Κομισιόν: Εκτιμήσεις και στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ για επίτευξη των κλιματικών στόχων

Τη Δευτέρα 25/11, η Κομισιόν δημοσίευσε μια μελέτη στην οποία παρουσιάζονται 19 στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ για την περίοδο 2023-2027 για τον μετριασμό των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής . Βασικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι αυτά τα σχέδια έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν σημαντικά στους κλιματικούς στόχους στον τομέα της γης, με εκτιμώμενο δυναμικό μετριασμού έως και 31 εκατομμύρια τόνους CO2e ετησίως, κυρίως στη δέσμευση άνθρακα και τη μείωση των εκπομπών από το έδαφος.

Η αμειψισπορά ή η διαφοροποίηση, η επέκταση των καλλιεργειών κάλυψης και η μετατροπή σε βιολογική γεωργία είναι οι τρεις γεωργικές πρακτικές που συμβάλλουν περισσότερο στο εκτιμώμενο δυναμικό μετριασμού (συνολικά 78%). Όσον αφορά τα μέσα της ΚΑΠ, τα οικολογικά συστήματα αντιπροσωπεύουν το 38% του εκτιμώμενου δυναμικού μετριασμού και οι δεσμεύσεις για το περιβάλλον και το κλίμα στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης το 30%.

Η ανάλυση δείχνει περαιτέρω μια πιθανή θετική συμβολή στην προστασία των υφιστάμενων δεξαμενών άνθρακα 29 εκατομμυρίων τόνων CO2e ετησίως στα 19 Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ που καλύπτονται από τη μελέτη. Η υποστήριξη για τη διατήρηση της βιολογικής γεωργίας αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ (54%) του εκτιμώμενου δυναμικού προστασίας, ακολουθούμενη από τη συντήρηση (ή διαχείριση) των δασών (22%) και την προστασία των λιβαδιών (18%).

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δυνατότητες μετριασμού και προστασίας εκτιμώνται σε ετήσια βάση, ώστε να μπορούν να παρέχονται κάθε χρόνο από το 2023 έως το 2027. Το εάν αυτές οι δυνατότητες θα αξιοποιηθούν πλήρως και το μέγεθος της συμβολής τους στους κλιματικούς στόχους του 2030, θα εξαρτηθεί από η τελική υιοθέτηση των μέτρων και η ετήσια προσθετικότητα τους επίσης σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού της ΚΓΠ, η οποία δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί σε αυτήν την περίοδο στάδιο.

Η προκύπτουσα ανάλυση θέτει ένα σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη μιας περαιτέρω βελτιωμένης μεθοδολογίας χρησιμοποιώντας δεδομένα των κρατών μελών σχετικά με την πραγματική λήψη μέτρων και ακριβέστερους συντελεστές μετριασμού για τις υποστηριζόμενες γεωργικές πρακτικές. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του σημερινού υψηλού επιπέδου αβεβαιότητας στην εθνική απογραφή εκπομπών και αφαιρέσεων στον τομέα της γης. Η μελέτη περιλαμβάνει συστάσεις που απευθύνονται στις εθνικές αρχές σχετικά. Η Επιτροπή συνεχίζει να εργάζεται και να συνεργάζεται στενά με όλα τα κράτη μέλη για τη βελτίωση της δράσης, της παρακολούθησης και της υποβολής εκθέσεων σχετικά με τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.

Η  Έκθεση Προόδου για τη Δράση για το Κλίμα για το 2024 που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2024 έδειξε ότι οι γεωργικές εκπομπές μειώθηκαν κατά 2% μεταξύ 2022 και 2023, ενώ διατήρησε ή αύξησε την παραγωγή της για να διασφαλίσει την επισιτιστική ασφάλεια για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Οι εργασίες συνεχίζονται για να συνεχιστεί η πρόοδος, ιδίως όσον αφορά τη δέσμευση άνθρακα.

Τα Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ διαθέτουν το 32% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ σε εθελοντικές δράσεις που προάγουν τους περιβαλλοντικούς, κλιματικούς στόχους και την καλή διαβίωση των ζώων. Το 35% της γεωργικής γης της ΕΕ θα πρέπει να επωφεληθεί από δράσεις τόσο για τη δέσμευση άνθρακα όσο και για τη μείωση των εκπομπών οξειδίου του αζώτου. Σημειώνεται επίσης πρόοδος στην προστασία της αειφόρου διαχείρισης των φυσικών πόρων, με σημαντικές προσπάθειες για την προστασία του εδάφους, με εθελοντικές πρακτικές που καλύπτουν το 47% της γεωργικής γης της ΕΕ. Πέρα από την ΚΑΠ, πολλά κονδύλια της ΕΕ, όπως το LIFE, το Horizon Europe (ιδίως το Mission Soil) και τα Ταμεία Συνοχής είναι διαθέσιμα για την ενθάρρυνση της απομάκρυνσης του άνθρακα.

