Η ελιά έχει μέλλον στην Ελλάδα, ακόμα και σε αντίξοες συνθήκες

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η υβριδική διημερίδα με τίτλο «Ο ελαιοκομικός τομέας σήμερα», που πραγματοποιήθηκε το διήμερο 29-30 Μαρτίου στον Βόλο, στο Ξενοδοχείο Domotel Xenia. Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από το Εργαστήριο Δενδροκομίας του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και τον Φορέα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών «Γεώργιος Δημόκας». Συντονιστές ήταν η Περσεφόνη Μαλέτσικα, ο Γεώργιος Νάνος και ο Γεώργιος Δημόκας, ενώ φιλοξενήθηκαν καταξιωμένοι ομιλητές, με εξειδίκευση στον ελαιοκομικό τομέα.

Η προσέλευση του κόσμου ήταν θεαματική, υποδεικνύοντας τη σημασία της και την ανάγκη για απόκτηση γνώσης στον ελαιοκομικό τομέα. Μάλιστα, η πλούσια θεματολογία της υβριδικής διημερίδας κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των παρευρισκoμένων, που είχαν την ευκαιρία για μια γόνιμη διάδραση με τους ομιλητές. 

Πρωταρχικός στόχος της διημερίδας ήταν η επιμόρφωση και η κατάρτιση των ελαιοκαλλιεργητών, των εκπροσώπων των παραγωγικών φορέων, των επαγγελματιών του κλάδου, των γεωπόνων και των φοιτητών. Αρχικά, οι εργασίες επικεντρώθηκαν στα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ελαιοκομικός τομέας, με την παρουσίαση στοιχείων αναφορικά με την οικονομική διαχείριση και τη βιωσιμότητα της ελαιοκαλλιέργειας, με έμφαση κυρίως στο ελαιόλαδο.

Έγινε ξεκάθαρο ότι το κόστος καλλιέργειας είναι ιδιαίτερα υψηλό, η έλλειψη εργατικών χεριών και εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού είναι μία σκληρή πραγματικότητα, ενώ οι ελαιοπαραγωγοί έρχονται αντιμέτωποι με τις ακραίες καιρικές συνθήκες και την κλιματική κρίση, που έχουν ως αποτέλεσμα τη μειωμένη παραγωγικότητα των ελαιώνων και τις χαμηλές απολαβές, απειλώντας, τελικά, τη βιωσιμότητα της ελαιοκαλλιέργειας.

Αισιοδοξία για τις προοπτικές του κλάδου

Η επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Περσεφόνη Μαλέτσικα, τόνισε ότι «υπήρξε μια τεράστια ανταπόκριση από τον κόσμο για να παρακολουθήσει τις εισηγήσεις της διημερίδας. Είμαστε αισιόδοξοι πως υπάρχει μέλλον στην ελαιοκομία, ειδικά εάν οι νέοι άνθρωποι συνεργαστούν και αξιοποιήσουν τη νέα γνώση, και τις τεχνολογικές καινοτομίες, καθώς και τις νέες τάσεις στην πιστοποίηση, στην τυποποίηση και στην προώθηση, που θα αυξήσουν την προστιθέμενη αξία των προϊόντων τους και θα συμβάλουν στην απόκτηση μίας θέσης στο ράφι και μια καλύτερη τιμή».

Ο καθηγητής του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Δρ Γεώργιος Νάνος, επεσήμανε πως η ελιά μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται ακόμη και στην εποχή της κλιματικής κρίσης, κάτι που το βλέπουμε να γίνεται σε ένα μεγάλο τμήμα της Ελλάδας. «Με τη συνδρομή της κατάρτισης, της μηχανοποίησης και της προσωπικής εργασίας, πολλοί ελαιώνες μπορούν να γίνονται πιο παραγωγικοί και εύκολα λειτουργικοί, αξιοποιώντας ένα μεγάλο πλεονέκτημα της ελιάς, που είναι ότι χρειάζεται πολύ λίγο νερό», επεσήμανε ο κ. Νάνος.

Από τη δική του πλευρά, ο Δρ Γεώργιος Δημόκας, γεωπόνος από τον Φορέα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών, υποστήριξε πως «οι ομιλητές με τις τεκμηριωμένες εισηγήσεις τους ανέδειξαν πολύ μεγάλο πλούτο γνώσης. Θεωρούμε πως στο σύνολό τους οι παρευρισκόμενοι –επιστήμονες, επαγγελματίες γεωπόνοι, αγρότες, άνθρωποι που εξασκούν άλλα επαγγέλματα και που έχουν παράλληλα μια αγροτική δραστηριότητα, φοιτητές– έμειναν ικανοποιημένοι από όσα έμαθαν».

