Οι ασθένειες του ξύλου (ίσκα, ευτυπίωση) συμπεριλαμβάνονται στα σοβαρά προβλήματα φυτοπροστασίας του αμπελώνα, σύμφωνα με το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου.
Η δράση τους είναι μακροχρόνια και προκαλεί νέκρωση στα αγγεία του ξύλου, με αποτέλεσμα να διακόπτεται η ροή του νερού και των θρεπτικών στοιχείων μέσα στο φυτό. Σταδιακά ή και απότομα, τμήματα του φυτού, ακόμα και ολόκληρα πρέμνα, ξεραίνονται. Η παραγωγή μειώνεται συνεχώς, όπως και η παραγωγική ζωή του αμπελώνα. Την περίοδο αυτή, σε τομές του κλαδέματος εμφανίζονται μη φυσιολογικοί μεταχρωματισμοί του ξύλου.
Η αντιμετώπιση γίνεται κυρίως με προληπτικά και καλλιεργητικά μέτρα. Αυτά θα πρέπει να εφαρμόζονται διαρκώς τόσο στις μητρικές φυτείες και στα φυτώρια όσο και στους παραγωγικούς αμπελώνες.
Τα μέτρα
Τα προληπτικά μέτρα στοχεύουν στη μείωση των μολυσμάτων και στην προληπτική προστασία των τομών του κλαδέματος από τους μύκητες που προκαλούν ασθένειες του ξύλου. Πιο αναλυτικά, αυτά είναι τα εξής:
✱ Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού.
✱ Διπλό κλάδεμα (το πρώτο μέσα στον χειμώνα και το δεύτερο στις αρχές της άνοιξης).
✱ Όψιμο κλάδεμα και με ξηρό καιρό (τέλος χειμώνα – αρχές άνοιξης). Θεωρείται από τα πιο αποτελεσματικά μέτρα. Το τελικό κλάδεμα (είτε μονό είτε διπλό) συνιστάται να γίνεται αργά, από τα τέλη του χειμώνα. Την εποχή εκείνη, οι πληγές επουλώνονται συντομότερα (λόγω αύξησης της θερμοκρασίας), τα αερομεταφερόμενα μολύσματα σταδιακά μειώνονται, όπως και οι πιθανότητες μόλυνσης (λόγω μείωσης των βροχοπτώσεων και της σχετικής υγρασίας), ενώ επιπρόσθετα η δακρύρροια εμποδίζει την εγκατάσταση σπορίων των μυκήτων.
✱ Δημιουργία «τακουνιού» κατά το κλάδεμα. Η φυσιολογική αντίδραση του αμπελιού στην κλαδοτομή είναι ο σχηματισμός κώνου ξήρανσης, ο οποίος, ανάλογα με το μέγεθος της τομής και το σημείο που γίνεται, μπορεί να καταστρέψει τα αγγεία μεταφοράς νερού – θρεπτικών ουσιών και να συντελέσει στην εκδήλωση της ίσκας. Συνιστάται να μη γίνονται σύρριζα οι κοπές, αλλά να αφήνεται «τακούνι», το οποίο αφαιρείται τον επόμενο χειμώνα. Το «τακούνι» πρέπει να είναι μιάμιση φορά μεγαλύτερο από τη διάμετρο της τομής (στις κληματίδες που κλαδεύονται είναι περίπου 2-3 εκ.).
✱ Προστασία των κλαδοτομών. Οι μολύνσεις ευνοούνται στις πρόσφατες και μεγάλες κλαδοτομές και είναι ιδιαίτερα σοβαρές όταν γίνονται σε τομές που βρίσκονται κοντά στον κορμό.
✱ Τα προσβεβλημένα ή ύποπτα πρέμνα κλαδεύονται τελευταία και τα εργαλεία απολυμαίνονται τακτικά.
✱ Απομάκρυνση των υπολειμμάτων του κλαδέματος. Τα μολυσμένα υπολείμματα του κλαδέματος πρέπει να απομακρύνονται και να καταστρέφονται.
✱ Ανασύσταση – εξυγίανση πρέμνων. Συνιστάται ως μέτρο εφόσον η ασθένεια δεν έχει επεκταθεί στον κορμό, διαφορετικά πρέπει να γίνεται εκρίζωση και καταστροφή ολόκληρου του πρέμνου. Εφαρμόζεται με αφαίρεση και απομάκρυνση των προσβεβλημένων βραχιόνων, μαζί με 10-20 εκ. τμήματος υγιούς ιστού.
