Η γραφειοκρατία κόβει αιτήσεις σε leader, ΠΑΑ, ΕΣΠΑ

Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνει, όπως όλα τελικά δείχνουν, ο αποκλεισμός αγροτικών επενδύσεων από τα μεγάλα προγράμματα λόγω… φορολογικής προσέγγισης. Μετά την αποκάλυψη της «ΥΧ» για την αστοχία του Αναπτυξιακού Νόμου, που αφήνει «εκτός» επενδύσεις τυποποίησης και συσκευασίας, το πρόβλημα αποδεικνύεται πως είναι ευρύτερο, καθώς αφορά και τις ναυαρχίδες του ΠΑΑ 2014-2020.

Όπως εξηγούν μελετητές στην «ΥΧ», είναι μεγάλη η πιθανότητα απόρριψης αιτήσεων σε προγράμματα επενδύσεων όπως το Μέτρο 4.2, το Μέτρο 4.1 και το Leader, λόγω της επιλεξιμότητας ή μη επιχειρήσεων με βάση τους ΚΑΔ, που σε πολλές περιπτώσεις δεν αποτυπώνουν την αγρονομική πραγματικότητα. Το πρόβλημα με τον Αναπτυξιακό, όπως αναδείχτηκε πριν από λίγες εβδομάδες, προκαλώντας την αντίδραση του ΓΕΩΤΕΕ, συνεταιρισμών και άλλων ενδιαφερομένων, φαίνεται ότι δεν είναι το μοναδικό. Αστοχίες εντοπίζονται εξίσου κατά την αξιολόγηση του μέτρου της μεταποίησης των τοπικών προγραμμάτων LEADER, ειδικά όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό των ελαιοτριβείων, των οποίων τα σχέδια ουσιαστικά κινδυνεύουν με αποκλεισμό.

Αιτία αποτελεί η αποτύπωση της γεωργικής δραστηριότητας (ΚΑΔ) με όρους που ταιριάζουν στην υπόλοιπη ελληνική οικονομία (δευτερογενής και τριτογενής τομέας), δηλαδή στα Εθνικά Λογιστικά Πρότυπα, αλλά δεν παρουσιάζουν με επάρκεια την πραγματική εικόνα της αγροτικής οικονομίας.

Γιατί τώρα;

Η διαμορφωθείσα κατάσταση στα επενδυτικά προγράμματα απαγορεύει, σε αρκετές περιπτώσεις, τη χρηματοδότηση επενδύσεων που άπτονται τομέων του εμπορίου (χονδρικό και λιανικό) και της παροχής υπηρεσιών. Αυτό δεν δημιούργησε, μέχρι και σήμερα, σημαντικά προβλήματα καθώς η οικονομική κρίση, το μικρό επενδυτικό ενδιαφέρον και η χαμηλή διάχυση στον αγροτικό τομέα, προγραμμάτων όπως π.χ. ο Αναπτυξιακός, «έκρυψαν» τις τυχόν αστοχίες.

Να σημειωθεί ότι κατά την παρούσα περίοδο είναι η πρώτη φορά που γίνεται χρήση των ΚΑΔ στα αγροτικά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Εντούτοις, με το «άνοιγμα» του Αναπτυξιακού στον πρωτογενή τομέα και την έναρξη της υλοποίησης των περισσότερων μέτρων του ΠΑΑ, παρουσιάζεται το φαινόμενο ΚΑΔ του πρωτογενούς τομέα να θεωρούνται μη επιλέξιμοι, λόγω της περιγραφής τους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί o ΚΑΔ «01.63.10.11. Υπηρεσίες διαλογής αγροτικών προϊόντων». Πρόκειται για μία από τις πολλές εργασίες, οι οποίες λαμβάνουν χώρα είτε εντός του αγροτεμαχίου αμέσως μετά τη συγκομιδή, είτε σε όμορο χώρο, όταν πρόκειται για ευπαθή προϊόντα.

Στην περίπτωση που η εργασία αυτή γίνεται από τον ίδιο τον παραγωγό ή για λογαριασμό του πρόκειται για σημαντική αγροτική εργασία, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την έννοια της παροχής υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα, αλλά συνδέεται άμεσα με την παραγωγική δραστηριότητα, προσδίδοντάς της άμεση προστιθέμενη αξία.

