Νέοι όροι και δικαιούχοι στη μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων

Με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της βιωσιμότητας και της αποτελεσματικότερης υλοποίησης του Στρατηγικού Σχεδίου για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΣΣ ΚΑΠ) 2023-2027, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προχώρησε στην 1η τροποποίηση της απόφασης υπ’ αριθ. 47699/19.02.2025, η οποία αφορά την Παρέμβαση Π3-73-2.3 «Στήριξη για επενδύσεις στη μεταποίηση/εμπορία και/ή ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων» (πρόγραμμα Μεταποίησης, με καταληκτική ημερομηνίας υποβολής αιτήσεων την 5η Σεπτεμβίου και αρχικό προϋπολογισμό 135 εκατ. ευρώ).

Η τροποποίηση εισάγει σημαντικές αλλαγές και προσθήκες στους όρους λειτουργίας του προγράμματος, ενισχύοντας τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό νομικό και θεσμικό πλαίσιο, αλλά και προωθώντας την προσβασιμότητα για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμΕΑ).

Κύρια σημεία της τροποποίησης:

• Σεβασμός στα θεμελιώδη δικαιώματα: Η Παρέμβαση πλέον συμμορφώνεται ρητά με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, καθώς και με τις οριζόντιες αρχές που προβλέπονται στην εθνική νομοθεσία.
• Ένταξη των ΑμΕΑ: Προστίθεται ο ορισμός των ΑμΕΑ, ενώ καθίσταται υποχρεωτική η πρόβλεψη για κατάλληλες υποδομές (φυσικές και ψηφιακές), με σκοπό τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε επενδύσεις που χρηματοδοτούνται, ιδιαίτερα για τα άτομα με κινητικές ή αισθητηριακές αναπηρίες.
• Επέκταση των επιλέξιμων δραστηριοτήτων: Ενισχύονται πλέον και επενδύσεις που αφορούν τη μεταποίηση, την εμπορία και τη συσκευασία προϊόντων ζάχαρης, ενώ διευκρινίζεται ότι οι επιδοτούμενες δραστηριότητες καλύπτουν εκσυγχρονισμούς, μετεγκαταστάσεις, συγχωνεύσεις και διαχείριση υποπροϊόντων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
• Αναπροσαρμογή ποσοστών ενίσχυσης: Προσαρμόζονται τα ποσοστά χρηματοδότησης ανά περιφέρεια, με έμφαση στις περιοχές που εντάσσονται στα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ), στις περιοχές που έχουν πληγεί από την κλιματική αλλαγή, καθώς και σε μικρά νησιά με πληθυσμό έως 3.100 κατοίκους.
• Νέα υποχρέωση προβολής της ενίσχυσης: Οι δικαιούχοι οφείλουν να αναρτούν ενημερωτική πινακίδα ή αντίστοιχη ηλεκτρονική αναφορά στον τόπο υλοποίησης της επένδυσης, προβλέποντας επίσης και την ψηφιακή προβολή της ενίσχυσης στον ιστότοπό τους.

Διευκρινίσεις ως προς τη βαθμολόγηση κριτηρίων

Πέραν των θεσμικών τροποποιήσεων που επιφέρει η νέα απόφαση, ιδιαίτερη σημασία έχει και η παροχή διευκρινίσεων σχετικά με τη βαθμολόγηση των αιτήσεων στήριξης, οι οποίες διευκολύνουν τους ενδιαφερόμενους φορείς στην κατανόηση των κριτηρίων ένταξης και βελτιώνουν τη διαφάνεια της διαδικασίας αξιολόγησης. Οι διευκρινίσεις αυτές αφορούν κρίσιμα σημεία, όπως η παραγωγή προϊόντων ποιότητας, η εξοικονόμηση ενέργειας και ύδατος, καθώς και η εξωστρέφεια των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα:

• Επιχείρηση που δραστηριοποιείται στο εμπόριο ΠΟΠ προϊόντων θα μπορούσε να βαθμολογηθεί στο κριτήριο 2 «Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας» ή το κριτήριο αυτό αφορά μόνο την παραγωγή και όχι το εμπόριο;

Βαθμολογία στο κριτήριο 2 «Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας» λαμβάνουν οι φορείς που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή αυτών των προϊόντων. Βαθμολογείται το ποσοστό των παραγόμενων προϊόντων ποιότητας της αίτησης στήριξης ως προς το σύνολο των μεταποιημένων γεωργικών προϊόντων που παράγει ο φορέας.

