του Βασίλη Αηδόνη, γεωπόνου – επόπτη μελισσοκομίας στο Κέντρο Μελισσοκομίας Στερεάς Ελλάδας
H σωστή προετοιμασία των μελισσιών για τη διαχείμασή τους αποτελεί βασική επιδίωξη του μελισσοκόμου, γιατί διασφαλίζει το μελισσοκομικό του κεφάλαιο, ελαχιστοποιώντας τις απώλειες κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Διασφαλίζει, επίσης, και τη δυναμικότητα των μελισσιών, ώστε να εκμεταλλευτούν τις πρώτες ανοιξιάτικες ανθοφορίες και να γίνουν παραγωγικά στις κύριες μελιτοφορίες που θα ακολουθήσουν.
Τα μελίσσια πρέπει να προετοιμαστούν για διαχείμαση έχοντας νέες και παραγωγικές βασίλισσες, ικανοποιητικό πληθυσμό που αποτελείται από νέες σε ηλικία εργάτριες, να είναι υγιή, να έχουν άφθονα και άριστης ποιότητας αποθέματα τροφής και να είναι σε κατάλληλη τοποθεσία.
Βασίλισσα
Φροντίζουμε να υπάρχει βασίλισσα νέα σε ηλικία, όχι μεγαλύτερη των δύο ετών και κυρίως παραγωγική. Η βασίλισσα αυτή γεννά πολλά αβγά και διατηρεί την ωοτοκία έως τις αρχές του χειμώνα, ενώ ξεκινά νωρίς την άνοιξη.
Στην αντίθετη περίπτωση, η γηρασμένη και μη παραγωγική βασίλισσα γεννά λίγα αβγά, καθυστερεί την έναρξη της ωοτοκίας και υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί το μελίσσι στο κρίσιμο σημείο καμπής, στο τέλος του χειμώνα, όταν ο ρυθμός με τον οποίο πεθαίνουν οι χειμερινές μέλισσες είναι μεγαλύτερος από τον ρυθμό γέννησης των νέων ανοιξιάτικων εργατριών.
Πληθυσμός
Είναι σημαντικό να υπάρχει ικανός αριθμός από εργάτριες μέλισσες. Μελίσσια με πληθυσμό 2-3 πλαισίων συνενώνονται μεταξύ τους. Είναι απαραίτητη η συνένωση των μικρών μελισσιών, που πολλοί αποφεύγουν, ελπίζοντας στην ανάπτυξή τους σε περιπτώσεις όψιμης φθινοπωρινής καλοκαιρίας ή ήπιου χειμώνα ή επειδή δεν θέλουν να μειωθεί, έστω προσωρινά, το πλήθος των μελισσιών τους.
Τα μικρά μελίσσια τον χειμώνα έχουν περισσότερες πιθανότητες να χαθούν, λόγω της αδυναμίας τους να διατηρήσουν τη θερμοκρασία σε σταθερά επίπεδα στη μελισσόσφαιρα που σχηματίζουν, ενώ ακόμη και στην περίπτωση που κατορθώσουν και επιζήσουν, θα είναι πολύ δύσκολο να ανταπεξέλθουν την άνοιξη, που αρχίζει η εντατική εργασία των μελισσών. Η εκμετάλλευση γυρεοδοτικών ανθοφοριών διασφαλίζει την ανανέωση του πληθυσμού και τη γέννηση εργατριών με αυξημένο λιπώδη ιστό, ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να είναι ικανές να θρέψουν τον καινούργιο γόνο που θα κάνει την εμφάνισή του μέσα στον χειμώνα.
Ο αριθμός των πλαισίων εντός της κυψέλης εξαρτάται από τον πληθυσμό. Η παραμονή άδειων κηρηθρών στις κυψέλες επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη της μελισσόσφαιρας τον χειμώνα, αλλά και την προφύλαξη του μελισσιού από το κρύο. Απομακρύνουμε τις άδειες κηρήθρες και περιορίζουμε τον κενό χώρο της κυψέλης, με τη χρήση κατάλληλου μονωτικού υλικού.
Αποθέματα τροφής
Φροντίζουμε να υπάρχουν άφθονα και άριστης ποιότητας αποθέματα γύρης και μελιού για τροφή. Προτιμάμε μέλια ερείκης, χαρουπιάς και ανθόμελων γενικότερα, διότι είναι ευκολοχώνευτα, με υψηλό ενεργειακό φορτίο και δεν δημιουργούν πολλά κόπρανα. Η ανάπτυξη και η απόδοση του μελισσιού την άνοιξη εξαρτάται και από την επαρκή και σωστή ποιοτικά διατροφή του τον χειμώνα. Η διάταξη των αποθεμάτων πρέπει να είναι τέτοια που να ευνοεί τον σχηματισμό της μελισσόσφαιρας σε άμεση γειτνίαση με τα αποθέματα μελιού. Στην περίπτωση που τα αποθέματα δεν είναι αρκετά, τοποθετείται ζαχαροζύμαρο, παρασκευασμένο κατά προτίμηση από τον ίδιο τον μελισσοκόμο, πάνω από τη μελισσόσφαιρα και με τρόπο που να μπορεί να το καταναλώσει το μελίσσι.
Εχθροί και ασθένειεςΕλέγχουμε εξονυχιστικά τα μελίσσια για ασθένειες του γόνου και των μελισσών. Η απουσία γόνου, όταν αυτή παρατηρείται, ευνοεί την εφαρμογή θεραπείας κατά της βαρροϊκής ακαρίασης, με τη μέγιστη αποτελεσματικότητα, αφού τα τσιμπούρια βρίσκονται πάνω στο σώμα των μελισσών. |
Ο ρόλος της θέσης του μελισσοκομείου στη διαχείμαση
Επιλέγουμε το κατάλληλο μέρος για διαχείμαση, το οποίο πρέπει να είναι απάνεμο και προσήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Η είσοδος της κυψέλης πρέπει να έχει κατεύθυνση νότια-νοτιοανατολικά. Η πρόσβαση στο μελισσοκομείο πρέπει να είναι απρόσκοπτη καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα. Χρήσιμη είναι και μια ελαφριά κλίση του εδάφους, ώστε να μη δημιουργείται πρόβλημα από την επιφανειακή απορροή του βρόχινου νερού, ενώ και οι κυψέλες πρέπει να έχουν ελαφριά κλίση, ώστε να μην εισέρχεται νερό, στο εσωτερικό της κυψέλης.
Οι επιθεωρήσεις από τον μελισσοκόμο γίνονται πάντα σε ημέρες με θερμοκρασία ατμόσφαιρας τουλάχιστον 15οC και είναι σύντομες, ώστε η όχληση να είναι η ελάχιστη δυνατή και να μη δημιουργείται πρόβλημα στο εσωτερικό της κυψέλης με τη μεταβολική υγρασία από την κατανάλωση του μελιού. Ελέγχεται η επάρκεια προμηθειών, η ύπαρξη γόνου, γενικότερα η καλή και ζωηρή, για τα δεδομένα της εποχής, εικόνα του μελισσιού.
