«Ευνοϊκή» για την καλλιέργεια βαμβακιού αναμένεται να είναι η κλιματική αλλαγή, ενώ ταυτόχρονα το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της καλλιέργειας είναι μικρότερο από άλλων εαρινών καλλιεργειών και σίγουρα από την παραγωγή συνθετικών ινών.
Τα παραπάνω αποτελούν τα αποτελέσματα μελέτης που ανατέθηκε από τη Διεπαγγελματική Οργάνωση Βάμβακος στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, προκειμένου να εξεταστεί το μέλλον της καλλιέργειας υπό τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται.
«Στο βαμβάκι, με βάση τα δεδομένα που αναλύθηκαν, η κλιματική αλλαγή θα έχει θετική επίδραση τόσο στον βιολογικό του κύκλο, καθώς η συγκομιδή θα γίνεται νωρίτερα, όσο και στη διεύρυνση των ζωνών καλλιέργειάς του», σημειώνουν οι ερευνητές.
Οι παράμετροι που επηρεάζουν την ανάπτυξη των φυτών είναι:
1) Η θερμοκρασία,
2) η σχετική υγρασία,
3) η ηλιακή ακτινοβολία,
4) η βροχόπτωση,
5) η ξηρασία,
6) η συγκέντρωση του CO2.
Οι παράγοντες αυτοί εξετάστηκαν με βάση τα στοιχεία των μετεωρολογικών σταθμών στις περιοχές όπου σήμερα υπάρχει η καλλιέργεια.
Έως και τρεις εβδομάδες νωρίτερα η συγκομιδή
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, ο βιολογικός κύκλος του βαμβακιού θα μειωθεί κατά 10%, δηλαδή η συγκομιδή θα γίνεται δύο ή τρείς εβδομάδες νωρίτερα. Η διάρκεια του βιολογικού κύκλου είναι πιθανό να μειωθεί από 8 έως 34 ημέρες, ανάλογα με την περιοχή καλλιέργειας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η ζώνη καλλιέργειας του βαμβακιού να διευρυνθεί και βορειότερα, επισημαίνουν οι ερευνητές.
Το βαμβάκι θα φυτεύεται νωρίτερα, αφού προβλέπεται ότι η καλλιέργεια θα έχει συντομότερο βιολογικό κύκλο, ώστε να μην επηρεάζεται από τις βροχές του φθινοπώρου. Παράλληλα, θα βελτιωθεί η απόδοση και η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος, επειδή η καλλιέργεια δεν θα υφίσταται τις δυσμενείς επιδράσεις των χαμηλών θερμοκρασιών στην εποχή της σποράς και φυτρώματος.
Η εποχή καρποφορίας του βαμβακιού δεν θα συμπίπτει με την εποχή των υψηλών ακραίων θερμοκρασιών του δεύτερου δεκαπενθήμερου του Ιουλίου, γεγονός που πολλές φορές επηρέαζε την παραγωγή. Επίσης, λόγω των αλλαγών στις κλιματικές συνθήκες, θα καταστούν περισσότερο παραγωγικές οι περιοχές που βρίσκονται σε Βόρεια Ελλάδα και Θράκη. Οι επιστήμονες προτείνουν επίσης να καλλιεργηθούν νέες ποικιλίες βαμβακιού στις νότιες περιοχές, μεγαλύτερου βιολογικού κύκλου, για καλύτερες αποδόσεις.
Εξαιτίας της πρωίμισης της καλλιέργειας, η μελέτη βλέπει μείωση του κινδύνου προσβολών από πράσινο ή ρόδινο σκουλήκι. Όσον αφορά την αύξηση του CO2, το βαμβάκι, αλλά και η ελαιοκράμβη, ο ηλίανθος, η βιομηχανική ντομάτα και η μηδική ανήκουν στην κατηγορία των φυτών που η αύξηση λειτουργεί ευεργετικά στην ανάπτυξή τους, λόγω της αύξησης του ρυθμού φωτοσύνθεσης.
