ΚΑΠ 2023-2027: Οι παρεμβάσεις-δράσεις αγροτικής ανάπτυξης για την ενίσχυση της κτηνοτροφίας

Προγράμματα, επενδυτικά, φιλοπεριβαλλοντικά, παραγωγικά και μη, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στο Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ 2023-2027 (ΣΣ ΚΑΠ) της χώρας μας, με στόχο τη στήριξη του κλάδου της κτηνοτροφίας. Στο πλαίσιο των παρεμβάσεων του ΣΣ ΚΑΠ εννοείται πως υπάρχουν οι Άμεσες Ενισχύσεις που προορίζονται για τους Έλληνες κτηνοτρόφους, μεταξύ αυτών και ειδικές παρεμβάσεις στα Οικολογικά Σχήματα, ενώ κάθε χρόνο χορηγούνται και οι Συνδεδεμένες Ενισχύσεις στη ζωική παραγωγή.
Στο αφιέρωμα αυτό η «ΥΧ» επικεντρώνεται στις παρεμβάσεις που προβλέπονται για την αγροτική ανάπτυξη, ξεκινώντας από αυτές που είναι ήδη σε εξέλιξη, αλλά και όσες αναμένεται να ενεργοποιηθούν έως το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Εν εξελίξει
Π3-75.1 «Εγκατάσταση Νέων Γεωργών»: Η πρόσκληση, ύψους 410 εκατ. ευρώ, είναι ενεργή έως τις 25 Φεβρουαρίου 2025. Ως ποσό στήριξης ορίζονται τα 30.000 ευρώ, αλλά εφόσον η κατεύθυνση της εκμετάλλευσης κατά την ολοκλήρωση του επιχειρηματικού σχεδίου είναι η πτηνοκτηνοτροφική, το ποσό προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ (άρα σύνολο 40.000 ευρώ). Επιπλέον, προβλέπεται:
- Προσαύξηση κατά 2.500 ευρώ, εφόσον η περιοχή μόνιμης κατοικίας των αρχηγών των εκμεταλλεύσεων βρίσκεται σε περιοχές ορεινές ή περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικούς περιορισμούς εκτός των ορεινών ή περιοχές που επηρεάζονται από ειδικά μειονεκτήματα και σε περιφερειακές ενότητες με πληθυσμιακή πυκνότητα μικρότερη ή ίση των 35 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο με βάση την απογραφή πληθυσμού του 2021) ή συνδυασμό αυτών των κατηγοριών περιοχών,
ή
- προσαύξηση κατά 4.000 ευρώ, εφόσον η περιοχή μόνιμης κατοικίας των αρχηγών των εκμεταλλεύσεων βρίσκεται σε νησιά με πληθυσμό έως 3.100 κατοίκους.
Π3-73-1.2 «Βελτίωση πρόσβασης σε γεωργική γη και εκμεταλλεύσεις»: Η πρόσκληση με προϋπολογισμό 65 εκατ. ευρώ είναι ενεργή. Δόθηκε παράταση στους δήμους έως και τις 17 Φεβρουαρίου 2025 για να υποβάλουν ηλεκτρονικά τις αιτήσεις τους. Στο πλαίσιο της παρέμβασης, είναι δυνατή η χρηματοδότηση εργασιών βελτίωσης των υφιστάμενων αγροτικών οδών, όπως βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών των οδών, κατασκευή μικρών τεχνικών έργων (οχετοί απορροής όμβριων υδάτων, τοιχία αντιστήριξης κ.ά.).
