των Βασίλη Παπασωτηρόπουλου, αναπληρωτή καθηγητή, Τμήμα Γεωπονίας, Πανεπιστήμιο Πατρών, Φωτεινής Λάμαρη Αν. Καθηγήτριας, Τμήμα Φαρμακευτικής Παν. Πατρών, Ε. Τσορμπατσίδη & Θ. Παπανικολόπουλου Berryplasma World ΕΠΕ
Η Ελλάδα, και ιδιαίτερα η Βορειοδυτική Πελοπόννησος, αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές ζώνες καλλιέργειας φράουλας στην ΕΕ. Στη χώρα μας, οι μοναδικές εδαφοκλιματικές συνθήκες επιτρέπουν την υψηλής ποιότητας υπερπρώιμη παραγωγή, που αρχίζει πλέον από τα μέσα Νοεμβρίου, προσδίδοντας συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού με τεράστιο όφελος για την τοπική και εθνική οικονομία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του FAO (FAOSTAT, 2018), τα τελευταία δέκα χρόνια, η καλλιέργεια της φράουλας στη χώρα μας έχει υπερδιπλασιαστεί, με την καλλιεργούμενη έκταση να ξεπερνά τα 14.000 στρέμματα και την παραγωγή να φτάνει τους 60.000 τόνους.
Η ελληνική φράουλα κατέχει το 8,1% των εξαγωγών φράουλας της ΕΕ (International Strawberry Symposium 2016), με την αξία του εξαγόμενου προϊόντος να υπολογίζεται στα 55 εκατ. ευρώ, ενώ η συνολική αξία της παραγωγής εκτιμάται σε περισσότερο από 130 εκατομμύρια. Το 18% συνολικά της πρώιμης παραγωγής φράουλας στην ΕΕ παράγεται στην Ελλάδα.
Νέες ποικιλίες και νέοι τρόποι καλλιέργειας
Τα νέα οικονομικά και πολιτικά δεδομένα και ο έντονος ανταγωνισμός επιβάλλουν τη διεύρυνση των εξαγωγών, με έμφαση στις χώρες της ΕΕ, αλλά και διεύρυνση της διείσδυσης σε νέες αγορές που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια, για παράδειγμα οι χώρες του Περσικού Κόλπου.
Για να επιτευχθεί η είσοδος σε νέες αγορές, χρειάζεται να γίνουν αλλαγές στο καλλιεργητικό σύστημα, κυρίως όμως στις καλλιεργούμενες ποικιλίες (Tsormpatzidis et al. 2016). Εάν δεν γίνει αυτός ο επαναπροσδιορισμός, τότε ο κίνδυνος να συρρικνωθεί η καλλιέργεια και να χαθούν αγορές είναι άμεσα ορατός.
Η ανάγκη για την ανάπτυξη ποικιλιών προσαρμοσμένων καλλιεργητικά στις ελληνικές εδαφοκλιματικές συνθήκες, σε συνάρτηση με τις απαιτήσεις των βασικών αγορών στις οποίες απευθυνόμαστε, είναι επιτακτική. Η δημιουργία ελληνικών ποικιλιών που θα διαθέτουν τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται είναι η λύση για να διασφαλιστεί το μέλλον της καλλιέργειας.
Οι ποικιλίες που θα δημιουργηθούν, προκειμένου να είναι χρήσιμες στους Έλληνες παραγωγούς, θα πρέπει:
✱ Να μειώνουν το κόστος παραγωγής, έχοντας υψηλό ποσοστό εμπορεύσιμων καρπών. Ο Έλληνας παραγωγός καλύπτει το κόστος για το σύνολο της παραγωγής τού προϊόντος (λιπάσματα, νερό άρδευσης, φυτοφάρμακα, κατανάλωση ενέργειας, εργατικό κόστος), αλλά η ποσότητα που πωλείται τελικά είναι μειωμένη κατά το ποσοστό των μη εμπορεύσιμων καρπών.
