Ποιον δρόμο θα ακολουθήσει η νέα βρετανική κυβέρνηση στον τομέα της αγροδιατροφής;

γράφει ο Νίκος Τράγγαλος

Το Ηνωμένο Βασίλειο ενδέχεται να προχωρήσει σε ένα απαράμιλλο πείραμα απελευθέρωσης της αγροτικής πολιτικής, μετά τον διορισμό του Μπόρις Τζόνσον ως πρωθυπουργού της χώρας. Η νέα βρετανική διοίκηση έχει κάνει συγκεκριμένες δηλώσεις πολιτικής και η δέσμευση αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ με ή χωρίς σύναψη συμφωνίας θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες στους τομείς της γεωργίας, των τροφίμων και του περιβάλλοντος.

Βασική επιδίωξη του κ. Τζόνσον είναι η έξοδος της χώρας από την ΕΕ στο τέλος Οκτωβρίου ό,τι και να γίνει, τρομοκρατώντας τόσο τη βιομηχανία των αγροδιατροφικών προϊόντων όσο και άλλους επιχειρηματικούς τομείς.

Το Brexit θα επηρεάσει βαθιά τη γεωργία του Ηνωμένου Βασιλείου με δύο ξεχωριστούς τρόπους. Ο ένας αφορά τις εξαγωγές και τις εισαγωγές αγροτοδιατροφικών προϊόντων με την ΕΕ των 27 και τον υπόλοιπο κόσμο και το δεύτερο αφορά την αγροτική πολιτική που θα εφαρμόσει το Ηνωμένο Βασίλειο μόλις εγκαταλείψει την ΚΑΠ. Το ζήτημα των κανονισμών και των προτύπων σχετικά με την ποιότητα των τροφίμων, την καλή μεταχείριση των ζώων και το περιβάλλον είναι αυτό που επηρεάζει, άμεσα ή έμμεσα, και τους δύο τομείς.

Το δίλημμα

Το ουσιαστικό δίλημμα της αγροτικής πολιτικής που καλείται να ακολουθήσει το Η.Β. συνοψίζεται σε δύο διαφορετικές προσεγγίσεις, είτε ακολουθώντας τον ευρωπαϊκό τρόπο ρυθμιστικής επιρροής, είτε ακολουθώντας το αμερικανικό μοντέλο προσέγγισης.

Η πρώην πρωθυπουργός, κα Μέι, επεδίωξε την πρώτη επιλογή, καθώς στη συμφωνία απόσυρσης, η οποία παραμένει και η μόνη διαθέσιμη επιλογή, η χώρα θα παραμείνει ως de facto κράτος-μέλος μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου, η οποία θα μπορούσε να επεκταθεί έως το 2022. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι δύο πλευρές θα διαπραγματευτούν τους όρους μιας μελλοντικής σχέσης.

Ωστόσο, ο νέος πρωθυπουργός δήλωσε ότι το σχέδιο συμφωνίας απόσυρσης είναι νεκρό. Η κύρια αντίρρησή του σε αυτήν τη συμφωνία είναι το λεγόμενο «backstop» στα ιρλανδικά σύνορα. Επιπλέον, βασική επιδίωξη του κ. Τζόνσον είναι η έξοδος της χώρας από την ΕΕ στο τέλος Οκτωβρίου ό,τι και να γίνει, τρομοκρατώντας τόσο τη βιομηχανία των αγροδιατροφικών προϊόντων όσο και άλλους επιχειρηματικούς τομείς.

Βελτίωση της εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ

Αυτό αφήνει ανοιχτό το ερώτημα κατά πόσο, ή σε ποιον βαθμό, το Ηνωμένο Βασίλειο θα απομακρυνόταν από την ευρωπαϊκή σφαίρα επιρροής και θα ενστερνιζόταν έναν πιο αμερικανικό τρόπο ρύθμισης της νομοθεσίας για τα τρόφιμα και τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες. Αυτό θα διευκόλυνε σε μεγάλο βαθμό τη σύναψη εμπορικής συμφωνίας του Ηνωμένου Βασιλείου με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την οποία ο Τζόνσον χαρακτηρίζει ως βασικό στόχο της εμπορικής πολιτικής της χώρας, χαροποιώντας και τον Αμερικανό πρόεδρο. Η προοπτική αυτή, όμως, δεν χαροποίησε τη βρετανική κοινή γνώμη, η οποία τη συσχετίζει με μη δημοφιλείς αμερικανικές γεωργικές πρακτικές.