Παράλληλα, υπογράμμισε πως στις εκδηλώσεις συμμετείχαν και πολλές επιχειρήσεις από τη Θεσσαλία, που προσφέρουν τεχνολογικά και χρηματικά εργαλεία, δίνοντας σημαντικές λύσεις και προοπτικές, ενώ αναφέρθηκε και στα προγράμματα οικονομικών ενισχύσεων που μπορούν να εντάξουν τους νέους στον κλάδο της ελαιοκομίας, ώστε να πορευτούν με επιτυχία. «Η ελαιοκομία έχει μέλλον στη Μαγνησία και οι νέοι αγρότες μπορούν να έχουν σημαντικές ευκαιρίες», κατέληξε ο κ. Δημόκας.

Αναγκαίος ο ρόλος των γεωργικών συμβούλων

Από τους ομιλητές, ωστόσο, δόθηκε έμφαση και στο πρόβλημα της ελλιπούς ενημέρωσης των παραγωγών για τις δυνατότητες και τα εργαλεία, που μπορούν να αξιοποιήσουν, για να βελτιώσουν την απόδοση και το κέρδος από την καλλιέργεια της ελιάς. Επισημάνθηκε, ακόμη, η ανάγκη για την αύξηση της προστιθέμενης αξίας και της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της ελιάς και του ρόλου που μπορούν να παίξουν η τυποποίηση και το μάρκετινγκ. Προτεινόμενες λύσεις στα ανωτέρω προβλήματα ήρθαν να δώσουν ποικιλότροπα οι εισηγήσεις που ακολούθησαν.

Οι εξειδικευμένοι εισηγητές παρουσίασαν αναλυτικά τα χρηματοδοτικά εργαλεία και τις επιδοτήσεις που μπορούν να λάβουν οι παραγωγοί, οι οποίες θα τους βοηθήσουν να προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις, ενώ επίσης διαφάνηκε ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει ο γεωργικός σύμβουλος στην καθοδήγηση και στην υποστήριξη των αγροτών για τη βελτίωση των παραγωγικών τους δραστηριοτήτων. Παρουσιάστηκαν, ακόμη, τα σχήματα πιστοποίησης για την καλλιέργεια της ελιάς και η αξία της πιστοποίησης στην ανταγωνιστικότητα και την εμπορία των προϊόντων της ελιάς.

Ψηφιακός μετασχηματισμός από τη GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ και τη NEUROPUBLIC Στο πλαίσιο της διημερίδας, ο Κωνσταντίνος Τσιώνης, στέλεχος της ΝEUROPUBLΙC, παρουσίασε τις τελευταίες εξελίξεις στο έργο «Γεωργία με Ευφυΐα» – Ψηφιακός Μετασχηματισμός του Γεωργικού Τομέα, με την εγκατάσταση 3.050 σταθμών συλλογής δεδομένων. Επίσης, έκανε αναφορά στις ηλεκτρονικές δακοπαγίδες, στην καλλιέργεια της ελιάς και τόνισε τον ιδιαίτερο ρόλο της συνεργασίας με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. «Έχουμε δημιουργήσει μία αξιόπιστη λύση για την προστασία από τον δάκο της ελιάς, καλύπτοντας πολλές περιοχές με σύγχρονη τεχνολογία και υψηλής ποιότητας αισθητήρες. Με την εφαρμογή αυτή, λαμβάνουμε δεδομένα για την παρουσία του δάκου στην καλλιέργεια της ελιάς. Η ψηφιακή κάμερα υψηλής ανάλυσης στέλνει φωτογραφίες στο κινητό του χρήστη, δίνοντάς του τη δυνατότητα να συλλέγει πολλά στοιχεία, όπως να κρατά ημερολόγιο και να χρησιμοποιεί ακόμη και πολλές άλλες εφαρμογές», επεσήμανε.

Ορθολογική διαχείριση εισροών

Ένα σημαντικό αντικείμενο της διημερίδας ήταν και η εφαρμογή ορθών γεωργικών πρακτικών στην ελαιοκαλλιέργεια και η ορθολογική διαχείριση των εισροών.

Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν διεξοδικά η ορθολογική λίπανση της ελιάς και η σημασία των φυλλοδιαγνωστικών και των αναλύσεων εδάφους στην εφαρμογή της ορθής λιπαντικής αγωγής, το κλάδεμα της ελιάς και πώς η διαμόρφωση του ελαιοδέντρου μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά στη συγκομιδή, η αποτελεσματική άρδευση στην ελαιοκαλλιέργεια και η αξιοποίηση της ελλειμματικής άρδευσης, καθώς και η σημασία της στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου, η φυτοπροστασία της ελιάς με σύγχρονες μεθόδους και η χρήση ηλεκτρονικών δακοπαγίδων, όπως η gaiaTRAP.

