Πληγή για τον αγροδιατροφικό τομέα της ΕΕ το Brexit

Θολό παραμένει το τοπίο για την επόμενη ημέρα του Brexit, καθώς οι διαπραγματεύσεις που έχουν ξεκινήσει, με βάση το άρθρο 50 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν έχουν σημειώσει προς το παρόν καμία πρόοδο, ενώ δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί ούτε η μεταβατική περίοδος που θα ακολουθήσει, αλλά ούτε και το νέο εμπορικό καθεστώς που θα ισχύσει. Οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται, σε πολιτικό επίπεδο, ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ, αφήνουν μετέωρους τους επιχειρηματικούς και εμπορικούς παράγοντες, που ήδη αρχίζουν να συνάπτουν συμβάσεις με τα βρετανικά σούπερ μάρκετ για το επόμενο καλοκαίρι και μετά. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Άλαν Μάθιους, Ομότιμος Καθηγητής Ευρωπαϊκής Αγροτικής Πολιτικής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών στο Trinity College του Δουβλίνου, και ένας από τους πλέον έγκριτους αναλυτές αγροτικών θεμάτων στην ΕΕ, «οι έμποροι θέλουν να γνωρίζουν πού βρίσκονται, και δεν είναι δυνατόν το ζήτημα να επιλυθεί την τελευταία στιγμή». Το ενδεχόμενο, δε, επιστροφής των τελωνειακών δασμών μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και ΕΕ, «θα οδηγούσε πιθανότατα σε σημαντική μείωση, ακόμη και σε εξάλειψη των σημερινών εμπορικών ροών, κυρίως στον αγροδιατροφικό κλάδο».
Ο Άλαν Μάθιους είναι κατηγορηματικός. Το Brexit θα επιφέρει αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις τόσο στη Μεγάλη Βρετανία όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά το μέγεθος αυτών των επιπτώσεων θα εξαρτηθεί από τις εμπορικές σχέσεις που τελικά θα διαμορφωθούν –εφόσον, όμως, ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις επί του άρθρου 50–, αλλά και από την μεταβατική περίοδο που θα συμφωνηθεί έως ότου ισχύσει μία νέα εμπορική συμφωνία. Ο ίδιος, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου εάν δεν υπάρξει εμπορική συμφωνία. Όπως εξηγεί, θα επανέλθει αυτόματα η διαδικασία εκτελωνισμού με αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα, με αποτέλεσμα να χαθεί η άμεση πρόσβαση των προμηθευτών στις αγορές, και θα επιστρέψουν οι τελωνειακοί δασμοί και στις δύο πλευρές.
Η αλήθεια είναι ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεκίνησαν το τελευταίο χρονικό διάστημα συζητήσεις για την ανάγκη μίας μεταβατικής περιόδου, αλλά από την Ευρωπαϊκή Ένωση τηρείται προς το παρόν σιγή ιχθύος για τα θέματα εμπορίου, καθώς τρεις είναι οι βασικές προτεραιότητες για τους «27»: να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των πολιτών, να καλύψει η Μεγάλη Βρετανία τις οικονομικές υποχρεώσεις της, λόγω της εξόδου από την ΕΕ και να μην τεθεί σε κίνδυνο η διαδικασία για την Ιρλανδία, που θέλει ανοιχτά σύνορα.
«Η ΕΕ δεν πρέπει να καθίσει με σταυρωμένα τα χέρια», τονίζει ο καθηγητής. «Πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο, προκειμένου το Brexit να είναι όσο το δυνατό λιγότερο επιζήμιο για τα συμφέροντά της». Ο ίδιος σημειώνει ότι οι επιπτώσεις δεν θα είναι ίδιες για όλα τα κράτη-μέλη.
Σενάριο επιπτώσεων
Μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών στο Δουβλίνο εξέτασε τις πιθανές συνέπειες που θα είχε στον εμπορικό τομέα η επαναφορά των τελωνειακών δασμών κάτω από την ομπρέλα του Παγκόσμιο Οργανισμού Εμπορίου. Οι συντάκτες της μελέτης, εξετάζοντας το ακραίο σενάριο του Brexit, κάνουν έναν υπολογισμό των δασμών ανά χώρα σε πάνω σε 5.000 προϊόντα της ΕΕ, σταθμίζοντας τη σύνθεση των εξαγωγών της καθεμιάς προς το Ηνωμένο Βασίλειο.
Βάσει του πίνακα 1, αποτυπώνουν την προβλεπόμενη πτώση του εμπορικού ισοζυγίου ανά χώρα (εισαγωγές-εξαγωγές). Όπως φαίνεται, η Σλοβακία είναι η χώρα η οποία θα επηρεαστεί περισσότερο στην εξαγωγική της δραστηριότητα, ενώ η χώρα μας καταλαμβάνει την 13η θέση ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη που θα υποστούν αρνητικές συνέπειες. Για την Ελλάδα αναμένουν μία πτώση περίπου κατά 30% των εξαγωγών της προς τη Μεγάλη Βρετανία και κατά 27% των εισαγωγών.
Σύμφωνα πάντα με τους συντάκτες, ο ελάχιστος δασμός που θα μπορούσε να επιβάλει το Ηνωμένο Βασίλειο σε εμπορεύματα από την ΕΕ θα ήταν κατά μέσο όρο 5,7%. Για παράδειγμα, το ΗΒ θα επέβαλε δασμούς που θα υπερέβαιναν το 10% για εισαγωγές από τη Δανία και την Ιρλανδία, επειδή το μεγαλύτερο ποσοστό των εξαγωγών τους αφορά αγροδιατροφικά προϊόντα. «Χώρες όπως η Κύπρος, η Εσθονία, η Φινλανδία και η Λετονία θα επηρεαστούν σχετικά λίγο από την εφαρμογή των δασμών του ΠΟΕ, καθώς οι εξαγωγές τους προς το Ηνωμένο Βασίλειο μειώνονται κατά 6% έως 11%», σημειώνουν οι συντάκτες.
Σύμφωνα με τη μελέτη, ο αγροδιατροφικός τομέας και ο τομέας της ένδυσης θα πληγούν περισσότερο. Εκτιμάται πτώση του εμπορικού ισοζυγίου κατά 68% για τον κλάδο των γαλακτοκομικών προϊόντων, τα αβγά και το μέλι και έως 95% για τη ζάχαρη και τα είδη ζαχαροπλαστικής.
Για τον Άλαν Μάθιους, οι εκτιμήσεις αυτές είναι πιθανό να υποτιμούν τις επιπτώσεις που θα επιφέρει το Brexit στο εμπορικό ισοζύγιο καθώς, όπως εξηγεί, δεν λαμβάνονται υπόψη όλοι οι οικονομικοί παράγοντες. Μάλιστα, σημειώνει, θα υπάρξει ενίσχυση της προτιμησιακής δασμολογικής μεταχείρισης εμπορευμάτων.