Το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-«Δήμητρα» πειραματίζεται και διεξάγει έρευνα την τελευταία δεκαετία για τη χρήση και την καλλιέργεια του δασικού δέντρου Παυλώνια (Paulownia spp.) στην Ελλάδα. Η Παυλώνια ή Παουλώνια (Paulownia) είναι δέντρο ιθαγενές της Ασίας (κυρίως Κίνα, επίσης Βιετνάμ και Λάος). Το ξύλο της Παυλώνιας έχει ανοιχτόχρωμο καρδιόξυλο και από αιώνες χρησιμοποιείται στην Ασία επειδή είναι ευκατέργαστο και έχει όμορφη υφή (νερά ξύλου).
του Δρος Κων/νου Σπανού, τακτικού ερευνητή του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-«Δήμητρα»
Η Paulownia είναι ένα γένος φυτών της μονογονικής οικογένειας Paulowniaceae, που αποτελείται από 6-17 είδη (εννέα ευρύτερα είδη P. tomentosa, P. fortunei, P. Kawakamii, P. elongata, P. catalpifolia, P. australis, P. viscosa κ.ά.). Σήμερα, η Παυλώνια καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο (σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική). Το ΙΔΕ δοκιμάζει και ερευνά δύο είδη Παυλώνιας, την Paulownia tomentosa και την Paulownia elongata, καθώς και συγκεκριμένα υβρίδια. Μελετά και ερευνά την προσαρμογή της Παυλώνιας σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (κυρίως σε πρώην γεωργικές εκτάσεις, άλλες δημόσιες και δημοτικές εκτάσεις), σε συνεργασία με φυσικά πρόσωπα, εταιρείες και πρόσφατα με δήμους και δημόσιες υπηρεσίες.
Από τεχνο-οικονομικές μελέτες του ΙΔΕ προκύπτει ότι στη δεκαετία ένα δέντρο Παυλώνιας, σε καλές εδαφοκλιματικές συνθήκες και με σωστή καλλιέργεια και φροντίδα, μπορεί να παράγει από 0,5 έως 1 κυβικό μέτρο τεχνικής ξυλείας, που σημαίνει ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα 150 ευρώ (το δέντρο). Έχοντας υπόψη ότι στο στρέμμα φυτεύονται 60 περίπου δέντρα (φυτ. σύνδεσμο 4 x 4 μ.), τα έσοδα στο τέλος της δεκαετίας για ένα στρέμμα καλλιέργειας θα ανέρχονται στα 60 x 150 = 9.000 ευρώ. Επομένως, μια έκταση 10 στρεμμάτων μπορεί να μας αποφέρει στη δεκαετία συνολικό ακαθάριστο εισόδημα 90.000 ευρώ.
Τα έξοδα εγκατάστασης και διαχείρισης μιας φυτείας Παυλώνιας εκτιμώνται στο 20%-30% επί των ακαθάριστων. Τα υπολείμματα της υλοτομίας (κλαδιά και κορυφές) μπορούν να γίνονται πέλλετ (χονδρική τιμή πώλησης ξηρής βιομάζας: 30-50 ευρώ/τόνο) ή κομπόστα (οργανικό λίπασμα).
Εδάφη κατάλληλα για την Παυλώνια υπάρχουν κυρίως σε πεδιάδες, οροπέδια, κοιλάδες και αναχώματα ποταμών, εδάφη χαλαρά και με επαρκή υγρασία στον χώρο των ριζών
Από τα πρόσφατα ερευνητικά αποτελέσματα, τη διεθνή εμπειρία και την εμπειρία μας στην πράξη, παραθέτουμε τις παρακάτω πρακτικές οδηγίες για τη χρήση και την καλλιέργεια της Παυλώνιας στην Ελλάδα:
1) H Παυλώνια απαιτεί βαθιά και χαλαρά εδάφη (πηλοαμμώδη/αμμοπηλώδη έως αργιλοαμμώδη/αμμοαργιλώδη) και όχι βαριά (π.χ. αργιλικά), συνεκτικά ή και πολύ υγρά εδάφη (γιατί δεν αναπτύσσεται κανονικά και υποφέρει από σήψη ριζών). Θα πρέπει να αποφεύγονται επίσης τα εποχικά, αλλά μεγάλης διάρκειας (π.χ. 2-3 μήνες) εδάφη, που πλημμυρίζουν κατά τον χειμώνα και την άνοιξη.
Εδάφη κατάλληλα για την Παυλώνια υπάρχουν κυρίως σε πεδιάδες, οροπέδια, κοιλάδες και αναχώματα ποταμών, εδάφη χαλαρά και με επαρκή υγρασία στον χώρο των ριζών και γενικά μπορούμε να πούμε σε θέσεις όπου ευδοκιμούν και άλλα ταχυαυξή (ιθαγενή ή μη) πλατύφυλλα (π.χ. λεύκες, φράξος, φτελιές). Τέτοιες εκτάσεις υπάρχουν πολλές στην Ελλάδα, αλλά οι περισσότερες χρησιμοποιούνται για γεωργικές καλλιέργειες.
