apostoli-rouanta-agrotes

Η Ρουάντα είναι μια χώρα με πολύ νεαρό πληθυσμό, που ασχολείται κυρίως με τη γεωργία για λόγους αυτοσυντήρησης (παραγωγή τροφής), αλλά και για να καταφέρει να εξασφαλίσει κάποιο εισόδημα. Οι συνθήκες στα χωράφια είναι εξαιρετικά δύσκολες, καθώς τα εργαλεία είναι ελάχιστα και το έδαφος όξινο, απαιτώντας λιπάσματα που δεν υπάρχουν. Η «ΥΧ» ταξίδεψε στη χώρα με την ActionAid και ανακάλυψε ότι σε κάθε πρόβλημα, η λύση είναι μια: συνεργασία, ή αλλιώς συνεταιρισμοί.

Η Εσπεράντζα (Esperance Nyirahabiyambere) έχασε τον άντρα της το 2006 και έμεινε χήρα με τρία μικρά παιδιά. Και αν αυτή από μόνη της είναι μια δύσκολη συνθήκη, το γεγονός ότι η Εσπεράντζα γεννήθηκε και ζει στη Ρουάντα, όπου η ιδιοκτησία της γης επιστρέφει στην οικογένεια του άντρα μετά το θάνατό του, οδήγησε τη νεαρή γυναίκα σε απόγνωση, όπως και πολλές άλλες που είχαν βρεθεί στην ίδια θέση. Η ανάγκη να επιβιώσει, την οδήγησε στην απόφαση να πάρει τη ζωή στα χέρια της, και κάπως έτσι δημιουργήθηκε ο πρώτος αγροτικός συνεταιρισμός από χήρες γυναίκες στη Ρουάντα.

Ο συνεταιρισμός Tuzamuragaseke συγκροτήθηκε το 2008 από μητέρες που μεγάλωναν μόνες τους τα παιδιά τους και είχαν ανάγκη στήριξης αλληλοβοήθειας και συμπαράστασης. Το 2009, η ActionAid ξεκίνησε να στηρίζει τον συγκεκριμένο συνεταιρισμό, παρέχοντας υποστήριξη στις ανάγκες που είχαν προκύψει από τις ίδιες τις γυναίκες. Έτσι η Εσπεράντζα έμαθε –συνειδητοποίησε ίσως είναι η λέξη που ταιριάζει περισσότερο– ότι η επιστροφή των κτημάτων στην οικογένεια του αποθανόντος συζύγου δεν ήταν κατοχυρωμένη νομοθετικά, αλλά επρόκειτο για εθιμοτυπικό «δίκαιο», μια συνήθεια που περνούσε από γενιά σε γενιά. Κατάφερε έτσι να διατηρήσει τα κτήματά της, όχι και πολύ μεγάλα σε έκταση, αλλά ήταν μια αρχή για να μπορέσει να επιβιώσει η ίδια και τα παιδιά της.

Σήμερα ο συνεταιρισμός καλλιεργεί 4 εκτάρια (40 στρέμματα), από τα οποία τα δύο είναι νοικιασμένα ενώ τα 2 ανήκουν στην κοινότητα στο χωριό Κιτέσι (επαρχία Καρόγκι). «Είμαστε ήσυχες ότι δεν θα μας τα πάρουν πίσω», λένε στην «ΥΧ».

«Με τα χρήματα που έχουμε μαζέψει, καταφέραμε και στα περισσότερα σπίτια μας υπάρχει πλέον νερό και ηλεκτρικό ρεύμα»
«Με τα χρήματα που έχουμε μαζέψει, καταφέραμε και στα περισσότερα σπίτια μας υπάρχει πλέον νερό και ηλεκτρικό ρεύμα»

Καλλιεργούν καλαμπόκι, από το οποίο στη συνέχεια φτιάχνουν αλεύρι, εξασφαλίζοντας έτσι κάποιο εισόδημα για τις οικογένειές τους. «Με τα χρήματα που έχουμε μαζέψει, καταφέραμε και στα περισσότερα σπίτια μας υπάρχει πλέον νερό και ηλεκτρικό ρεύμα», κάτι καθόλου αυτονόητο για τη Ρουάντα.

Η ActionΑid παρέδωσε επίσης στις 30 γυναίκες του συνεταιρισμού αλεστική μηχανή, ώστε να μπορούν να μετατρέπουν το καλαμπόκι σε αλεύρι, και τις βοήθησε να βελτιώσουν τις γεωργικές πρακτικές τους για να έχουν καλύτερη παραγωγή.

