Τα φαινόμενα παρατεταμένης ξηρασίας και οι θερμοκρασίες ρεκόρ πλήττουν συνεχόμενα την Ευρώπη εδώ και περισσότερο από μία διετία, προκαλώντας λειψυδρία και παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη της βλάστησης και των καλλιεργειών, ιδιαίτερα στην περιοχή της Μεσογείου. Αυτήν τη ζοφερή εικόνα ενισχύει η νέα έκθεση που δημοσίευσε το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Κομισιόν, με τίτλο «Ξηρασία στη Μεσόγειο – Ιανουάριος 2024».
Όπως επισημαίνεται, οι μακροχρόνιες, άνω του μέσου όρου θερμοκρασίες, οι παρατεταμένες θερμές περίοδοι και οι χαμηλές βροχοπτώσεις έχουν συντελέσει σε εδραίωση ανησυχητικών συνθηκών στην περιοχή, ενώ, καταμεσής του χειμώνα, οι επιπτώσεις της συνεχιζόμενης ξηρασίας ήταν ήδη αρκετά κρίσιμες. Μελετώντας τον αντίκτυπο αυτής της κατάστασης, η ανάλυση προσδιορίζει μεγάλη καταπόνηση σε επιμέρους περιοχές της μεσογειακής λεκάνης.
Πιο συγκεκριμένα, ο δείκτης συνδυασμένης ξηρασίας CDI του –υπαγόμενου στο JRC– Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ξηρασίας (EDO), ο οποίος ενσωματώνει δεδομένα για τις βροχοπτώσεις, την υγρασία του εδάφους και τις ανωμαλίες που προκύπτουν από την καταπόνηση της βλάστησης, έδειξε στα μέσα Ιανουαρίου ότι η Νότια Ελλάδα, η Νότια και Ανατολική Ισπανία, η Νότια Γαλλία, το μεγαλύτερο μέρος της Ιταλίας, η Μάλτα, η Κεντρική Ρουμανία και η Κύπρος ήταν οι ευρωπαϊκές περιοχές που βρίσκονταν στο «κόκκινο». Παρόμοια εικόνα παρατηρήθηκε και κατά το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου.
Πρόγνωση για μια θερμότερη άνοιξη
Στην έκθεση του JRC περιέχονται, επίσης, εποχικές προγνώσεις που κάνουν λόγο για μια θερμότερη –σε σχέση με τον μέσο όρο– φετινή άνοιξη στην Ελλάδα, τη Νότια Ιταλία, τα νησιά της Μεσογείου και τη Βόρεια Αφρική. Καθώς, μάλιστα, η σοβαρότητα της ξηρασίας αναμένεται να συνεχίσει να είναι μεγάλη, οι μελετητές αναφέρουν ότι αυξάνονται οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις της στον αγροτικό τομέα, τα οικοσυστήματα, τη διαθεσιμότητα πόσιμου νερού και την παραγωγή ενέργειας.
Κίνδυνος για μεγάλες πυρκαγιές
Η έκθεση του JRC αναφέρει ότι οι παρατεταμένες ξηρασίες αυξάνουν, επίσης, τον κίνδυνο πυρκαγιών, λόγω της μειωμένης υγρασίας του εδάφους. Αυτό αφορά σε μεγάλο βαθμό την Ελλάδα, καθώς, ας μην ξεχνάμε ότι η περσινή φωτιά στον Έβρο χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί σε ευρωπαϊκό έδαφος και είναι ενδεικτική της τάσης των τελευταίων ετών.
Στην έκθεση επισημαίνεται η κρισιμότητα του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής (σ.σ. κάθε 1/10 του βαθμού Κελσίου επιπλέον υπερθέρμανσης του πλανήτη ισοδυναμεί με όξυνση του κινδύνου για παρατεταμένες ξηρασίες), καθώς και η επιβεβλημένη ανάγκη λήψης μέτρων προσαρμογής, όπως η διαχείριση των υδάτων, και η υποστήριξη τομέων που εξαρτώνται από το γλυκό νερό, όπως ο γεωργικός.
Εμφανής η ζημιά στη γεωργία
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον δείκτη CDI για να αξιολογήσουν τη γεωργική ξηρασία, ως συνάρτηση του επιπέδου των βροχοπτώσεων, της υγρασίας του εδάφους και της καταπόνησης της βλάστησης. Σύμφωνα με αυτόν, πολλές περιοχές της Μεσογείου βρίσκονται σε κατάσταση «συναγερμού» ή καθεστώς «προειδοποίησης», με την εικόνα να παραμένει ανησυχητική και τον Φλεβάρη.
Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση της αγρομετεωρολογικής υπηρεσίας της Κομισιόν, JRC MARS, οι ανεπαρκείς βροχές και οι υψηλές θερμοκρασίες του Ιανουαρίου επηρέασαν τις χειμερινές καλλιέργειες και τα οπωροφόρα δέντρα κατά μήκος των μεσογειακών ακτών, κυρίως στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία και στα νησιά της Μεσογείου, ενώ το Μαρόκο και η Αλγερία παρουσίασαν μειωμένη ανάπτυξη των καλλιεργειών τους.
Επιπλέον, οι θερμές περίοδοι μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2023 οδήγησαν σε θερμοκρασίες άνω του μέσου όρου, με τον Ιανουάριο του 2024 να έχει επισημανθεί πρόσφατα ως ο θερμότερος Ιανουάριος που έχει καταγραφεί στα χρονικά.
Ο δείκτης συνδυασμένης ξηρασίας CDI, ο οποίος ενσωματώνει δεδομένα για τις βροχοπτώσεις, την υγρασία του εδάφους και τις συνθήκες βλάστησης, για τα μέσα Ιανουαρίου 2024.
