Η ημερομηνία λήξης πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη για τα ευαλλοίωτα τρόφιμα
Η ημερομηνία λήξης, η οποία αναγράφεται στα τρόφιμα, προφυλάσσει από τροφικές δηλητηριάσεις, αλλά οδηγεί στα… σκουπίδια και μεγάλες ποσότητες τροφίμων που θα μπορούσαν να καταναλωθούν. Ελάχιστοι καταναλωτές γνωρίζουν ότι η επισήμανση «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» δεν σημαίνει ότι ένα τρόφιμο δεν μπορεί να καταναλωθεί μετά την αναγραφόμενη ημερομηνία. Απλώς, μέσα στο όριο που καταγράφεται το συγκεκριμένο τρόφιμο είναι στην ακμή του, έχει δηλαδή τα καλύτερα οργανοληπτικά και θρεπτικά συστατικά.
Η διάρκεια ζωής των τροφίμων είναι κάτι που πρέπει να αναγράφεται υποχρεωτικά στη συσκευασία, εφόσον βέβαια πρόκειται για συσκευασμένα τρόφιμα. Διασφαλίζεται έτσι ότι ανάλογα με τη φύση του τροφίμου (ευαλλοίωτο, μικρής διάρκειας, μεγάλης διάρκειας κ.λπ.), ο καταναλωτής θα έχει στη διάθεσή του όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, για να γνωρίζει αν μπορεί να το καταναλώσει.
Η σημασία της συντήρησης
Για τα ευαλλοίωτα τρόφιμα, όπως π.χ. το γάλα ή το γιαούρτι, αναγράφεται υποχρεωτικά η ημερομηνία λήξης, αλλά και η ημερομηνία παραγωγής.
Σε κάθε περίπτωση, βασική προϋπόθεση είναι η σωστή συντήρηση ενός τροφίμου, ώστε να φτάσει χωρίς να χαλάσει έως την ημερομηνία λήξης του και ίσως και λίγο πιο πέρα. Για παράδειγμα, τα γαλακτοκομικά προϊόντα μπορούν να αντέξουν και λίγο περισσότερο από ό,τι αναγράφεται στη συσκευασία τους, υπό συνθήκες σωστής και επιμελούς συντήρησης.
Για τα τρόφιμα που συντηρούνται μέχρι τρεις μήνες, αρκεί η αναγραφή της ημέρας και του μήνα στη συσκευασία τους, ενώ για τα τρόφιμα που συντηρούνται περισσότερο από 18 μήνες αρκεί η αναγραφή του έτους λήξης της δυνατότητας κατανάλωσής τους με ασφάλεια. Είναι η επισήμανση «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» ή «best before». Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, τα τρόφιμα αντέχουν περισσότερο, αλλά είναι πολύ πιθανό να μη διατηρούν αναλλοίωτα τα γευστικά τους χαρακτηριστικά, αλλά και τα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν.
Η τακτική των σούπερ μάρκετ είναι να βάζουν τα τρόφιμα σε προσφορά όταν πλησιάζει η ημερομηνία λήξης τους, έτσι ώστε να πουληθούν άμεσα. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει να διαβάζουμε πάντα τις ημερομηνίες λήξης, ειδικά στα προϊόντα προσφοράς, και να είμαστε σίγουροι ότι θα προλάβουμε να τα καταναλώσουμε.
Πόσο αντέχουν τα τρόφιμα;
✱ Ζυμαρικά και ρύζι: Μπορούν να αντέξουν περισσότερο από την ημερομηνία που αναγράφεται στη συσκευασία τους, εφόσον βρίσκονται αποθηκευμένα σε μέρος χωρίς υγρασία. Εκείνο που έχει μικρή, σχετικά, διάρκεια ζωής είναι το καστανό ρύζι, που μπορεί να αντέξει χωρίς να αλλοιωθεί περίπου έξι μήνες.
✱ Κονσέρβες: Είναι παρασκευασμένες για να αντέχουν στον χρόνο, αλλά αν είναι χτυπημένες υπάρχει κίνδυνος να έχει περάσει αέρας στο προϊόν.
✱ Αλεύρι και ζάχαρη: Μπορούν να καταναλωθούν άφοβα μετά την ημερομηνία λήξης, γιατί δεν έχουν υγρασία. Εφόσον όμως -ακόμα και πριν από την ημερομηνία λήξης στη συσκευασία- εντοπίσουμε έντομα, θα πρέπει να μην καταναλώνουμε το προϊόν.
✱ Μέλι: Αυτό που ονομάζουμε «ζαχάρωμα» του μελιού δεν είναι κάποιου είδους αλλοίωση που θα μας προκαλέσει πρόβλημα υγείας. Επίσης, η κρυστάλλωση δεν αποτελεί ένδειξη νοθείας, αλλά σχετίζεται κυρίως με το είδος του μελιού. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι όταν ένα μέλι περιέχει πολύ νερό, δεν κρυσταλλώνει εύκολα.
Η εμφάνιση κρυστάλλων μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για την «ηλικία» του μελιού που έχουμε αποθηκεύσει. Όσο περισσότερη γλυκόζη -σε σχέση με τη φρουκτόζη- περιέχει ένα μέλι, τόσο πιο εύκολα κρυσταλλώνει. Πιο εύκολα κρυσταλλώνουν λοιπόν τα ανθόμελα, τα οποία ελάχιστους μήνες μετά τη συλλογή μπορεί να αποκτήσουν μικρούς κρυστάλλους. Το μέλι ερείκης είναι αυτό που κρυσταλλώνει πιο γρήγορα. Στο θυμαρίσιο μέλι σχηματίζονται κρύσταλλοι 8-18 μήνες μετά τη συλλογή, ενώ και το μέλι καστανιάς αντέχει έως 18 μήνες. Μετά από μεγάλη διάρκεια αποθήκευσης, τα περισσότερα μέλια κρυσταλλώνουν.
Όπως αναφέρει η Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας, «το μέλι πρέπει να διατηρείται σε μέρος σκιερό, δροσερό και χωρίς μυρωδιές. Η υψηλή θερμοκρασία και το άμεσο ηλιακό φως μπορούν να υποβαθμίσουν το μέλι, το οποίο απορροφά τις οσμές και την υγρασία. Το ντουλάπι της κουζίνας είναι ασφαλές για να αποθηκεύσουμε το μέλι μας, αρκεί να μην είναι κοντά σε μπαχαρικά ή στα καθαριστικά και να μην έρχεται σε επαφή με ζέστη».
✱ Καφές: Ο καφές όταν αλλοιωθεί φαίνεται, η όψη του γίνεται σκληρή μάζα.