Παρουσιάστηκαν, ακόμη, οι δυνατότητες ψεκασμού της ελιάς με τη χρήση drone, ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη εγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο για τη χρήση του. Αναλύθηκε, επίσης, διεξοδικά η σημασία του υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού της ελιάς, οι μέθοδοι πολλαπλασιασμού και η επιλογή των καταλληλότερων δενδρυλλίων για νέες φυτεύσεις ελαιώνων. Επιπρόσθετα, παρουσιάστηκαν οι δυνατότητες εκμηχάνισης της συγκομιδής και η αποδοτικότητα νέων καινοτόμων μηχανημάτων (νέου τύπου ηλεκτρικά ελαιοραβδιστικά και δονητές κορμού και κλάδων), συμβάλλοντας στη συγκομιδή ελαιοκάρπου άριστης ποιότητας, ακόμη και στην περίπτωση της επιτραπέζιας ελιάς, ταχύτατα, δίνοντας λύση στην έλλειψη των εργατικών χεριών. Λόγω υψηλού ενδιαφέροντος, έγινε μία ανάλυση και σύγκριση των παραδοσιακών, εντατικών και υπέρπυκνων φυτεύσεων ελιάς, αλλά απαιτείται να ληφθούν υπόψη πολλές παράμετροι για να ληφθεί μία απόφαση από τον παραγωγό.

Οι υπέρπυκνες φυτεύσεις ελιάς γίνονται αποκλειστικά με συγκεκριμένες ελαιοποιήσιμες ποικιλίες, απαιτούνται σημαντικές εκτάσεις, μικρή κλίση εδάφους, ενώ προσοχή πρέπει να δίνεται στην επιλογή της ποικιλίας και στην ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου που επιθυμεί κάποιος να παράγει.

Σύγχρονες τεχνολογικές καινοτομίες

Συμπληρωματικά, σε όλα τα παραπάνω αντικείμενα παρουσιάστηκαν οι τεχνολογικές καινοτομίες, η αξιοποίηση των εργαλείων της γεωργίας ακριβείας στην ελαιοκαλλιέργεια και πώς μπορούν να συμβάλουν στην ορθή διαχείριση των καλλιεργητικών πρακτικών, την παρακολούθηση των μετεωρολογικών παραμέτρων σε επίπεδο αγρού (ασύρματοι αισθητήρες κλιματικών δεδομένων), καθώς και την αξιοποίηση αισθητήρων μέτρησης διύγρανσης φύλλου, συμβάλλοντας στη διαχείριση της φυτοπροστασίας, αλλά και αισθητήρων μέτρησης υγρασίας εδάφους για διαχείριση της άρδευσης.

Επιπλέον, αναλύθηκε η προσαρμογή της ελαιοκομίας στην κλιματική αλλαγή, η αξιοποίηση των κατάλληλων ποικιλιών ως λύση στα προβλήματα που δημιουργεί η κλιματική κρίση, η φύτευση της κατάλληλης ποικιλίας στο κατάλληλο περιβάλλον της χώρας, η ανάγκη της σταυρογονιμοποίησης –ειδικά για κάποιες ποικιλίες– και, στη συνέχεια, δόθηκε έμφαση στην εφαρμογή φιλοπεριβαλλοντικών καλλιεργητικών πρακτικών ως μέτρο μείωσης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Ακόμη, αναφέρθηκε ο ρόλος της ελιάς στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η σημασία της απόκτησης ενός σήματος για το αποτύπωμα άνθρακα της ελιάς, που συνδέεται με τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο της καλλιέργειας.

Σημαντικός ο ρόλος της μεταποίησης

Οι εισηγήσεις που ακολούθησαν αφορούσαν τη μεταποίηση της ελιάς, την ποιότητα της επιτραπέζιας ελιάς και του ελαιολάδου, αναλύθηκε η διατροφική αξία των ελαιοκομικών προϊόντων και ο ρόλος τους στην ανθρώπινη υγεία, καθώς και η ανάγκη να προστεθούν τόσο η ελιά όσο και το ελαιόλαδο στην καθημερινή διατροφή των Ελλήνων.

Ακόμη, οι παρευρισκόμενοι είχαν τη δυνατότητα να μάθουν για τη βελτίωση της ποιότητας του ελαιολάδου μέσω διαδικασιών εμπλουτισμού, για την οργανοληπτική αξιολόγηση και τη σημασία της στο ελαιόλαδο, αλλά και για τις νέες τεχνικές στο ελαιουργείο για τη βελτίωση της ποιότητας του ελαιολάδου, καθώς και για την αξιοποίηση των μοριακών μεθόδων στην αλυσίδα αξίας της ελιάς.

Αξιόλογα τα βιβλία για την ελιά του Δρ. Απόστολου Κυριτσάκη

Στο πλαίσιο της διημερίδας έλαβε χώρα η παρουσίαση των βιβλίων «Το ελαιόλαδο και ο βιολειτουργικός του ρόλος» και «Η επιτραπέζια ελιά και ο βιολειτουργικός της ρόλος», στα οποία είναι εκδότης και συν-συγγραφέας ορισμένων κεφαλαίων ο διεθνούς φήμης ομότιμος καθηγητής του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ), Δρ Απόστολος Κυριτσάκης.

Η βιβλιοπαρουσίαση πλαισιώθηκε από ένα πάνελ καταξιωμένων καθηγητών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της χώρας, καταθέτοντας ο καθένας το δικό του ερευνητικό και επιστημονικό αποτύπωμα.