Π3-77-1.1: «Σύσταση Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών και Διεπαγγελματικών Οργανώσεων στον τομέα της γεωργίας»: Δόθηκε εκ νέου παράταση στην περίοδο ηλεκτρονικής υποβολής των αιτήσεων στήριξης έως τις 31 Ιανουαρίου 2025 (ώρα 17.00). Στόχος της παρέμβασης είναι η συνεργασία των γεωργών-κτηνοτρόφων και η ενθάρρυνσή τους να συστήσουν/συμμετάσχουν σε συλλογικά σχήματα (ομάδες παραγωγών ή οργανώσεις παραγωγών) στον τομέα της γεωργίας/κτηνοτροφίας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν από κοινού τις νέες προκλήσεις της αγοράς και να ενισχύσουν τη θέση τους στην αλυσίδα αξίας της αγροδιατροφής. Η δημόσια δαπάνη της πρόσκλησης ανέρχεται σε 31.179.560 ευρώ.
Π3-71 «Ενισχύσεις σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα»: Για το έτος 2024, η πληρωμή της Εξισωτικής πραγματοποιήθηκε –όπως εξάλλου κάθε χρόνο– τέλη Δεκεμβρίου. Συγκεκριμένα, καταβλήθηκε ποσό ύψους 238.683.791,63 ευρώ σε συνολικά 394.738 δικαιούχους της παρέμβασης για το έτος 2024. Θα ακολουθήσουν συμπληρωματικές πληρωμές όσων δεν έλαβαν τις ενισχύσεις τους.
Τα επόμενα προγράμματα
Π3-70-1.5 «Διατήρηση απειλούμενων αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων»: Στις 4/9/2024 εκδόθηκε η υπουργική απόφαση εφαρμογής της παρέμβασης, ενώ η πρόσκληση πρόκειται να εκδοθεί με την ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος. Σημειώνεται ότι καταγράφεται ήδη μεγάλη καθυστέρηση. Στόχος της παρέμβασης είναι η παροχή οικονομικής στήριξης στους κατόχους αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων, προκειμένου να διατηρήσουν ή και να αυξήσουν τον αριθμό των ζώων τους, συμβάλλοντας στη διατήρηση και στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας στον τομέα της ζωικής παραγωγής και στην αειφόρο ανάπτυξη και ισορροπία της φύσης.
Το ύψος της ενίσχυσης σε ευρώ ανά ΜΖΚ ανά κατηγορία ζώου διαμορφώνεται από τα 371 ευρώ/ΜΖΚ/έτος για θηλυκά βοοειδή > 2 ετών (χωρίς διατήρηση αναλογίας 1 αρσενικού ανά 15 θηλυκών ζώων αναπαραγωγής) μέχρι τα 629 ευρώ/ΜΖΚ/έτος για αρσενικά και θηλυκά ιπποειδή > 6 μηνών (με διατήρηση αναλογίας 1 αρσενικού ανά 15 θηλυκών ζώων αναπαραγωγής).
Π3-70-2.1 «Ενισχύσεις για τη μετατροπή σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους
(νεοεισερχόμενοι στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία»: Και για αυτήν τη σημαντική παρέμβαση καταγράφεται καθυστέρηση. Η υπουργική απόφαση με την οποία καθορίζεται το θεσμικό πλαίσιο εκδόθηκε στις 23/08/2024, αλλά για να δημοσιευτεί η πρόσκληση πρέπει να ολοκληρωθεί πρώτα το πληροφοριακό σύστημα. Υπενθυμίζεται ότι ο προϋπολογισμός για τα Βιολογικά θα είναι μειωμένος, καθώς ένα κονδύλι ύψους 81,6 εκατ. ευρώ περίπου θα αφαιρεθεί από την παρέμβαση, προκειμένου να ενεργοποιηθεί το νέο πρόγραμμα Π3-70-5.1 «Μείωση αποτυπώματος άνθρακα σε αρόσιμες καλλιέργειες».