Για να αποφασίσει τελικά ο επενδυτής για μια καλλιέργεια Παυλώνιας, θα πρέπει να συγκρίνει τα καθαρά έσοδα και τον χρόνο απόδοσης από τις δύο εναλλακτικές (γεωργ. καλλιέργεια με καλλιέργεια Παυλώνιας), λαμβάνοντας υπόψη και τα περιβαλλοντικά οφέλη.
2) Δεν ευδοκιμεί και δεν ενδείκνυται σε αβαθή (<50 εκ.) και βραχώδη εδάφη (συνήθως σε πλαγιές).
3) Είναι απαιτητική σε νερό (μετά τον Μάιο μέχρι αρχές Οκτώβρη) και χρειάζεται πότισμα 1 ή 2 φορές την εβδομάδα (ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες) από 30 έως 40 λίτρα/πότισμα/δέντρο, τουλάχιστον για τα τρίαπρώτα έτη.
4) Δεν ευνοείται (υποφέρει) σε ανεμόπληκτες περιοχές (συχνοί και δυνατοί άνεμοι >4-5 μποφόρ).
5) Αντέχει σε θερμοκρασίες μέχρι 40°C το καλοκαίρι και μέχρι -20°C τον χειμώνα.
6) Είναι ιδανικό είδος για αγροδασοπονία (δηλ. συνδυασμός δέντρων και γεωργικών καλλιεργειών), καθώς αφήνει αρκετό ηλιακό φως να περνάει, τουλάχιστον μέχρι την πενταετία, και επομένως μπορεί να συνδυάζεται με γεωργικές καλλιέργειες (π.χ. ψυχανθή – τριφύλλι, βίκος ή και κηπευτικά/μποστανικά, καλλιέργεια μανιταριών, αρωματικά φυτά).
7) Δεν συνιστάται σε ξηροθερμικά περιβάλλοντα γιατί είναι είδος απαιτητικό σε έδαφος (βάθος >2 μ.) και νερό και για αυτόν τον λόγο και δεν συνιστάται για αναδασώσεις σε καμένες εκτάσεις (όπου συνήθως έχουμε ξηροθερμικές συνθήκες).
8) Τέλος, προτείνουμε σε εκτάσεις, όπου ασκείται η παραδοσιακή λευκοκαλλιέργεια σε δημόσιες και ιδιωτικές εκτάσεις (κυρίως στα πεδινά και αναχώματα ποταμών), να αρχίσουν σταδιακά να καλλιεργούνται και άλλα πολυτιμότερα ταχυαυξή πλατύφυλλα όπως σίγουρα η Παυλώνια, καθώς και άλλα ιθαγενή (π.χ. στενόφυλλος φράξος/Fraxinus angustifolia, φτελιά/Ulmus spp.) ή ξενικά (π.χ. Pecan/Carya spp.) που μπορούν να συνδυάζουν και την πολλαπλή χρήση (π.χ. ξύλο, παραγωγή καρπών, αγροδασοπονία, μελισσοκομία).
Μεγάλη αξία και πολλά πλεονεκτήματα Το ξύλο της Παυλώνιας είναι πολύτιμο και, παρόλο που είναι ελαφρύ, έχει πολλά πλεονεκτήματα και χρησιμοποιείται για πολλές χρήσεις, ακόμα και σε μικρές διαστάσεις (ξύλινες κατασκευές, θερμομόνωση/ηχομόνωση, ξυλόγλυπτα, έπιπλα, ξυλόφυλλα/καπλαμάδες, κατασκευή κανό), καθώς και για παραγωγή βιομάζας για ενέργεια (π.χ. πέλλετ). Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η Παυλώνια δεν ενδείκνυται για παραγωγή καυσόξυλων και ξυλοκάρβουνου, επειδή το ξηρό βάρος της είναι χαμηλό (περίπου 300 kg/m3). Σίγουρα, όμως, μπορεί να χρησιμοποιείται για παραγωγή πέλλετ γιατί, όπως είναι γνωστό, η πελλετοποίηση αυξάνει το ειδικό βάρος του τελικού προϊόντος (>0,7) |
Οι εργασίες εγκατάστασης μιας φυτείας
Η φύτευση συνιστάται να γίνεται με το τέλος του χειμώνα (Φεβρουάριο/Μάρτιο).
✱ Φυτ. σύνδεσμος: 4 x 4 = 62 δέντρα/στρέμμα, 4 x 5 = 50 δέντρα/στρέμμα ή 5 x 5 = 40 δέντρα/στρέμμα.