Φόντο

Η ΕΕ έχει τη φιλοδοξία να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Όλοι οι τομείς πρέπει να διαδραματίσουν το ρόλο τους, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας και του τομέα της γης, μειώνοντας τις εκπομπές και συμβάλλοντας στην αύξηση της απορρόφησης άνθρακα της ΕΕ (σε εδάφη, χαρακτηριστικά τοπίου κ.λπ.) .

Στην πορεία προς το 2050, είναι ζωτικής σημασίας να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος των πολιτικών, ώστε τα κράτη μέλη να είναι σε θέση να προγραμματίσουν επαρκή μέτρα για να τα βάλουν σταθερά στην πορεία προς τους κλιματικούς στόχους τους.

Η μελέτη που δημοσιεύτηκε σήμερα αναλύει τη δυνητική συμβολή 19 στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ, που καλύπτουν 18 κράτη μέλη, για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG), την ενίσχυση της αφαίρεσης άνθρακα και τη διατήρηση των υφιστάμενων αποθεμάτων άνθρακα. Καθιερώνει, για πρώτη φορά, τη σύνδεση μεταξύ των μέσων που σχεδιάζονται στα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ από τα κράτη μέλη και τις δυνατότητες μετριασμού τους σε επίπεδο ΕΕ, αλλά δεν λαμβάνει υπόψη τη συμβολή άλλων πολιτικών και μέτρων που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη πέραν των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ. και τις δυνατότητες μετριασμού και προστασίας τους.

Η διαδικασία εκτίμησης παρέχει χονδρικές εκτιμήσεις με επίπεδα αβεβαιότητας που εξαρτώνται από τις διαθέσιμες πληροφορίες στα CSP, τους εφαρμοσμένους συντελεστές μετριασμού και τις παραδοχές που έγιναν για την εκτίμηση της έκτασης στην οποία εφαρμόζεται η γεωργική πρακτική.

Τα 18 κράτη μέλη καλύπτουν συλλογικά το 92% της ευρωπαϊκής χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης και καλύπτουν περίπου το 95% των εκτιμώμενων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ από τη γεωργία. Τα κράτη μέλη που καλύπτονται είναι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Τσεχία, η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λετονία, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ισπανία και η Σουηδία.

Οι 31 εκατομμύρια τόνοι ετήσιας εκτιμώμενης δυνητικής συνεισφοράς των 19 στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ κατανέμονται μεταξύ 9 εκατομμυρίων τόνων μείωσης των εκπομπών GHG και 22 εκατομμυρίων τόνων ενισχυμένης δέσμευσης άνθρακα ετησίως. Αυτές οι εκτιμώμενες ετήσιες πιθανές επιπτώσεις αντιστοιχούν αντίστοιχα στο 2,6% των εκτιμώμενων εκπομπών που αναφέρθηκαν βάσει της Σύμβασης Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) Κοινός Μορφότυπος Αναφοράς (CRF) τομέας 3 – Γεωργία το 2021 για την ΕΕ-18, και για το 10,9% των εκτιμώμενες καθαρές αφαιρέσεις που αναφέρθηκαν στον τομέα 4 CRF – LULUCF. Ταυτόχρονα, αντιπροσωπεύουν το 43% της διαφοράς μεταξύ των επιπέδων εκπομπών του 2021 και του αριθμού που σχετίζεται με τη γεωργία για το 2030, και το 56% της απαιτούμενης αύξησης της χωρητικότητας των καταβόθρων για την επίτευξη του στόχου LULUCF 2030, για την ΕΕ-18.

Επόμενα βήματα

Η μελέτη θα ολοκληρωθεί με την προσθήκη των υπόλοιπων 9 στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ, που έχουν προγραμματιστεί για τις αρχές του 2025.

Εν τω μεταξύ, έχουν ξεκινήσει δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων στις οποίες συμμετέχουν οι αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους για την εκπαίδευση εθνικών εμπειρογνωμόνων στην εφαρμογή της μεθοδολογίας της μελέτης για τη βελτίωση της ακρίβειας των εκτιμήσεων.