομέας διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην οικονομία», καταλήγει ο Alex Mayers.

Τι απαντά το επίσημο όργανο των Ελλήνων κτηνοτρόφων

Ο Παναγιώτης Πεβερέτος, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ), τοποθετείται απέναντι στην έρευνα.

Ως ΣΕΚ, σας ανησυχούν αποτελέσματα, όπως αυτά της πρόσφατης έρευνας που πραγματοποίησε το YouGov για λογαριασμό του Good Food Institute Europe;

Κατ’ αρχάς, η ίδια έρευνα είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμη – το Good Food Institute αποτελεί το βασικό όργανο lobbying υπέρ της βιομηχανίας των υπερεπεξεργασμένων, φυτικών ή καλλιεργημένων υποκατάστατων του κρέατος. Συνεπώς, δεν πρόκειται τόσο για έρευνα, όσο για μια προωθητική ενέργεια των συγκεκριμένων συμφερόντων, η οποία προσπαθεί απεγνωσμένα να επιβάλει στους καταναλωτές ένα διατροφικό μοντέλο που δεν έχει καμία σχέση με την ευρωπαϊκή και μεσογειακή διατροφή, η οποία παραμένει επιστημονικά αναγνωρισμένη για τη θετική συμβολή της στην υγεία, και περιλαμβάνει κρέας και γαλακτοκομικά.

Τα περιβαλλοντικά οφέλη του καλλιεργημένου κρέατος είναι ακόμη αρκετά δύσκολο να προβλεφθούν. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η καλλιέργεια κρέατος απευθείας από ζωικά κύτταρα θα μπορούσε όχι μόνο να μειώσει τις εκπομπές μεθανίου, αλλά και τη χρήση νερού και γης κατά 95%

Πιστεύετε ότι μια διευρυμένη διάθεση του καλλιεργημένου κρέατος θα πλήξει τον κλάδο;

Για να θέσουμε τα πράγματα σε μια πραγματική βάση, αυτήν τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κυκλοφορεί καλλιεργημένο κρέας στην εμπορική αλυσίδα, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί η σχετική αδειοδότηση από τα αρμόδια όργανα της ΕΕ. Στην Ολλανδία, έχει λάβει άδεια μία εταιρεία για να πραγματοποιήσει κάποιες γευστικές δοκιμές σε καταναλωτές. Άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, βρίσκονται στο στάδιο απαγόρευσης τέτοιων προϊόντων. Πρέπει, όμως, να δούμε και την εμπορική πραγματικότητα. Παρά την προσπάθεια επιβολής υποκατάστατων του κρέατος, το καταναλωτικό κοινό απαντά με το πορτοφόλι του. Το μερίδιο αγοράς αυτών των προϊόντων παραμένει εξαιρετικά μικρό, κάτω από το 10%.

Θεωρείτε ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο γύρω από προϊόντα όπως το καλλιεργημένο κρέας;

Οι ελεγκτικές αρχές πρέπει πάντα να έχουν ως γνώμονα την ασφάλεια των τροφίμων. Το τελευταίο που θέλω ως καταναλωτής είναι να γίνουμε πειραματόζωα σε αμφίβολης διατροφικής αξίας υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα υποκατάστατα του κρέατος. Είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι ένα τρόφιμο όσο πιο πολύ μεταβάλλεται ή περνάει διαδικασίες που το μετατρέπουν σε κάτι άλλο, τόσο πιο πολύ μειώνεται η θρεπτική του αξία και δεν μπορούμε να ξέρουμε τις επιπτώσεις του στον ανθρώπινο οργανισμό. Στην Ευρώπη, ο νούμερο ένα διατροφικός κίνδυνος προέρχεται ακριβώς από αυτά τα τρόφιμα και, μάλιστα, πρόσφατα έχει ξεκινήσει συζήτηση για τη σήμανσή τους, ώστε ο καταναλωτής να γνωρίζει τι βάζει στο τραπέζι του.

Θα ήταν τουλάχιστον πρώιμο να δεχτούμε, πρώτα ως καταναλωτές, να μπουν στη διατροφική αλυσίδα τρόφιμα τα οποία δεν έχουν αρκετή επιστημονική μελέτη, ενώ ο τρόπος με τον οποίο φτιάχνονται, μέσω υψηλής επεξεργασίας, είναι επιστημονικά δεδομένο ότι επηρεάζει την υγεία μας. Σήμερα, δεν χρειαζόμαστε άλλα τρόφιμα Φρανκενστάιν, αλλά πρόσβαση του καταναλωτή σε σωστές πρώτες ύλες, από γεωργία και κτηνοτροφία που σέβονται το περιβάλλον και την κοινωνική ανάγκη για υγιεινή και ποιοτική τροφή και αυτάρκεια.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα έπρεπε να αυστηροποιηθούν οι έλεγχοι και στο κρέας;

Το κρέας έχει ήδη ένα πάρα πολύ αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο, πάντα με γνώμονα την ασφάλεια του καταναλωτή. Είτε ως ΣΕΚ είτε μέσω της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης του Κρέατος και της Κτηνοτροφίας, της ΕΔΟΤΟΚΚ, συνεργαζόμαστε πάντα με τις αρμόδιες υπηρεσίες στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη και συζητάμε τρόπους αξιοποίησης των επιστημονικών εργαλείων, αλλά και καινοτομίες στην αλυσίδα διακίνησης που επιτρέπουν ακόμα περαιτέρω ασφάλεια στον καταναλωτή. Όμως, θέλω να τονίσω ότι το επίπεδο υγιεινής και ασφάλειας στο κρέας είναι άριστο.

Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι οι καταναλωτές στρέφονται στο καλλιεργημένο κρέας;

Όπως σας ανέφερα και παραπάνω, δεν προκύπτει τέτοια στροφή. Αυτό, όμως, που μας ανησυχεί είναι η δραστηριότητα του λόμπυ των προϊόντων αυτών, τα οποία αποδεδειγμένα στηρίζονται σε πολυεθνικές και αδιαφανή ινστιτούτα, όπως το Good Food. Η Ιταλία και σε έναν βαθμό και η Γαλλία πρωτοστατούν στην Ευρώπη για να προστατευθούν όχι μόνο η κτηνοτροφία, αλλά και ο πρωτογενής τομέας συνολικά από τη βίαιη προσπάθεια να επιβληθεί ένα μοντέλο διατροφής που δεν έχει καμία σχέση με τις ευρωπαϊκές αξίες και βρίσκεται σε ευθεία αντιπαράθεση με την κοινωνία.

Η Ελλάδα, ως βασικός εκφραστής της μεσογειακής διατροφής και κουλτούρας, θα έπρεπε να βρίσκεται πρώτη στην προστασία της διατροφικής της παράδοσης. Άλλωστε, δεν είναι μόνο το κρέας, αλλά και τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα που βρίσκονται υπό επίθεση. Μέχρι τώρα, όμως, δεν έχουμε δει κάποια κίνηση από την πολιτεία σχετικά και μας ανησυχεί ιδιαίτερα ότι, ενώ στις Βρυξέλλες υπάρχει ένας ζωντανός διάλογος και πρωτοβουλίες, κυρίως από την Copa Cogeca, η Ελλάδα δεν μετέχει στις συζητήσεις σε επίσημο επίπεδο και, κυρίως, δεν παίρνει πρωτοβουλίες.

Είναι, τελικά, το καλλιεργημένο κρέας το μέλλον και τι σημαίνει αυτό για την κτηνοτροφία στη χώρα μας;

Το μέλλον βρίσκεται σε μια κτηνοτροφία βιώσιμη, που διασφαλίζει ευζωία για τα ζώα, αλλά και τους ανθρώπους και εξασφαλίζει τη διατροφική αυτάρκεια της χώρας και της Ευρώπης, γενικότερα. Το μοντέλο κτηνοτροφίας της Ευρώπης είναι σε μεγάλο βαθμό χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος και κάνουμε προσπάθειες να γίνει ακόμα περισσότερο. Να σας αναφέρω μόνο ότι ο ΣΕΚ βρίσκεται ένα βήμα μπροστά μέσω συνεργασιών με επιστημονικούς φορείς για μια διατροφή των ζώων που μειώνει ακόμα περισσότερο το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Ο καταναλωτής έχει πάντα το δικαίωμα της επιλογής, όμως κάθε προσπάθεια αντικατάστασης της πραγματικής διατροφής με υπερεπεξεργασμένα υποκατάστατα είναι μια ευθεία επίθεση στο δικαίωμά του για πρόσβαση σε τρόφιμα υψηλής διατροφικής και θρεπτικής αξίας, όπως το κρέας. Έχουμε χρέος το δικαίωμα αυτό να το προστατέψουμε.

Η κτηνοτροφία παράγει τρόφιμα (κρέας, γάλα κ.ά.) υψηλής ποιότητας, θρεπτικής, βιολογικής αξίας και στηρίζει την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας μας. Οι εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων και κρέατος φέρνουν περίπου 1 δισ. ευρώ και συμβάλλουν σημαντικά στο εμπορικό ισοζύγιο και γενικότερα στην οικονομία της χώρας μας. Ο κλάδος στηρίζει, επίσης, την ύπαιθρο, βοηθώντας σημαντικά στην κοινωνική συνοχή, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ανάσχεση του φαινομένου της εγκατάλειψης της υπαίθρου. Απαιτείται, όμως, ουσιαστική στήριξη της κτηνοτροφίας σε όλα τα επίπεδα, για να δημιουργηθούν βιώσιμες και ανταγωνιστικές εκμεταλλεύσεις.