Προεκλογικά, ο ίδιος ο κ. Τζόνσον ανέφερε ότι «δεν θέλω μια οποιαδήποτε συμφωνία με τις ΗΠΑ, η οποία θα θέτει σε κίνδυνο τα πρότυπα καλής διαβίωσης των ζώων ή της υγιεινής των τροφίμων μας. Η ποιότητα των τροφίμων πρέπει να προστατευτεί και εφόσον οι Αμερικανοί επιθυμούν να συνδιαλλαγούμε, πρέπει να υπακούσουν στα πρότυπά μας». Έως τώρα δεν υπάρχουν δείγματα απομάκρυνσης από αυτήν τη στάση, αναμένοντας όμως τις πολιτικές που θα ακολουθήσει στον τομέα αυτόν μετά το Brexit, είτε διευκολύνοντας το εμπόριο με τις ΗΠΑ και άλλους παγκόσμιους εμπορικούς εταίρους, είτε ακολουθώντας τους ευρωπαϊκούς ρυθμιστικούς κανόνες.

Στον τομέα της εγχώριας γεωργικής πολιτικής, το Ην. Βασίλειο έχει ήδη καταγράψει πορεία απόκλισης από το σύστημα της ΚΑΠ για τις άμεσες ενισχύσεις ανά εκτάριο γης, προς ένα σύστημα ενισχύσεων δημοσίων αγαθών βάσει των νέων συμβάσεων περιβαλλοντικής διαχείρισης γης μεταξύ της κυβέρνησης και του αγρότη. Ο πρώην υπουργός Περιβάλλοντος, Μ. Γκοβ, ήταν εμπνευστής της πολιτικής αυτής και θεωρείται σίγουρο ότι η νέα υπουργός, κα Βίλιερς, δεν θα προβεί σε θεμελιώδεις αλλαγές. Σε άλλους τομείς πολιτικής δεν είναι ακόμα σαφές ποια θα είναι η στάση της νέας υπουργού.

Σε πολιτικό επίπεδο, έχει σαφές συμφέρον να επιτύχει αποτελέσματα τα οποία θα αναδεικνύουν τις θετικές διαφορές από την αποχώρηση της χώρας από την ΕΕ. Ένα από αυτά είναι η απαγόρευση των εξαγωγών ζώντων ζώων που προορίζονται για σφαγή στην ηπειρωτική ΕΕ, την οποία έχει υποστηρίξει στο παρελθόν σε άρθρο της, αλλά δεν μπορεί τώρα να πράξει εξαιτίας της ενιαίας αγοράς της ΕΕ. Μια τέτοια πολιτική θα έφερνε αντιδράσεις στους περισσότερους κτηνοτρόφους του Ην. Βασιλείου, αλλά θα τύγχανε της υποστήριξης μεγάλου μέρους του βρετανικού κοινού.

Η αστάθεια που επικρατεί στις πολιτικές του Ηνωμένου Βασιλείου θα συνεχιστούν για το επόμενο διάστημα, χωρίς να είναι συνετό να γίνουν προβλέψεις για το μέλλον, καθώς όλα εξαρτώνται από την τελική έκβαση της αποχώρησης της χώρας από την ΕΕ. Ωστόσο, αν η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον μπορέσει να διαπραγματευτεί με επιτυχία τους επόμενους τρεις μήνες και εξασφαλίσει μια έξοδο της χώρας από την ΕΕ με συμφωνία στις 31 Οκτωβρίου, όπως πολλοί από το κόμμα του πιέζουν, τότε μια αγροτική και εμπορική πολιτική που είναι λίγο πολύ «ευρωπαϊκού» χαρακτήρα μπορεί να είναι το τελικό αποτέλεσμα.