Οι ερευνητές προτείνουν λύσεις για την περαιτέρω μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της βαμβακοκαλλιέργειας. Με τη μείωση της εδαφοκατεργασίας μπορεί να μειωθούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 20% [που αντιστοιχεί σε 17 κιλά εκπομπών ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2e) ανά στρέμμα και 0,07 κιλά CO2e ανά κιλό προϊόντος], χωρίς να υπάρχει απαραίτητα μείωση στις αποδόσεις. Παράλληλα, η χρήση παρεμποδισμένων λιπασμάτων σε όλες τις εφαρμογές κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας μπορεί να επιφέρει 8% μείωση στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, που αντιστοιχούν σε 3,4 κιλά CO2e ανά στρέμμα.
Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τη βάση δεδομένων των ΕΛΣΤΑΤ-ΥΠΑΑΤ και από τη μελέτη του Βασιλείου Εγγονόπουλου (2019) «Ανάλυση ημεροβαθμών ως ένας κλιματικός δείκτης στην καλλιέργεια του βαμβακιού (Gossypium hirsutum) στην Ελλάδα», Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τα στοιχεία που αφορούν τις εκπομπές άνθρακα αντλήθηκαν από παραγωγούς.
Ανάγκες σε νερόΣτην ίδια μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν τις ανάγκες νερού για την καλλιέργεια του βαμβακιού και στους 19 νομούς που καλλιεργείται, σε σχέση με τις καταναλώσεις στην καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας και καπνού τα έτη 2015 και 2018. Ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, Δημήτρης Μπιλάλης, επικεφαλής της ομάδας των ερευνητών, σημείωσε ότι επιλέχθηκαν για τη σύγκριση οι δύο συγκεκριμένες καλλιέργειες γιατί θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά σε σχέση με τη βαμβακοκαλλιέργεια. «Από τους 19 νομούς που εξετάσαμε το 2015, η καλλιέργεια βαμβακιού δεν καταλαμβάνει σε κανέναν την πρώτη θέση όσον αφορά τις ανάγκες νερού, ενώ για το 2018 βρίσκεται μόνο σε έναν νομό (Χαλκιδικής) στην πρώτη θέση», επισημαίνεται στη μελέτη. Συγκεκριμένα, «τόσο σε μέσες ανάγκες της καλλιέργειας, όσο και σε ανάγκες της καλλιέργειας μαζί με τις απώλειες και σε τελικές απολήψεις, το βαμβάκι καταλαμβάνει την τρίτη θέση, μετά από τον καπνό και τη βιομηχανική ντομάτα, κατά μέσο όρο όλων των νομών για τα έτη 2015 και 2018». Εξετάστηκαν επίσης η εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου της καλλιέργειας ανά την Ελλάδα. Οι αιτίες παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου από την καλλιέργεια βαμβακιού είναι: ✱ Η διαχείριση των υπολειμμάτων της καλλιέργειας (19% των εκπομπών). ✱ Η παραγωγή των λιπασμάτων (14%) που χρησιμοποιούνται και η εφαρμογή τους (18%). ✱ Η χρήση πετρελαίου για την παραγωγή ενέργειας (36%). ✱ Η φυτοπροστασία (14%). |
Βαμβάκι VS πολυεστέρα
Η εκπομπή ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2e) ανά στρέμμα ήταν 283 κιλά και ανά κιλό προϊόντος (σύσπορο βαμβάκι) ήταν 740 γραμμάρια.
Ο πολυεστέρας, ο οποίος βρίσκεται τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στις πιο δημοφιλείς επιλογές υφάσματος για τη βιομηχανία ένδυσης, τον σχεδιασμό και τους εσωτερικούς χώρους, εκπέμπει 14,7 κιλά CO2e ανά κιλό προϊόντος.
Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή ενός κιλού πολυεστέρα εκπέμπει 1.886% περισσότερα αέρια θερμοκηπίου σε σχέση με την παραγωγή ενός κιλού σύσπορου βαμβακιού.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, ο βιολογικός κύκλος του βαμβακιού είναι πιθανό να μειωθεί από 8 έως 34 ημέρες, ανάλογα με την περιοχή καλλιέργειας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η ζώνη καλλιέργειας να διευρυνθεί και βορειότερα.