Ελαιοτριβεία

Οι υπηρεσίες των αρμόδιων υπουργείων προκήρυξαν επενδυτικά προγράμματα, όπως το Μέτρο 19 – LEADER και τον Αναπτυξιακό, θεωρώντας τους ΚΑΔ του πρωτογενούς τομέα, που στην περιγραφή τους εμπεριέχουν τη λέξη «Υπηρεσίες», ως μη επιλέξιμες.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ΚΑΔ «10.41.23.02 Υπηρεσίες έκθλιψης ελαιοκάρπου και άλλων ελαιούχων σπόρων». Αν και στον ΚΑΔ αυτόν υπάρχει ο όρος «Υπηρεσίες», στην πραγματικότητα πρόκειται για εργασίες που άπτονται της πρωτογενούς παραγωγής, αναγκαίες για τη διάθεση των αγαθών. «Αυτό δεν βγάζει νόημα, εκτός αν υιοθετηθεί ως επίσημη πολιτική η αντίληψη πως θα ενισχύουμε μόνο τον εκσυγχρονισμό καθετοποιημένων ελαιοτριβείων των ίδιων των παραγωγών, στο πλαίσιο λειτουργίας της δικής τους εκμετάλλευσης», σημειώνουν κάποιοι χαρακτηριστικά. Αναμφισβήτητα, όλες αυτές οι εργασίες αποτελούν σημαντικά στάδια της παραγωγικής διαδικασίας στην προσπάθεια αύξησης της προστιθέμενης αξίας του προϊόντος.

Εντούτοις, η απουσία αιτιολόγησης στην αντιστοίχισή τους με τους ΚΑΔ και η έλλειψη ποιοτικών κριτηρίων (άλλων πλην των ΚΑΔ), που να αξιοποιούνται στην απόφαση έγκρισης ή απόρριψης των επενδυτικών έργων, οδηγεί ουσιαστικά στην απόρριψη αντίστοιχων υποβληθεισών επιχειρηματικών προτάσεων και στην αποτροπή των επιχειρήσεων του πρωτογενούς τομέα, ώστε να υποβάλουν προτάσεις χρηματοδότησης.

Από την αστοχία αυτή, αναμένεται να απορριφθούν:

✱ Όλα τα συσκευαστήρια αγροτικών προϊόντων που ανήκουν σε παραγωγούς και αγροτικούς συνεταιρισμούς.

✱ Επενδύσεις σε μηχανολογικό και λοιπό εξοπλισμό που συμβάλλουν ουσιαστικά στην αύξηση της αξίας του αγροτικού αγαθού.

✱ Τα ελαιοτριβεία και κάθε επένδυση η οποία οδηγεί στην παραγωγή τελικού προϊόντος υψηλής αξίας, εφόσον στην περιγραφή της υπάρχει ο όρος «Υπηρεσίες».

Λύσεις

Για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ζητήματος που προκύπτει και αφορά τα τρέχοντα προγράμματα του Μέτρου 19 και του Αναπτυξιακού Νόμου, απαιτείται να εκδοθεί άμεσα διευκρινιστική απόφαση από τις αρμόδιες υπηρεσίες, στην οποία να περιλαμβάνονται, ως επιλέξιμοι, οι επίμαχοι ΚΑΔ στις αντίστοιχες δράσεις, ή τουλάχιστον να επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να ανοίξουν «επιτρεπόμενους» ΚΑΔ, πριν από την υπογραφή της σύμβασης, αν εγκρίνονται τα επενδυτικά σχέδια και αφού η αξιολόγησή τους προχωρήσει κανονικά.

Ακόμη, θέτοντας ως ορίζοντα τον Νέο Αναπτυξιακό και τη Νέα ΚΑΠ της περιόδου 2021-2027, η λύση σε αυτό το ζήτημα πρέπει να είναι ολιστική και να εισάγει πλέον τις «αρχές της αγροτικής λογιστικής» στο ισχύον σύστημα. Η εκ νέου περιγραφή του αγροτικού τομέα, σύμφωνα με τα ουσιαστικά κριτήρια και τις συνθήκες που επικρατούν, είναι επιβεβλημένη, ώστε τα ποσά των χρηματοδοτήσεων να διαδραματίζουν, πλέον, ουσιαστικό ρόλο σε στοχευμένους τομείς και να μην είναι αντικείμενο… δημιουργικής ανάπτυξης κειμένων αιτιολόγησης στα υποβληθέντα επιχειρηματικά σχέδια.

Τέλος, εκ των πραγμάτων τίθεται σε επανεξέταση (λαμβάνοντας υπόψη και άλλα θέματα δυσλειτουργίας που έχουν προκύψει) η σχέση ΕΥΚΕ και μονάδων διαχείρισης προγραμμάτων – ειδικά στον αγροδιατροφικό τομέα. Έτσι, περιορίζεται ο «καπελωτικός» ρόλος ενός φορέα άσχετου με την αγροτική πραγματικότητα και τις ιδιαιτερότητές της, και δίδεται περισσότερη αυτονομία στις κατ’ εξοχήν αρμόδιες και σχετικές με το θέμα υπηρεσίες, όπως άλλωστε έχει ζητήσει με σχετικό έγγραφό του και το ΓΕΩΤΕΕ.