Παράδειγμα φυτείας 10 στρεμμάτων:
✱ 10 στρ. x 50 δέντρα/στρέμμα = 500 δέντρα (σύνολο),
✱ κόστος αγοράς φυτών 500 x 3,0 ευρώ/φυτό (ενδεικτ. μέση τιμή) = 1.500 ευρώ (με ΦΠΑ).
Απαραίτητες εργασίες πριν από την εγκατάσταση
✱ 2 ή 3 δείγματα εδάφους για εδαφολογική ανάλυση (βάθος: 0-30 εκ., 30-60 εκ., 60-90 εκ. για κάθε δείγμα –περίπου 2 κιλά εδάφους για κάθε βάθος).
✱ Περίφραξη της έκτασης.
✱ Βαθύ όργωμα (50-80 εκ.) για χαλάρωση του εδάφους και διάσπαση τυχόν αργιλικών στρωμάτων.
✱ Φρεζάρισμα. Προαιρετικά, μετά το φρεζάρισμα, μπορεί να γίνεται σπορά με ψυχανθή, π.χ. τριφύλλι, συνήθως Οκτώβρη/Νοέμβρη, όταν συνδυάζεται με αγροδασοπονία ή για τον περιορισμό των ανεπιθύμητων ζιζανίων.
✱ Φύτευση και περιποίηση/διαμόρφωση των φυτών
(εργατικά).
✱ Αρδευτικό σύστημα (προτείνεται στάγδην άρδευση για οικονομία και καλύτερο πότισμα).
Απαραίτητες εργασίες μετά την εγκατάσταση
✱ Φύτευση ετήσιων ξυλοποιημένων φυταρίων (γυμνόριζα ή σε πλαστικά δοχεία/γλάστρες) τον Φεβρουάριο έως αρχές Μαρτίου (πριν από την έναρξη της βλάστησης). Η φύτευση μπορεί να γίνει και αργότερα, από Απρίλιο έως και Ιούνιο, με πράσινα φυτά (με φύλλα) σε γλάστρες/πλαστικούς σάκους, αλλά δεν συνιστάται επειδή μπορεί να έχουμε σημαντικές απώλειες λόγω των υψηλών θερμοκρασιών (κατά την περίοδο αυτή) και προσβολή από φυλλοφάγα έντομα (π.χ. ακρίδες).
✱ Κοπή (καρατόμηση) του κύριου βλαστού σύρριζα στο έδαφος (δέκα ημέρες μετά τη φύτευση).
✱ Διατήρηση ενός βλαστού/κορμού μετά την κοπή (για περαιτέρω εξέλιξη).
✱ Συνεχής απομάκρυνση των μασχαλιαίων κλαδίσκων (από τις μασχάλες των μεγάλων φύλλων, από τον Απρίλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο).
✱ Δεύτερη κοπή (μετά το τέλος της 1ης βλαστητικής περιόδου) σε περίπτωση που τα νεαρά δέντρα είναι κάτω από 3 μέτρα, συνήθως κατά το πρώτο έτος (1η βλαστητική περίοδος) της φυτείας. Σκοπός μας είναι η δημιουργία ισχυρού ριζικού συστήματος, ούτως ώστε τα νέα δενδρύλλια που θα αναγεννηθούν από τα πρέμνα να αποκτήσουν ύψος 4-8 μέτρα (ανάλογα με το γενετικό υλικό και το τοπικό εδαφο-κλίμα).
✱ Διαμόρφωση επικόρυφου – απομάκρυνση της μίας (μειονεκτούσας) από τις δύο κορυφές (όταν οι βλαστοί αποκτήσουν 20-30 εκ. μήκος, τον Απρίλιο/Μάιο) – 2ος χρόνος (μετά τη
φύτευση).
✱ Καταστροφή των χόρτων (Απρίλιος/Μάιος/Ιούνιος).
✱ Άρδευση (συνήθως μετά τον Μάιο).
✱ Λίπανση (Ν-P-K) συνιστάται: 50-100 γρ./φυτό το 1o, 100-500 γρ./φυτό το 2ο & 3ο έτος.
✱ Καταπολέμηση τυχόν εντόμων (ακρίδες και άλλα φυλλοφάγα).
Σκοπός – τελικό προϊόν (τεχνική ξυλεία)
Στο τέλος της δεκαετίας, θα πρέπει να έχουμε καθαρό κορμόξυλο (στρογγυλή ξυλεία) μήκους 6-8 μέτρων, διάμετρο κορμού (DBH) 30-50cm και όγκο 0,5-1,0 m3 για κάθε δέντρο.
|
Προμήθεια πιστοποιημένου γενετικού υλικού
Κεντρική φωτογραφία άρθρου: Φυτεία Παυλώνιας ηλικίας πέντε ετών στην περιοχή Μεσημέρι Θεσ/νίκης.
