Ημερολόγιο Θρέψης Φθινοπώρου 2025

O Σύνδεσμος Παραγωγών και Εμπόρων Λιπασμάτων (ΣΠΕΛ), στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που αναπτύσσει για την ανάδειξη του ρόλου της θρέψης των καλλιεργειών στην αύξηση των αποδόσεων και της ποιότητας των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων, μαζί με την τεχνική ομάδα, που δημιουργήθηκε για τον σκοπό αυτόν, δημοσιεύει αποκλειστικά στην «ΥΧ» το «Ημερολόγιο Θρέψης Φθινοπώρου 2025», δίνοντας βασικές κατευθύνσεις για τις ανάγκες θρέψης του σκληρού σιταριού και του κριθαριού. Οι ανάγκες θρέψης της κάθε καλλιέργειας υπολογίζονται ανάλογα με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής, την ποικιλία, το στάδιο ανάπτυξης, την ηλικία του φυτού, τις καλλιεργητικές τεχνικές και τις επιδιωκόμενες αποδόσεις. Η εδαφολογική ανάλυση και η φυλλοδιαγνωστική ανάλυση αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για τον καθορισμό της ορθολογικής λίπανσης.

Σκληρό σιτάρι

Γενικά στοιχεία

Το σκληρό σιτάρι αποτελεί μία από τις σημαντικότερες καλλιέργειες στη χώρα μας. Η ορθολογική λίπανση της καλλιέργειας του σιταριού είναι καθοριστική για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων με υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία

Οι ανάγκες θρέψης του σκληρού σιταριού, στα τρία μακροστοιχεία, είναι:

Είδος λίπανσης: Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της καλλιέργειας του σκληρού σιταριού με άζωτο, φώσφορο και όπου χρειαστεί κάλιο αποτελεί προϋπόθεση για την καλή εγκατάσταση της καλλιέργειας, την ανάπτυξη των βλαστικών οργάνων και των καταβολών των ανθέων. Η επάρκεια των στοιχείων αυτών, στα αρχικά στάδια ανάπτυξης, επηρεάζει καθοριστικά την εξέλιξη και την επιτυχία της καλλιέργειας.

Στη βασική λίπανση, εφαρμόζουμε όλες τις απαιτούμενες μονάδες φωσφόρου (5-6 κιλά/στρέμμα) και καλίου και το 1/2 ή το 1/3 των απαιτούμενων μονάδων αζώτου. Σημαντική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότερη βασική λίπανση είναι να υπάρχουν συνθήκες επάρκειας εδαφικής υγρασίας. Η βασική λίπανση εφαρμόζεται με ενσωμάτωση του λιπάσματος σε παράλληλες γραμμές σποράς και 5 εκ. βαθύτερα από τον σπόρο ή σε όλη την έκταση του αγρού.

Ο ρόλος των θρεπτικών στοιχείων

• Η προσθήκη αζώτου επιδρά θετικά στον αριθμό των στάχεων και των καρπών ανά ταξιανθία, καθώς και στο βάρος των καρπών και στην πρωτεϊνοπεριεκτικότητα.
• Ο ρόλος του φωσφόρου είναι ιδιαίτερα σημαντικός στην ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και στη σκλήρυνση των ιστών του στελέχους, αυξάνοντας την αντοχή των φυτών στο πλάγιασμα.
• Το κάλιο έχει ενεργό ρόλο στον μεταβολισμό των υδατανθράκων και στη συσσώρευση του αμύλου, ενώ παράλληλα ευνοεί το γέμισμα των καρπών και αυξάνει την αντοχή της καλλιέργειας σε αβιοτικές καταπονήσεις.

Κριθάρι

Γενικά στοιχεία

Το κριθάρι είναι σημαντικής οικονομικής σημασίας χειμερινό σιτηρό, τέταρτο σε αξία μετά το σιτάρι, το ρύζι και τον αραβόσιτο. Είναι μικρότερου βιολογικού κύκλου από το σιτάρι και μπορεί να καλλιεργηθεί σε ψυχρές ή ξηροθερμικές περιοχές.

Απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία

Οι ανάγκες θρέψης του κριθαριού σε θρεπτικά στοιχεία είναι παρόμοιες με εκείνες του σιταριού. Ειδικότερα, οι ανάγκες θρέψης του, στα τρία μακροστοιχεία, είναι:

Διαφοροποιήσεις υφίστανται στις περιπτώσεις που το κριθάρι προορίζεται για βυνοποίηση, όπου προτείνεται η συνολική ποσότητα αζώτου να καλύπτει τα ελάχιστα συνιστώμενα επίπεδα, ώστε να διασφαλισθεί η βέλτιστη περιεκτικότητα των κόκκων σε πρωτεΐνη. Για το κριθάρι βυνοποίησης, η επιφανειακή λίπανση συνιστάται να εφαρμόζεται στις αρχές του αδελφώματος, ενώ για το κτηνοτροφικό κριθάρι μέχρι και το τέλος αυτού του σταδίου.

Είδος λίπανσης: Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση του κριθαριού με άζωτο, φώσφορο και κάλιο είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη πλούσιου ριζικού συστήματος, την καλή εγκατάσταση της καλλιέργειας και την ανάπτυξη των βλαστικών οργάνων και των ανθικών καταβολών, καθώς και το γέμισμα του καρπού σε μεταγενέστερα στάδια ανάπτυξης.

Η βασική λίπανση πραγματοποιείται κατά τη σπορά, με εφαρμογή του 1/2 ή 1/3 των απαιτούμενων μονάδων αζώτου και όλων των μονάδων του φωσφόρου και του καλίου.

Ο ρόλος των θρεπτικών στοιχείων

• Η επάρκεια αζώτου στο κριθάρι ενισχύει την ανάπτυξη της καλλιέργειας, αυξάνοντας το αδέλφωμα και το μέγεθος του στάχεως. Περίσσεια αζώτου στο έδαφος κατά την περίοδο γεμίσματος των καρπών αυξάνει αρκετά την περιεκτικότητα των καρπών σε πρωτεΐνη. Για το κριθάρι βυνοποίησης, η υψηλή περιεκτικότητα σε ολικό άζωτο μειώνει το ποσοστό υδατανθράκων στο ενδοσπέρμιο, προκαλώντας μείωση της διαύγειας της μπύρας.
• Επάρκεια φωσφόρου διασφαλίζει την ανάπτυξη ριζικού συστήματος, καλό γέμισμα των καρπών και συσχετίζεται με υψηλότερο εκχύλισμα βύνης. Παράλληλα, πρωιμίζει την καλλιέργεια και δρα συνεργιστικά με το άζωτο προς όφελος του φυτού.
• Το κάλιο είναι απαραίτητο ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών και σχετίζεται κυρίως με τον ισορροπημένο μεταβολισμό των σακχάρων και την ιοντική ισορροπία στους ιστούς. Επίσης, ευνοεί το γέμισμα των καρπών και αυξάνει την αντοχή της καλλιέργειας σε αβιοτικές καταπονήσεις.

Η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος θρέψης των φυτών προϋποθέτει, εκτός από τη χρήση λιπασμάτων, και την παράλληλη εφαρμογή βιοδιεγερτικών ουσιών. Οι βιοδιεγέρτες διεγείρουν τις διαδικασίες θρέψης των φυτών, βελτιώνοντας την αποδοτικότητα και τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων. Παράλληλα, ενισχύουν την αντοχή των φυτών σε αβιοτικές καταπονήσεις και συμβάλλουν στη βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών και των αποδόσεων των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων, όπως, για παράδειγμα, στην αύξηση του ξηρού βάρους των σπόρων στα σιτηρά.

Σε συνθήκες ψύχους, ξηρασίας, έλλειψης νερού, υψηλής αλατότητας ή ακραίων θερμοκρασιών, η χρήση βιοδιεγερτών είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς μειώνει τα επίπεδα στρες των φυτών και περιορίζει τις επιπτώσεις των αβιοτικών καταπονήσεων. Η αποτελεσματικότητα των βιοδιεγερτών επηρεάζεται από παράγοντες όπως το στάδιο ανάπτυξης των φυτών, οι εδαφοκλιματικές συνθήκες, ο τρόπος και ο χρόνος εφαρμογής τους, καθώς και το είδος και η συγκέντρωση της βιοδιεγερτικής ουσίας. Στα σιτηρά, η χρήση τους συνιστάται στη σπορά –με ανάμειξη της βιοδιεργετικής ουσίας με τον σπόρο–, στο αδέλφωμα, στην αρχή του καλαμώματος ή/και στο ξεστάχυασμα.

Ομάδα σύνταξης: Φ. Γιαννακοπούλου, Α. Κατσουλιέρη, Ν. Μυτιλέκας, Α. Παναγόπουλος, Γ. Παντελής, Β. Τσουκανάς