• Σχετικά με τη βαθμολογία και τα κριτήρια εξοικονόμησης ενέργειας (και φωτοβολταϊκά) και εξοικονόμηση ύδατος, βαθμολογείται η τωρινή εξοικονόμηση που υπάρχει στην έδρα της εταιρείας με τη χρήση φωτοβολταϊκών ή θα πρέπει να γίνει περιγραφή στην έκθεση του μηχανικού τι θα ισχύει στα νέα κτήρια της εταιρείας και η βαθμολογία θα προκύψει από εκεί;

Τα κριτήρια 3.1 «Ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας από τη χρήση – εγκατάσταση – εφαρμογή εξοπλισμού εξοικονόμησης ενέργειας», 3.2 «Ποσοστό κάλυψης των αναγκών των μονάδων από τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) (π.χ. φωτοβολταϊκά) ή/και τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων (π.χ. βιοντίζελ, βιοαέριο)» και 5.1 «Ποσοστό εξοικονόμησης ύδατος από τη χρήση – εγκατάσταση – εφαρμογή συστήματος εξοικονόμησης ύδατος» βαθμολογούνται λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις της αίτησης στήριξης ως προς την εξοικονόμηση ενέργειας και ύδατος από την υλοποίησή της και όχι την εξοικονόμηση που επιτυγχάνει σήμερα ο δυνητικός δικαιούχος με τη χρήση ανάλογων συστημάτων.

• Ποια οικονομικά στοιχεία λαμβάνονται υπόψη για τη βαθμολόγηση του κριτηρίου 10 «Εξωστρέφεια επιχείρησης»;

Προκειμένου να τεκμηριωθεί η εξωστρέφεια μιας επιχείρησης (Κριτήριο 10), λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος των τελευταίων δύο χρήσεων του ποσοστού των συνολικών πωλήσεων της επιχείρησης στο εξωτερικό επί του συνόλου των πωλήσεων αυτής.

Διευκρινίσεις ως προς την επιλεξιμότητα δαπανών

Παράλληλα με τη βαθμολογική προσέγγιση των αιτήσεων, κρίσιμη είναι και η σαφής κατανόηση των κανόνων επιλεξιμότητας των δαπανών, ώστε οι ενδιαφερόμενοι φορείς να προγραμματίζουν ορθά τις επενδύσεις τους και να αποφεύγουν απορρίψεις λόγω μη συμβατών δαπανών. Οι ακόλουθες διευκρινίσεις αποσαφηνίζουν τι θεωρείται επιλέξιμο στο πλαίσιο της Παρέμβασης, με αναφορές σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως η κατασκευή χώρων, η μεταποίηση αβγών και τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Συγκεκριμένα:

• Είναι επιλέξιμη στο πλαίσιο της Παρέμβασης η δαπάνη για την κατασκευή συνεδριακών χώρων, χώρων λιανικής πώλησης προϊόντων, πρατηρίων γεωργικών εφοδίων κ.λπ.;

Η δαπάνη για την κατασκευή των ανωτέρω χώρων δεν είναι επιλέξιμη στο πλαίσιο της Παρέμβασης.

• Η δαπάνη για τη δημιουργία ωοσκοπικών κέντρων και παστεριωτηρίων αβγών είναι επιλέξιμη στο πλαίσιο της Παρέμβασης;

Η δαπάνη για τη δημιουργία ωοσκοπικών κέντρων και παστεριωτηρίων αβγών είναι επιλέξιμη στο πλαίσιο της Παρέμβασης μόνο εφόσον η ωοσκόπηση ή η παστερίωση αποτελούν μέρος της μεταποιητικής δραστηριότητας της υπό αξιολόγηση μονάδας και όχι ως μεμονωμένες δράσεις (παροχή υπηρεσιών). Αυτό ισχύει τόσο στην περίπτωση που ο φορέας της επένδυσης διαθέτει δικό του πτηνοτροφείο (καθετοποίηση παραγωγής) όσο και στην περίπτωση που αγοράζει τα αβγά από προμηθευτή και τα διαθέτει μεταποιημένα ή τυποποιημένα προς πώληση. Αν η δραστηριότητα της επιχείρησης αφορά την ωοσκόπηση ή την παστερίωση αβγών στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών προς πτηνοτροφεία ή συναφείς επιχειρήσεις, τότε οι δαπάνες αυτές δεν είναι επιλέξιμες προς χρηματοδότηση.

• Ο εξοπλισμός για την αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι επιλέξιμος;

Στο πλαίσιο της Παρέμβασης, είναι επιλέξιμη δαπάνη τόσο η προμήθεια και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, που δεν είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο, όσο και συστημάτων που είναι συνδεδεμένα στο δίκτυο, αλλά δεν εγχέουν την περίσσεια ενέργεια σε αυτό. Στη δεύτερη περίπτωση, μετά από κατάλληλη τεκμηρίωση, μπορεί να κριθεί επιλέξιμη και η προμήθεια συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας. Επισημαίνεται ότι δεν είναι επιλέξιμη αίτηση στήριξης με δαπάνες που αφορούν αποκλειστικά την προμήθεια και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος.