Πρόγραμμα για την αντιμετώπιση των ασθενειών στο θεσσαλικό φασόλι
Συμπληρωματική ενίσχυση, εκτός των αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ, μέσω de minimis ζητούν τέσσερις συνεταιρισμοί (ΑΣ Θεσσαλών Τοματοπαραγωγών – ΘΕΣΤΟ, ΑΣ Θεσσαλίας – ΘΕΣΓΗ, ΑΣ Λαρισαίων Αγροτών – Η ΝΕΑ ΕΝΩΣΗ, ΑΣ Χάλκης – Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ) λόγω της απώλειας παραγωγής που είχαν τα μέλη τους που καλλιέργησαν φασόλι. Σύμφωνα με την επιστολή των τεσσάρων συνεταιρισμών του Νομού Λάρισας, σπάρθηκαν περίπου 5.000 με 6.000 στρέμματα με ξερά φασόλια στον νομό για το 2024, άλλα οι επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών κατά την περίοδο της ανθοφορίας και έπειτα ήταν τόσο σημαντικές, που προκάλεσαν σοβαρότατη μείωση της παραγωγής και συνεπώς μεγάλη οικονομική ζημία στους παραγωγούς.
Ανεξαρτήτως της ικανοποίησης του αιτήματός τους, λύση στο πρόβλημα έρχεται να προσφέρει το ερευνητικό έργο που εκτελείται στο πλαίσιο του Μέτρου 16.1-16.5 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, με τίτλο «ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΦΑΣΟΛΙ», το οποίο στοχεύει στην επίλυση ενός από τα σημαντικότερα, αλλά μη επαρκώς μελετημένα προβλήματα της καλλιέργειας του ξηρού φασολιού στη Θεσσαλία, που είναι η αντιμετώπιση των ιολογικών ασθενειών και η έλλειψη προσαρμοσμένων ποικιλιών στις αυξημένες προσβολές από ιώσεις.
Η παρατηρούμενη εξάπλωση των ιολογικών ασθενειών στο φασόλι εντείνεται λόγω της καλλιέργειας απιστοποίητου σπόρου, της έλλειψης καλλιεργούμενων ποικιλιών ξηρού φασολιού με αντοχή σε ιούς, της αδυναμίας αντιμετώπισης του συνόλου των φυτικών ιών που προσβάλουν το φασόλι με εφαρμογή φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων και της άγνοιας των παραγωγών στην αναγνώριση των ιολογικών ασθενειών και των ορθολογικών μέτρων και μεθόδων μετριασμού της εξάπλωσης.
Το ενδιαφέρον του ΑΣ Κιλελέρ να προχωρήσει με την καλλιέργεια του ξηρού φασολιού στη Θεσσαλία με βάση ερευνητικά αποτελέσματα έφερε τη συνεργασία με το Ινστιτούτο Βιομηχανικών & Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, που έχει τον ρόλο του Συντονιστή, ενώ στην υλοποίηση του έργου συμμετέχουν ακόμη το ΑΠΘ, η εταιρεία BIOS AGROSYSTEMS MABEE και ο Χρήστος Γενιτσεφτσής, ως Διευκολυντής Καινοτομίας. Το έργο είναι τριετές και ολοκληρώνεται εντός του 2025.
Στόχοι του προγράμματος
Ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Βιομηχανικών & Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Δημήτρης Βλαχοστέργιος, μίλησε στην «ΥΧ» για τους στόχους του προγράμματος, που είναι η μεταφορά της τεχνογνωσίας στους παραγωγούς σε θέματα αναγνώρισης των ιολογικών ασθενειών και ορθής αντιμετώπισής τους, η ταυτοποίηση των ιολογικών ασθενειών που προσβάλλουν το φασόλι στη Θεσσαλία και η μελέτη των φορέων μετάδοσής τους, η εξεύρεση προσαρμοσμένων ποικιλιών, που αποφέρουν υψηλής αξίας προϊόν και η υιοθέτηση της καλλιέργειας πιστοποιημένου σπόρου από τους παραγωγούς και η μεγιστοποίηση του περιβαλλοντικού κέρδους που προκύπτει από την παραγωγή προϊόντος υψηλής ποιότητας και χαμηλότερης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, με παράλληλη προστασία της τοπικής βιοποικιλότητας.
Η υλοποίηση
Το Επιχειρησιακό Σχέδιο υλοποιείται σε πιλοτικούς και πειραματικούς αγρούς, που είναι εγκατεστημένοι στην περιοχή του Δήμου Κιλελέρ.
Στους πιλοτικούς αγρούς εφαρμόζονται δειγματοληψία προσβεβλημένων φυτών, φορέων-ιών, ωφέλιμων εντόμων και εργαστηριακή ταυτοποίηση (αλληλούχηση υψηλής απόδοσης HTS σε ομάδες προσβεβλημένων φυτών, ELISA για τους ιούς, μορφολογική αναγνώριση ειδών αφίδων-φορέων), αξιολόγηση διαθέσιμων ποικιλιών για ανοχή στις ιώσεις και προσαρμογή στις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής-στόχου, με παράλληλη εφαρμογή φυτοπροστασίας χαμηλής έντασης, συγκριτική καλλιέργεια πιστοποιημένου και απιστοποίητου σπόρου, εκπαίδευση και μεταφορά τεχνογνωσίας στον ΑΣ Κιλελέρ.
Στους πειραματικούς αγρούς πραγματοποιείται οn-farm διαχείριση του γενετικού υλικού για παραγωγή υγιούς σπόρου & επιλογή ανθεκτικών γενοτύπων, δειγματοληψία και ταυτοποίηση ιών και φορέων (HTS, ELISA-ιοί, μορφολογία αφίδων-φορέων), υπολογισμός του ποσοστού μεταφοράς των σπορομεταδιδόμενων ιών, μέσω του σπόρου και συγκριτική μελέτη της επίδρασης της καλλιέργειας πιστοποιημένου και απιστοποίητου σπόρου.
Ενθαρρυντικά αποτελέσματα
Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα έχουν οδηγήσει στην ταυτοποίηση των ιώσεων που προσβάλλουν το φασόλι στην περιοχή πειραματισμού, την ανάπτυξη πρωτοκόλλου αντιμετώπισης και μετριασμού του προβλήματος, την αναγνώριση ποικιλιών με χαρακτηριστικά ανοχής στις ιώσεις, στην επιβεβαίωση ότι ο πιστοποιημένος σπόρος διαθέτει μικρότερο φορτίο ιώσεων, ενώ αναμένεται να υπολογιστεί το ποσοστό σπορομετάδοσης των ιώσεων.
Έχουν γίνει ημέρες αγρού, στις οποίες έγινε εκπαίδευση των παραγωγών για την τροποποίηση της τεχνικής καλλιέργειας. Οι παραγωγοί θα ακολουθήσουν νέο πρωτόκολλο παραγωγής ποιοτικού προϊόντος, που θα περιλαμβάνει τη χρήση πιστοποιημένου σπόρου προσαρμοσμένων ποικιλιών με χαρακτηριστική ανοχή στις ιολογικές ασθένειες, γνώση των μεθόδων παραγωγής υγιούς σπόρου, έγκαιρη αναγνώριση ιώσεων στη φυτεία, εφαρμογή φυτοπροστασίας χαμηλής έντασης και παραγωγή με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