✱ Να έχουν μακρά μετασυλλεκτική ζωή – συντηρησιμότητα, ώστε να διευκολύνονται οι πωλήσεις σε μακρινές αγορές και παράλληλα να μειώνεται το ποσοστό επιστροφών, απόρριψης και καταστροφής του προϊόντος. Το απορριπτόμενο προϊόν, είτε στον τόπο παραγωγής είτε στον τόπο αποστολής, προκαλεί αρνητικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο και αυξάνει το κόστος συσκευασίας, ψύξης και μεταφοράς.
✱ Να έχουν βελτιωμένα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά ως προς τη γεύση και το άρωμα, ώστε να είναι περισσότερο ελκυστικές στους καταναλωτές. Τα τελευταία χρόνια, έχουν ενταθεί οι ερευνητικές προσπάθειες για βελτίωση της περιεκτικότητας των καρπών σε αρωματικές ουσίες, οι οποίες συνεισφέρουν από μόνες τους στην αντίληψη της γλυκύτητας, ενισχύοντας την αίσθηση που προσδίδει η παρουσία των σακχάρων.
Πρόγραμμα βελτίωσης ποικιλιώνΣτο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής, υλοποιείται το ερευνητικό έργο «Επιλογή γονοτύπων φράουλας για βελτίωση ποικιλιών και ενσωμάτωση στα σύγχρονα εμπορικά συστήματα παραγωγής – FRAGAGEN», το οποίο χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Δυτική Ελλάδα 2014-2020» και τη δράση «ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ- ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣTON ΤΟΜΕA ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ RIS3 «ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗ»». Αντικείμενο του έργου είναι η αξιολόγηση και η επιλογή βελτιωμένων γονοτύπων με μοντέρνες τεχνικές, για αξιοποίηση σε εμπορική κλίμακα. Στην ερευνητική σύμπραξη συμμετέχουν: α) η Berryplasma World ΕΠΕ (Ε. Τσορμπατσίδης, Θ. Παπανικολόπουλος), β) το Εργαστήριο Γεωργικής Γενετικής και Βελτίωσης – Τμήμα Γεωπονίας Πανεπιστημίου Πατρών (Αν. Καθηγητής Β. Παπασωτηρόπουλος) και γ) το Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας & Χημείας Φυσικών Προϊόντων – Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών (Αν. Καθηγήτρια Φωτεινή Λάμαρη). Στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιείται: ✱ Αγροκομική εκτίμηση και καλλιέργεια των φυτών σε μικρή, αλλά και εμπορική κλίμακα. ✱ Μοριακή και γενετική ανάλυση ποικιλιών. ✱ Χημική ανάλυση των καρπών. ✱ Εκτίμηση των ποιοτικών και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών των καρπών. ✱ Εκτίμηση μετασυλλεκτικής σταθερότητας των καρπών. Η επιτυχής υλοποίηση και ολοκλήρωση του προγράμματος θα δώσει σημαντική ώθηση στην προσπάθεια δημιουργίας ελληνικής ποικιλίας φράουλας. Ταυτόχρονα, θα συμβάλει στη διαθεσιμότητα γονοτύπων φράουλας με ιδιαίτερα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά, για να αξιοποιηθούν στην κατεύθυνση δημιουργίας νέων ποικιλιών με διαφορετικά χαρακτηριστικά που θα απευθύνονται σε πολλές και διαφορετικές αγορές στο μέλλον. Τέλος, η ανάπτυξη του προγράμματος θα συμβάλει στην ανάδειξη της περιοχής ως ενός κέντρου πόλου καινοτομίας, όπου νέες ιδέες και πρακτικές εφαρμόζονται στην πράξη με ενδιαφέροντα αποτελέσματα, ενώ ταυτόχρονα προάγει την επιστήμη και την καινοτομία στο συγκεκριμένο πεδίο, αναδεικνύοντας τους ακαδημαϊκούς φορείς που συμμετέχουν. |