Ειδικά για τη Δράση 2 της Παρέμβασης «Ενισχύσεις για τη μετατροπή σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους παραγωγής στην κτηνοτροφία», το ύψος ενίσχυσης διαμορφώνεται για τα πρόβατα στα 257 ευρώ/Ha/έτος, για τις αίγες στα 232 ευρώ/Ha/έτος, για τα βοοειδή κρεοπαραγωγικής/αναπαραγωγικής/μεικτής κατεύθυνσης στα 281 ευρώ και για τα βοοειδή γαλακτοπαραγωγής στα 350 ευρώ/Ha/έτος. Προτεραιότητα θα δοθεί σε νέους γεωργούς, σε εκμεταλλεύσεις που θα εντάξουν το μεγαλύτερο δυναμικό της εκμετάλλευσής τους σε ορεινές, μειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές, αλλά και σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές.
Π3-73-2.5 «Επενδύσεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις για την προστασία από φυσικές καταστροφές, δυσμενή κλιματικά φαινόμενα και καταστροφικά συμβάντα»: H παρέμβαση, εκτός από τη Δράση Α «Επενδύσεις πρόληψης ζημιών φυτικού κεφαλαίου», θα περιλαμβάνει και τη Δράση Β «Επενδύσεις αποκατάστασης του παραγωγικού δυναμικού – φυτικό, ζωικό και πάγιο». Τον Δεκέμβριο ήταν υπό αναθεώρηση το εύλογο κόστος των επενδύσεων. Αναμένεται η προδημοσίευση της πρόσκλησης.
Π3-70-1.6 «Ενισχύσεις για την ανάληψη πρόσθετων γεωργο-περιβαλλοντικών υποχρεώσεων από τους μελισσοκόμους για την προστασία των μελισσοσμηνών και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας»: Εν αναμονή της έκδοσης της υπουργικής απόφασης για τον καθορισμό του θεσμικού πλαισίου. Οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν οι παραγωγοί αφορούν τη βιολογική μελισσοκομία και είναι εξαετούς διάρκειας. Σύμφωνα με την προδημοσίευση της πρόσκλησης, οι δεσμεύσεις των δικαιούχων ξεκίνησαν στις 30 Ιουνίου 2024.
Δεν είναι επιλέξιμες οι εκμεταλλεύσεις που είναι ενταγμένες στη Δράση 11.1.2 «Ενισχύσεις για τη μετατροπή σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους παραγωγής στην μελισσοκομία» ή στη Δράση 11.2.2 «Ενισχύσεις για τη διατήρηση σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους παραγωγής στην μελισσοκομία» του ΠΑΑ 2014-2022. Ο συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός που διατίθεται για τη χρηματοδότηση της Παρέμβασης Π3-70-1.6 ανέρχεται σε 18.858.824 ευρώ.
Π3–70–1.1 «Προστασία άγριας ζωής εντός των προστατευόμενων περιοχών»: Υπό διαμόρφωση είναι το θεσμικό πλαίσιο για τη Δράση 1 «Προστασία άγριας ορνιθοπανίδας» και τη Δράση 2 «Προστασία άγριας ζωής μεγάλων θηλαστικών (Αρκούδα)». Στο πλαίσιο της παρέμβασης παρέχονται ενισχύσεις για την ανάληψη πρόσθετων γεωργοπεριβαλλοντικών υποχρεώσεων από τους παραγωγούς, με στόχο την προστασία της άγριας ζωής και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας. Οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν οι παραγωγοί είναι πενταετούς διάρκειας, με δυνατότητα ετήσιας παράτασης.
Π3-78.1 «Εκπαίδευση – Κατάρτιση γεωργών/κτηνοτρόφων-δασοκόμων»: Έχει ξεκινήσει η κατάρτιση της υπουργικής απόφασης. Στόχος η έκδοση της προδημοσίευσης, αρχικά, και του θεσμικού πλαισίου εντός του έτους.
Τέλη του 2025
Π3-73-3.5 «Προστασία, διατήρηση και βελτίωση γενετικών πόρων στην κτηνοτροφία»: Η έναρξη της παρέμβασης αναμένεται για τα τέλη του 2025, με την ενωσιακή συμμετοχή να ανέρχεται σε 14.340.330 ευρώ. Η παρέμβαση στοχεύει στη βελτίωση της παραγωγικότητας του ζωικού κεφαλαίου της χώρας, αλλά και της διατήρησης των αυτόχθονων φυλών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας και της υστέρησης των αποδόσεών τους, σε σχέση με τις ξένες φυλές.
Τα προγράμματα γενεαλογίας και ελέγχου αποδόσεων αποτελούν τον βασικό κορμό της δράσης, καθώς αποτελούν το εργαλείο για τη διατήρηση και την αξιοποίηση των εγχώριων φυλών αγροτικών ζώων «in situ», στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Τα εν λόγω προγράμματα συμπληρώνονται με ενέργειες ενημέρωσης και γονοτύπισης, προκειμένου να είναι πιο αποτελεσματική η εφαρμογή τους. Πεδίο εφαρμογής της δράσης αποτελούν οι τοπικές – εγχώριες και προσαρμοσμένες φυλές ζώων.
Π3-73-2.1 «Σχέδια Βελτίωσης γεωργικών εκμεταλλεύσεων που συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα»: Η πρόσκληση αναμένεται για τα τέλη του 2025, πιθανότατα αρχές του 2026. Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα θα τρέξει χωρίς τα θερμοκήπια, αφού τα τελευταία ενεργοποιούνται ξεχωριστά ως παρέμβαση-πρόσκληση το επόμενο χρονικό διάστημα. Το ποσοστό ενίσχυσης διαμορφώνεται στο 50% για γεωργικούς ελκυστήρες και παρελκόμενά τους και στο 60% για κτηριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, για εξοπλισμό που συμβάλλει στη διαχείριση και στην επεξεργασία υγρών και στερεών αποβλήτων της κτηνοτροφικής εγκατάστασης κ.ά.
Για επενδύσεις που υλοποιούνται στις περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, το ποσοστό ενίσχυσης προσαυξάνεται κατά 10%, ενώ για επενδύσεις που υλοποιούνται σε περιοχές απολιγνιτοποίησης το ποσοστό ενίσχυσης προσαυξάνεται κατά 5%. Επίσης, 10% προσαύξηση του ποσοστού ενίσχυσης παρέχεται σε επενδύσεις που υλοποιούνται από νέους αγρότες.
Π3-70-3.1 «Καλή μεταχείριση (ευζωία) των παραγωγικών ζώων», με χρηματοδότηση 51.154.559 ευρώ, που αναμένεται να προκηρυχθεί έως τα τέλη του 2025. Η παρέμβαση αφορά ενισχύσεις για συγκεκριμένες ενέργειες-δεσμεύσεις για την καλή μεταχείριση των ζώων σε επίπεδο διατροφής, συνθήκες σταβλισμού και υγείας.
Το ύψος ενίσχυσης κυμαίνεται από 122 έως 496 ευρώ/ΜΖΚ αναλόγως της δράσης και του είδους της εκτροφής. Υπενθυμίζεται ότι στο πλαίσιο του ΠΑΑ 2014-2022 είχε ενεργοποιηθεί αντίστοιχο πρόγραμμα, αλλά μόνο για τον τομέα της χοιροτροφίας (Υπομέτρο 14.1 «Καλή μεταχείριση των χοίρων ενσταβλισμένης εκτροφής» του ΠΑΑ 2014-2022, με προϋπολογισμό 28,5 εκατ. ευρώ).
Άλλα σημαντικά προγράμματα
Π3-70-3.2 «Μείωση της χρήσης αντιβιοτικών στην αιγοπροβατοτροφία»: Η συγκεκριμένη παρέμβαση αφορά την ενίσχυση της πρόληψης και τη μείωση της χρήσης αντιβιοτικών στα αιγοπρόβατα. Οι δεσμεύσεις για την υγεία στοχεύουν στην ενίσχυση των κτηνοτρόφων για την πρόληψη των ασθενειών μέσω του εμβολιασμού των ζώων και της χρήσης παρασιτοκτόνων.
