• Σε καλύτερη θέση οι αγρότες της Ανατολικής Ευρώπης
  • Στις αδυναμίες της αγοράς προστίθενται και οι αδικαιολόγητες πρακτικές επιχειρήσεων

Στα χαµηλότερα επίπεδα της ΕΕ των «28» καταγράφονται, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Εurostat, που επεξεργάστηκε η «ΥΧ», οι τιµές παραγωγού στην Ελλάδα, αδυνατώντας να ξεπεράσουν ακόµη και χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Χωρίς αµφιβολία, το διεθνές περιβάλλον για πολλά αγροτικά προϊόντα προδιαγράφεται δυσοίωνο. Ωστόσο η κατάσταση στη χώρα µας είναι σαφώς πιο επιβαρυµένη, καθώς στις προβληµατικές δοµές της αγοράς, φαίνεται να προστίθεται πλέον η πρακτική µεγάλου αριθµού επιχειρήσεων που πιέζουν ασφυκτικά τις τιµές παραγωγού.
Τα παραπάνω, σε συνδυασµό µε τις µεγάλες φυσικές καταστροφές, αποτελούν τις κύριες αιτίες µείωσης του αγροτικού εισοδήµατος κατά 4,9% το 2018.

Ουραγός στις τιμές παραγωγού η Ελλάδα

Ο σχετικός πίνακας απεικονίζει τη µέση τιµή παραγωγού στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη ΕΕ, τον Δεκέµβριο του 2017 και τον Νοέµβριο του 2018, εκτός των περιπτώσεων κάποιων φρούτων, όπου η σύγκριση αφορά τους µήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Οι τάσεις που επικρατούν στη φυτική παραγωγή έχουν ως εξής:

Από τα 17 προϊόντα του πίνακα, οι τιµές που έλαβε ο Έλληνας παραγωγός τον Νοέµβριο του 2018 ήταν οι χαµηλότερες της ΕΕ-28 στα εννέα από αυτά. Συγκεκριµένα, στο µαλακό σιτάρι για άλευρα, στο σκληρό, στο κριθάρι βυνοποίησης, στα κολοκυθάκια, στα λεµόνια, στις Κληµεντίνες, στα ακτινίδια, στα νεκταρίνια και στα ροδάκινα.

Εξαιρετικά χαµηλή ήταν, επίσης, η τιµή σχεδόν σε όλα τα υπόλοιπα προϊόντα φυτικής προέλευσης που απεικονίζονται. Πιο συγκεκριµένα, ο Έλληνας παραγωγός κατά µέσο όρο εισέπραξε τη δεύτερη χαµηλότερη τιµή της ΕΕ-28 στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, στο κριθάρι ζωοτροφών, και στα βερίκοκα, την τέταρτη χαµηλότερη στις νωπές ντοµάτες και τα κεράσια και, τέλος, την όγδοη χαµηλότερη στο καλαµπόκι.

Τιµές άνω του ευρωπαϊκού µέσου όρου καταγράφονται µόνο στις πιπεριές και στα µήλα, ενώ αξίζει να τονιστεί ότι δεν υπάρχουν επαρκή συγκρίσιµα στοιχεία σε σηµαντικά για την Ελλάδα προϊόντα, όπως τα πορτοκάλια, τα αχλάδια, τα σταφύλια, τα πεπόνια, τα καρπούζια, το βαµβάκι και ο καπνός.

Οι τάσεις που διαµορφώθηκαν το τελευταίο δωδεκάµηνο επιδεινώνουν σηµαντικά την εικόνα. Την περίοδο Δεκέµβριος 2017 – Νοέµβριος 2018, ενώ οι µέσες τιµές παραγωγού στην υπόλοιπη ΕΕ αυξήθηκαν σε βασικά προϊόντα, όπως τα σιτηρά και το ελαιόλαδο, για παράδειγµα, στην Ελλάδα µειώθηκαν. Επιπλέον, σε πολλές άλλες περιπτώσεις, κυριαρχεί η τάση της σχετικά µικρότερης αύξησης της τιµής στην Ελλάδα, όταν οι τιµές στην υπόλοιπη Ευρώπη αυξάνονται σηµαντικά, ή της πολύ µεγαλύτερης πτώσης της τιµής στην Ελλάδα από ό,τι συµβαίνει στην υπόλοιπη ΕΕ.

Ζωική παραγωγή

Η εικόνα της ζωικής παραγωγής διαφοροποιείται. Τον Νοέµβριο του 2018, οι τιµές παραγωγού στην Ελλάδα για το µοσχαρίσιο και το χοιρινό, το κρέας κοτόπουλου, τα αβγά και το αγελαδινό γάλα ήταν υψηλότερες από ό,τι στην υπόλοιπη ΕΕ, ενώ αντίθετα η τιµή του «εθνικού» µας κρέατος, του αρνίσιου, ήταν η τέταρτη χαµηλότερη της ΕΕ. Σε ό,τι αφορά τις τάσεις που κυριαρχούν µεταξύ Δεκεµβρίου 2017 – Νοεµβρίου 2018, ισχύουν λίγο πολύ τα όσα αναφέρθηκαν για τη φυτική παραγωγή, δηλαδή της σχετικής επιδείνωσης, της θέσης του Έλληνα κτηνοτρόφου, ειδικά αν προστεθεί η πορεία του αιγοπρόβειου γάλακτος, για το οποίο δεν υπάρχουν συγκεκριµένα στοιχεία.

