Οι σιδηροσκώληκες ζουν συνήθως μέσα στο έδαφος και τρέφονται με φυτικά υπολείμματα από σπόρους, ρίζες κ.ά. Tις μεγάλες καταστροφές τις προκαλούν, κυρίως, την άνοιξη, στο στάδιο της προνύμφης. Είναι εκείνη η περίοδος κατά την οποία τα περισσότερα φυτά, ειδικά τα ετήσια, βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης και επιλέγουν να τρέφονται με σπόρους, λόγω των θρεπτικών τους στοιχείων.
του Χρήστου Πετρόπουλου,
γεωπόνου
Μεγάλα είναι τα προβλήματα που προκαλεί στους παραγωγούς η παρουσία του σιδηροσκώληκα. Το έντομο αυτό έχει την ικανότητα να επιλέγει τους σπόρους και ειδικότερα αυτούς που βρίσκονται στο αρχικό στάδιο της ανάπτυξης ενός φυτού, με αποτέλεσμα να προκαλεί μεγάλες καταστροφές στις καλλιέργειες.
Ολοκληρώνοντας τον ετήσιο κύκλο τους, οι σιδηροσκώληκες χρησιμοποιούν ως ξενιστές συνήθως σιτηρά, κηπευτικά, κονδυλώδη φυτά, αλλά και διάφορα ζιζάνια. Χαρακτηρίζονται ως παμφάγα, διότι μπορούν να τραφούν από έναν μεγάλο αριθμό φυτών και ιδιαίτερα από αυτά που βρίσκονται σε υγρές περιοχές.
Τα έντομα ενδημούν σε πολλές καλλιέργειες στον πλανήτη, με ιδιαίτερη προτίμηση σε αγρωστώδη φυτά και, κυρίως, στα σιτηρά. Τρέφονται από τα φύτρα των σπόρων που βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης και προκαλούν ζημιές στα εαρινά σιτηρά και ειδικότερα στο καλαμπόκι. Σε αυτή την περίπτωση, νεκρώνουν τους σπόρους και καταστρέφουν τα φυτά. Αν αυτά προλάβουν να μεγαλώσουν, τα έντομα καταστρέφουν τις ρίζες των φυτών, με αποτέλεσμα να αναστέλλουν την ανάπτυξη τους ή να τα νεκρώνουν.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εντόμου
Όταν βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη, ο σιδηροσκώληκας έχει μήκος πάνω από 2,5 εκατοστά. Παρουσιάζεται με μία σωληνοειδή μορφή, καφετί και γκρίζου χρώματος. Στο στάδιο της προνύμφης, μοιάζει περισσότερο με κάμπια και πολλές φορές μπερδεύει τους παραγωγούς, ώστε να τον ξεχωρίσουν και να κάνουν τις αντίστοιχες παρεμβάσεις. Τα ενήλικα παρουσιάζουν μια διαφορετική εικόνα, με στενόμακρο αεροδυναμικό σχήμα και κεραίες. Το γένος Αgriotes έχει χρώμα καφέ προς το γκρι με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Τρέφονται από τα φύτρα των σπόρων που βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης και προκαλούν ζημιές στα εαρινά σιτηρά και ειδικότερα στο καλαμπόκι, νεκρώνοντας τους σπόρους και καταστρέφοντας τα φυτά
Ο βιολογικός κύκλος του εντόμου
Τα έντομα, όταν ενηλικιωθούν, γεννούν τα αβγά τους στο έδαφος, επιλέγοντας σημεία τα οποία έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν καλύτερα ως πηγές τροφοδότησης. Τα αβγά επωάζονται σε μία εβδομάδα περίπου και οι προνύμφες αρχίζουν να μετακινούνται στο έδαφος για να βρουν τροφή.
Προτιμούν θερμοκρασίες από 11 έως 22 βαθμούς Κελσίου και μετακινούνται προς την επιφάνεια του εδάφους, όταν ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες, ειδικότερα την άνοιξη. Ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία ξαναμπαίνουν στο έδαφος, ώστε να προφυλαχθούν από τις καιρικές συνθήκες.
Προς το τέλος του καλοκαιριού, μπαίνουν στο έδαφος και τα ενήλικα βγαίνουν από αυτό όταν οι θερμοκρασίες ανέβουν πάνω από 10 βαθμούς Κελσίου την επόμενη άνοιξη. Ο βιολογικός κύκλος του εντόμου είναι πολύ μεγάλος και κρατάει περίπου πέντε χρόνια.
Προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα για την προστασία των φυτών
✱ Για να μπορέσουμε να ελέγξουμε τον αριθμό των εντόμων, συνήθως εφαρμόζουμε συστήματα αμειψισποράς των καλλιεργειών για τη μείωση του πληθυσμού.
✱ Σημαντικός είναι, επίσης, και ο ρόλος του παραγωγού στη διατήρηση των χωραφιών καθαρών από ζιζάνια, ιδιαίτερα την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού, που το έντομο εναποθέτει τα αβγά του.
✱ Ακόμη μία βασική υποχρέωση είναι η στράγγιση των εδαφών με επιφανειακά συστήματα, καθώς και με υπόγεια, ώστε να μειώνουμε την υπερβολική υγρασία. Η πρακτική αυτή βοηθά και στην ομαλή ανάπτυξη των φυτών, μειώνοντας τις προσβολές από διάφορες ασθένειες, αλλά και από την παρουσία του εντόμου, που αυτή την περίοδο δημιουργεί τα περισσότερα προβλήματα στις καλλιέργειες.
✱ Το σκάλισμα των χωραφιών την περίοδο της άνοιξης μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση του πληθυσμού. Τα έντομα αυτά στο προνυμφικό στάδιο είναι ευπαθή και ευαίσθητα, με αποτέλεσμα να προσβάλλονται εύκολα από τα μηχανικά μέσα κατεργασίας των εδαφών.
Χημική καταπολέμηση των εντόμων
Οι δραστικές ουσίες που έχουν έγκριση για την καταπολέμηση των εντόμων εδάφους είναι ελάχιστες και για τον λόγο αυτόν θα πρέπει να αξιοποιηθούν καλύτερα στον μέγιστο βαθμό. Ο χρόνος και ο τρόπος διαχείρισης παίζουν σημαντικό ρόλο, ώστε να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό τον πληθυσμό των εντόμων. Συνηθισμένα εντομοκτόνα είναι οι διάφορες πυρεθρίνες, με υψηλή αποτελεσματικότητα.
Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει και η κατάσταση του φυτού κατά την επίμαχη περίοδο, που μπορεί να είναι ευάλωτο στα έντομα. Συνήθως, τα φυτά που δεν έχουν στρεσαριστεί στο αρχικό στάδιο είναι λιγότερο ευάλωτα στα έντομα σε σχέση με αυτά που έχουν δεχτεί παρεμβάσεις από τις εδαφοκλιματολογικές συνθήκες οι οποίες επικρατούν στην περιοχή της καλλιέργειας.
Η χημική καταπολέμηση, σε συνδυασμό με την ορθολογική θρέψη των φυτών, μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην προστασία και, παράλληλα, να τα βοηθήσει, ώστε να αντεπεξέλθουν στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης.
