Από έντονα επιφυλακτική έως ξεκάθαρα δυσμενής μπορεί να χαρακτηριστεί η στάση που εξακολουθούν να διατηρούν πολλά ενδιαφερόμενα μέρη απέναντι στις νομοθετικές προτάσεις της Κομισιόν για την επερχόμενη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, οι οποίες παρουσιάστηκαν τον Ιούνιο. Αυτή είναι η διαπίστωση που βγαίνει από τα λεγόμενα επιφανών στελεχών αγροπεριβαλλοντικών φορέων και ειδικών αναλυτών σε μια σειρά συνεντεύξεων της έγκυρης ιστοσελίδας IEG Policy, με τις αιχμές κατά των εισηγήσεων της Κομισιόν να ποικίλουν.
Οι φιλόδοξες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής άπτονται μιας ευρείας γκάμας ζητημάτων, θέτοντας στόχους για την προώθηση μεγαλύτερης ανθεκτικότητας στις αγροτικές κοινότητες, τη βελτίωση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας της αγροτικής δραστηριότητας στην Ευρώπη και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της συνοχής του κανονιστικού πλαισίου της αγροτικής πολιτικής. Όλα αυτά, έχοντας στο φόντο έναν σημαντικά μειωμένο προϋπολογισμό, εξαιτίας της «τρύπας» που αφήνει πίσω της η επερχόμενη αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ.
«Κούφια λόγια» το τρίπτυχο ανθεκτικότητα-βιωσιμότητα-ανταγωνιστικότητα
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί αμφισβητούν το κατά πόσον οι προτάσεις της Κομισιόν θα συμβάλουν πράγματι στη δημιουργία ενός περισσότερο ανθεκτικού και ανταγωνιστικού αγροτικού τομέα, δίνοντας παράλληλα έμφαση σε στόχους περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. «Η πρόταση αποτυγχάνει παντελώς να μετατοπίσει την ΚΑΠ από τις στρεβλές επιδοτήσεις σε μια νέα πολιτική που θα ανταμείβει τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας και θα βοηθά τους αγρότες να στραφούν προς την απαραίτητη οικολογική μετάβαση» σχολιάζει ο Ariel Brunner, επικεφαλής ευρωπαϊκής πολιτικής στην περιβαλλοντική οργάνωση BirdLife.
«Με την ευρεία αύξηση των ελευθεριών των κρατών μελών να επιλέξουν ποιον και τι να επιδοτήσουν, αποτυγχάνοντας παράλληλα να δημιουργήσουν ισχυρούς μηχανισμούς λογοδοσίας, η πρόταση ανοίγει έναν δρόμο που μπορεί να μας οδηγήσει πίσω στα “βουνά βουτύρου” και τις “λίμνες κρασιού” του παρελθόντος. Η ενεργή απομάκρυνση των μέτρων προστασίας κατά των στρεβλών επιδοτήσων δείχνει ότι οι αναφορές στην ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα είναι μόνο κούφια λόγια, ενώ η ανταγωνιστικότητα επιδιώκεται σε μια λογική του 20ού, και όχι 21ου αιώνα» συμπληρώνει ο Brunner.
Ο μειωμένος προϋπολογισμός θα επηρεάσει τους αγρότες, και κυρίως τους νέους
«Παρότι αναμφισβήτητα υπάρχουν κάποιες θετικές εξελίξεις στις προτάσεις της Κομισιόν για την ΚΑΠ, υπάρχουν πολλά σημεία που είναι απογοητευτικά» τονίζει ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νέων Αγροτών (CEJA), Jannes Maes. «Πρώτα απ’ όλα, ο μειωμένος προϋπολογισμός που υποβλήθηκε στις προτάσεις για το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο θα επηρεάσει όλους τους αγρότες και ίσως πιο πολύ όσους είναι νέοι και επιθυμούν να εισέλθουν ή να παραμείνουν στον τομέα. Η γεωργία θα καταστεί λιγότερο ανθεκτική, βιώσιμη και ανταγωνιστική εάν διατεθούν λιγότερα χρήματα στους αγρότες προκειμένου να παράγουν τρόφιμα που να ανταποκρίνονται στα υψηλότερα πρότυπα».
Μεμονωμένα θετικά στοιχεία
Μια άλλη, ευνοϊκότερα προσκείμενη διάσταση δίνει ο αγροοικονομολόγος Stefan Tangermann, ο οποίος κρίνει ότι υπάρχουν μεμονωμένα στοιχεία στις προτάσεις της Κομισιόν που έχουν τη δυνατότητα να καταστήσουν τη γεωργία της ΕΕ «κάπως πιο ανθεκτική, βιώσιμη και ανταγωνιστική σε σύγκριση με την τρέχουσα ΚΑΠ».
Σύμφωνα με τον κ. Tangermann, ο οποίος στο παρελθόν είχε διατελέσει διευθυντής στους τομείς Εμπορίου και Γεωργίας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, «οι πιο ελκυστικές επιλογές για τη διαχείριση των κινδύνων μπορούν να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα, η μεγαλύτερη έμφαση στο περιβάλλον και το κλίμα μπορεί να ενισχύσει τη βιωσιμότητα και οι περισσότεροι πόροι για την καινοτομία μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας».
Νεοφιλελεύθερη αντίληψη υπέρ της κατάργησης των άμεσων ενισχύσεων
Ωστόσο, ο Γερμανός αγροοικονομολόγος επισημαίνει ότι υπάρχουν εναλλακτικές πολιτικές που θα μπορούσε να προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίες θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές και στα τρία μέτωπα. «Η μετάβαση από τις άμεσες ενισχύσεις ανά εκτάριο σε πιο στοχοθετημένα μέτρα θα μπορούσε να ανοίξει νέους ορίζοντες για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας, της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητας» τονίζει.
Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές της χρονιάς, ο κ. Tangermann είχε δώσει το στίγμα μιας νεοφιλελεύθερης μεταρρυθμιστικής πολιτικής, τασσόμενος μεταξύ άλλων υπέρ της κατάργησης των άμεσων ενισχύσεων για τους νέους αγρότες.
Χρειάζεται απλούστευση για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή των προτάσεων
Ούτε ο Yves Le Morvan, ειδικός σε θέματα αγροτικής πολιτικής στη γαλλική δεξαμενή σκέψης AgrIDées, συμμερίζεται την αισιοδοξία που εκφράζεται στις τάξεις του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ αναφορικά με τις λύσεις που μπορεί να προσφέρει η εφαρμογή ενός τέτοιου πλάνου. «Οι προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την αειφόρο ανάπτυξη και τα μέτρα για το κλίμα θα μπορούσαν να είναι ενδιαφέρουσες, εφόσον υπάρξει σημαντική απλούστευση στον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμοστούν. Όσο για την ανταγωνιστικότητα, τη διαχείριση κινδύνων και την οικονομική ανθεκτικότητα, εκεί δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο».