Οι επιπτώσεις στο εισόδημα και οι κίνδυνοι παραγωγικής αποσύνθεσης

Σε κάθε περίπτωση, το εισόδηµα του Έλληνα αγρότη κατά το 2018 πιέστηκε ακόµη περισσότερο, αν ληφθούν υπόψη ακόµα δύο παράγοντες που είναι δύσκολο να προσµετρηθούν. Αφενός η διακίνηση σηµαντικών ποσοτήτων χωρίς παραστατικά σε µειωµένες τιµές. Αφετέρου, οι φυσικές καταστροφές που επιβαρύνουν ποσοτικά και ποιοτικά σηµαντικούς κλάδους, όπως το ελαιόλαδο, κάποια οπωροκηπευτικά, τα σιτηρά ή τον καπνό.

Μπορεί, βέβαια, οι ενισχύσεις de minimis, που δόθηκαν πρόσφατα ή προβλέπεται να δοθούν, να βοήθησαν, ωστόσο, η συνολική εισοδηµατική επιβάρυνση ήταν µεγάλη. Εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Eurostat εκτιµούν ότι το εισόδηµα του Έλληνα αγρότη το 2018 µειώθηκε κατά 4,9%. Με τις εκτιµήσεις για την πορεία των διεθνών αγορών να εµφανίζονται για το 2019 δυσοίωνες, αυτές οι «ιδιοµορφίες» της Ελλάδας κινδυνεύουν να δηµιουργήσουν ένα τέλµα οικονοµικής υποβάθµισης και παραγωγικής αποδιάρθρωσης του πρωτογενούς τοµέα. Δεν είναι λίγοι πλέον εκείνοι που θεωρούν ότι ακόµη και ιστορικές επιχειρήσεις, εκµεταλλευόµενες την αδυναµία του παραγωγού, συµµετέχουν σε ένα φαινόµενο γενικευµένης πίεσης των τιµών σε αδικαιολόγητα επίπεδα, µε τελευταίο παράδειγµα κάποιους εκκοκκιστές.

Μπορεί, βέβαια, η θέσπιση ελάχιστων εγγυηµένων τιµών να είναι πλέον ουσιαστικά ανέφικτη για οποιαδήποτε χώρα, όµως πολλά µπορούν να εφαρµοστούν, ώστε να εξυγιανθεί και να λειτουργήσει η αγορά µε µεγαλύτερη διαφάνεια. Η σχετικά νέα ηγεσία του ΥΠΑΑΤ και η Επιτροπή Ανταγωνισµού καλούνται, για παράδειγµα, σε µια περίοδο που αναµορφώνονται οι πολιτικές ανταγωνισµού της ΕΕ, να θεσπίσουν λειτουργικά και αποτελεσµατικά µέσα που έµπρακτα ενδυναµώνουν τη θέση του αγρότη και των συνεταιρισµών, και περιορίζουν την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, που κατέχουν άλλοι κρίκοι της αγροδιατροφικής αλυσίδας.

Τιμές παραγωγού σε Ελλάδα και ΕΕ-28, Δεκέμβριος 2017 – Νοέμβριος 2018 (ευρώ/100 κιλά ή τόνος)

Προϊόντα

Δεκέμβριος 2017

Νοέμβριος 2018

Παρατηρήσεις για τη θέση της Ελλάδας το 2018

Ελλάδα

EΕ-28

Ελλάδα

EΕ-28

Μαλακό σιτάρι

163

164

157

193

πιο φθηνή

Σκληρό σιτάρι

209

218

190

209

πιο φθηνή

Κριθάρι (ζωοτροφή)

165

159

159

193

2η πιο φθηνή

Κριθάρι ζυθοποιίας

190

186

173

205

πιο φθηνή

Καλαμπόκι (ζωοτροφή)

159

158

165

164

8η πιο φθηνή

Ελαιόλαδο έξτρα παρθένο

346

381

286

385

2η πιο φθηνή

Κολοκυθάκια

78

128

71

151

πιο φθηνή

Ντομάτες

70

127

70

73

4η πιο φθηνή

Πιπεριά

72

72

71

51

 

Βερίκοκα

66(1)

88(1)

76(1)

113(1)

2η πιο φθηνή

Κεράσια

203(1)

239(1)

198(1)

237 (1)

4η πιο φθηνή

Λεμόνια

50

106

46

115

πιο φθηνή

Κλημεντίνες

49

74

56

76

πιο φθηνή

Ακτινίδια

88

161

82

118

πιο φθηνή

Νεκταρίνια

71(2)

64(2)

78(2)

98(2)

πιο φθηνή

Ροδάκινα

65(2)

64(2)

70(2)

82(2)

πιο φθηνή

Μήλα Golden

75

67

73

56

 

Μήλα Grany

67

78

62

67

 

Μήλα Κόκκινα

78

81

65

62

 

Κρέας Μόσχου

431

397

426

376

 

Κρέας Αγελαδινό

178

292

213

275

 

Κρέας Κοτόπουλου

203

183

200

186

 

Κρέας Αρνιού

466

 

469

 

4η πιο φθηνή

Αβγά

150

192

144

133

 

Αγελαδινό γάλα

41

37

40

36

 

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat // (1) ΙΟΥΛΙΟΣ // (2) ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