Ενα σημαντικό γεγονός με τελετουργικό χαρακτήρα, που ξεκίνησε ως ένα δρώμενο των κτηνοτρόφων της Βλάστης στη Δυτική Μακεδονία και με τα χρόνια έως και σήμερα έχει οικοδομήσει την πολιτιστική ταυτότητα των απανταχού Βλατσιωτών, πραγματοποιείται κάθε χρόνο το διήμερο της γιορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, 15 και 16 Αυγούστου, αλλά και στη γιορτή του Αγίου Παντελεήμονα.
Πρόκειται για τον Τρανό Χορό, που πρόσφατα εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της χώρας μας.
Με καταγραφές από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ο Τρανός Χορός αποτελεί ένα ιστορικά καταγεγραμμένο και καθιερωμένο γεγονός θρησκευτικής, λατρευτικής, αλλά και τοπικής κοινωνικής εκδήλωσης.
Όπως τονίζει ο Δημήτρης Μπάγκαβος, Γλωσσολόγος, Δρ. της Ιστορίας της Ελληνικής Γλώσσας και επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, ο οποίος συνέδραμε σημαντικά για να ενταχθεί ο Τρανός Χορός στον εθνικό κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, το τελετουργικό αναδεικνύει τη συνέχεια της παράδοσης και διαφυλάσσει την πολιτισμική ταυτότητα και φυσιογνωμία της περιοχής.
Νομάδες
«Οι κτηνοτρόφοι της Βλάστης στη συντριπτική πλειονότητά τους είχαν νομαδικό βίο. Ζούσαν για τους καλοκαιρινούς μήνες με τις οικογένειές τους στο χωριό και τους υπόλοιπους ήταν διασπαρμένοι σε διάφορα αγροτικά κέντρα στην Ελλάδα και κυρίως στην περιοχή της Θεσσαλίας. Δεν έπαυαν όμως να θεωρούν ως κοιτίδα τους τη Βλάστη και για αυτό το καλοκαίρι όλοι αυτοί επέστρεφαν στο χωριό, ενώ τα κοπάδια τους παρέμεναν στα διάφορα μακρινά βοσκοτόπια» εξηγεί ο κ. Μπάγκαβος.
Το έθιμο, όπως λέει, λάμβανε χώρα στις 27 Ιουλίου, του Αγίου Παντελεήμονα και το διήμερο του Δεκαπενταύγουστου, της Παναγίας, κι όταν ήταν άπαντες στο χωριό.
«Με τα χρόνια και τη μείωση του κτηνοτροφικού πληθυσμού οι συντελεστές του χορού διευρύνθηκαν και συμμετείχαν εκτός από τους νομάδες κτηνοτρόφους οι μόνιμοι κάτοικοι, κτηνοτροφικές οικογένειες, αλλά και Βλατσιώτες που διέμεναν σε άλλες περιοχές και επέστρεφαν για τις διακοπές. Ήταν ένα μεγάλο αντάμωμα».
Πολιτιστική ταυτότητα
Σύμφωνα με τον καθηγητή, ο Τρανός Χορός είναι ένας μεγάλος, σπουδαίος χορός, αφού συμμετέχει καθολικά η κοινότητα και αποτελείται από τραγούδι και χορό, χωρίς όμως τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Είναι ένα χορευτικό δρώμενο που διέπεται από κανόνες και ιεραρχήσεις ανά φύλο και ηλικία -ακόμη και η ώρα έναρξης του χορού- αναδεικνύοντας όλα τα συνεκτικά συστατικά της βλατσιώτικης κοινότητας.
«Ο Τρανός Χορός στη Βλάστη είναι ένα βίωμα που αναδεικνύει τη συνέχεια της παράδοσης και προάγει τη διαφύλαξη της πολιτισμικής φυσιογνωμίας και ταυτότητας της βλατσιώτικης κοινότητας.
Τα λόγια και το λεξιλόγιο του χορού, έχουν κι αυτά τη δική τους σημασία, τη δική τους θεματική, που ξεκινά από το Βυζάντιο, και μιλούν πάντα αλληγορικά, αφού περιγράφουν διάφορα, ιστορικά, κοινωνικά ή θρησκευτικά γεγονότα», καταλήγει ο κ. Μπαγκαβός.