Η επιλογή των εμβολίων γίνεται κατόπιν της υπόδειξης του κτηνιάτρου της εκμετάλλευσης που έχει την ευθύνη κατάρτισης του σχεδίου δράσης για την ευζωία της εκμετάλλευσης. Το ποσό ετήσιας αποζημίωσης για τον εμβολιασμό των ζώων και τη χρήση παρασιτοκτόνων εκτιμήθηκε σε 13,42 ευρώ/κεφαλή (134 ευρώ/ΜΖΚ, 1 ΜΖΚ=6,66 κεφαλές).
Π3-73-2.6 «Επενδύσεις κυκλικής οικονομίας και ενεργειακές επενδύσεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις»: Σύμφωνα με το ΣΣ ΚΑΠ, η παρέμβαση μπορεί να συμβάλλει:
- Στη βελτίωση του περιβαλλοντικού προφίλ των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και στην άμβλυνση των επιπτώσεων στην κλιματική αλλαγή μέσω της βελτίωσης της διαχείρισης, του εδάφους, των λιπασμάτων, των φυτοφαρμάκων, της μείωσης των γεωργοκτηνοτροφικών (ΓΚΤ) αποβλήτων και της αποδοτικότερης χρήσης ενέργειας (επενδύσεις εξοικονόμησης ενέργειας) ή της παραγωγής ιδιοκαταναλούμενης ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, καθώς και μείωσης λοιπών εισροών στην εκμετάλλευση μέσω αξιοποίησης παραπροϊόντων/υποπροϊόντων στο πλαίσιο ολοκληρωμένων επενδύσεων κυκλικής οικονομίας σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης.
- Στον περιορισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μέσω της στήριξης επενδύσεων για τη διαχείριση και την αξιοποίηση των υποπροϊόντων και αποβλήτων.
Π3-73-2.4 «Επενδύσεις στη βιοασφάλεια των παραγωγικών ζώων»: Η παρέμβαση αφορά όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα βελτίωσης της βιοασφάλειας των ενσταβλισμένων ζώων, με στόχο τη μείωση των ασθενειών.
Γενικά μέτρα βιοασφάλειας, που μπορούν να ενισχυθούν μέσω της παρέμβασης: Τοποθέτηση/ενίσχυση ανθεκτικού περιμετρικού φράχτη της εκμετάλλευσης ή ηλεκτρικής περίφραξης υψηλής έντασης, κατασκευή χώρων ιματισμού, υπόδησης και απολύμανσης χεριών, εξοπλισμός καθαρισμού και λειτουργικής απολύμανσης υποδημάτων κατά την είσοδο στους θαλάμους, δημιουργία κατάλληλων χώρων για την απομόνωση των νεοεισερχόμενων και των ασθενών ζώων, καθώς και για τη διατήρηση/αποθήκευση/ψύξη νεκρών ζώων, εγκατάσταση/αποκατάσταση λειτουργίας συστήματος ή σταθμού καθαρισμού και απολύμανσης των εισερχόμενων οχημάτων στην εκμετάλλευση, προμήθεια/εγκατάσταση λογισμικού και εξοπλισμού για την καταχώριση δεδομένων που αφορούν το ζωικό κεφάλαιο (κινήσεις, φαρμακευτικές αγωγές κ.λπ.), τα προϊόντα, υποπροϊόντα και υλικά της εκτροφής (ζωοτροφές κ.λπ.), ώστε να διασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητά τους κ.ά.
Δικαιούχοι της παρέμβασης μπορεί να είναι οι κάτοχοι κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων (φυσικά ή νομικά πρόσωπα) συστηματικής εκτροφής (αιγοπροβατοτροφίας, βοoτροφίας, χοιροτροφίας, πουλερικών).