Όμως, όπως και οι ίδιες παραδέχονται, η μεγαλύτερη βοήθεια ήταν η λύση που προσφέρθηκε στη φύλαξη των παιδιών, ώστε οι μητέρες τους να μπορούν να δουλεύουν στα χωράφια. Στη Ρουάντα δεν υπάρχει πρόβλεψη για προσχολική εκπαίδευση, οπότε το θέμα της φύλαξης των παιδιών είναι πολύ σημαντικό. Το 2011, σε συνεννόηση με τις γυναίκες του συνεταιρισμού, η ActionΑid έχτισε ένα παιδικό σταθμό-νηπιαγωγείο, με τουαλέτες και χώρο παιχνιδιού, στον οποίο οι γυναίκες μπορούν να αφήνουν τα παιδιά τους για να εργάζονται στα καλαμπόκια. Στην αρχή, για έναν χρόνο, πληρώνονταν και οι μισθοί των νηπιαγωγών από την ActionΑid, ενώ στη συνέχεια αγοράστηκαν τρεις αγελάδες, ώστε να δημιουργηθούν έσοδα. Στον συγκεκριμένο παιδικό σταθμό «φοιτούν» 75 παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Στον συνεταιρισμό λειτουργεί σύστημα μικροδανεισμού: Κάθε εταίρος καταθέτει μηνιαία ένα ποσό (κάτω από ένα ευρώ) σε κοινό λογιαριασμό, έτσι ώστε εφόσον κάποιος έχει πρόβλημα, να μπορέσει να δανειστεί χρήματα (με τόκο 5%) ή να υπάρχει κεφάλαιο για συγκεκριμένα έργα.

Η αγροτική παραγωγή της Ρουάντα

Ο πληθυσμός της χώρας είναι στην πλειονότητά του νέος, το 65% των ανθρώπων είναι κάτω των 30 ετών και ζουν από τη γεωργία. Καλλιεργούν για να φάνε οι ίδιοι, αλλά και για να πουλήσουν τα προϊόντα τους, εφόσον περισσεύουν. Η χώρα έχει έκταση όσο η Πελοπόννησος και πληθυσμό 11 εκατομμύρια κατοίκους. Είναι λοιπόν εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη και τα εδάφη της πολλές φορές δεν αποδίδουν, λόγω της υπερεκμετάλλευσης, ενώ οι συνεχείς βροχοπτώσεις έχουν δημιουργήσει πρόβλημα διάβρωσης.

Υπάρχει έντονη βλάστηση παντού, όμως τα δέντρα και τα φυτά είναι χαμηλά, ισχνά, σα να μην έχουν δύναμη να δώσουν περισσότερα. «Και αυτό ακριβώς συμβαίνει. Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να λιπαίνονται τα εδάφη, για να αυξηθεί η παραγωγή, χωρίς όμως να επιβαρύνεται περισσότερο το περιβάλλον», λέει η Prossi Nzamukosha, από το γραφείο της ActionΑid στη Ρουάντα.

Η οργάνωση παρέχει ζώα σε συνεταιρισμούς και σχολεία, έτσι ώστε να «παράγεται» λίπασμα, αλλά και η κυβέρνηση της χώρας έχει ξεκινήσει κυβερνητικό πρόγραμμα με την ονομασία «μία οικογένεια, μία αγελάδα». Το πρόβλημα είναι ότι λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης, συχνά τα ζώα αρρωσταίνουν και πεθαίνουν.

Στον συνεταιρισμό μπανάνας

Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, στην ίδια περιοχή, συναντήσαμε τον συνεταιρισμό μπανανοπαραγωγών Terimbere COOPERATIVE, που έχει μια εξαιρετική για τα δεδομένα της χώρας ιδιαιτερότητα: Εχει μέλη 16 άντρες, αλλά και τρεις γυναίκες. Ο πρόεδρος του συνεταιρισμού, Marius Nhabaguhirwa, ένας νέος άντρας, λιγότερο από τριάντα ετών, μας εξηγεί ότι το όραμα του συνεταιρισμού είναι να αναπτυχθεί η καλλιέργεια μπανάνας σε όλη την περιοχή. Κοιτώντας τις φυτείες του συνεταιρισμού, με φυτά πράσινα και εύρωστα, καταλαβαίνουμε τι εννοεί. «Χρειάζεται προσοχή και ιδιαίτερος τρόπος καλλιέργειας για να γίνουν τα φυτά αποδοτικότερα», μας εξηγεί και τα μέλη του συνεταιρισμού μοιράζουν τις γνώσεις τους, παραδίδοντας μαθήματα δωρεάν σε όσους αγρότες το επιθυμούν. Το ίδιο το υπουργείο Γεωργίας της χώρας τούς έχει εκπαιδεύσει, ώστε να μπορούν να γίνουν εκπαιδευτές με τη σειρά τους.

Καλλιεργούν δύο είδη μπανάνας. Το ένα είναι βρώσιμο, ενώ το άλλο χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλκοόλ.

Τι θα τους βοηθούσε, τι χρειάζονται, ρωτάμε. «Πέντε αγελάδες για να έχουμε λίπασμα», απαντούν χωρίς σκέψη. Πέντε αγελάδες σημαίνει 1.500 ευρώ, εξηγούν και οι ίδιοι. Για να μαζέψουν αυτό το ποσό μπορεί να περάσουν χρόνια. Προς το παρόν, όλα τα χρήματα που καταφέρνουν να μαζέψουν τα επενδύουν στην αγορά γης, ώστε να αυξήσουν την έκταση των χωραφιών τους.

Με μια ματιά

  • Παράγει κυρίως ρύζι, μπανάνες, καλαμπόκι, ενώ υπάρχουν ελάχιστες υδατοκαλλιέργειες για ψάρια
  • Τα βασικά εξαγώγιμα προϊόντα της Ρουάντα είναι ο καφές και το τσάι.
  • Τα 2/3 του πληθυσμού ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα
  • Το 38% των παιδιών υποφέρουν από υποσιτισμό
  • Το 30% του πληθυσμού είναι αναλφάβητοι
  • Η βοήθεια και η υποστήριξη που προσφέρει η ActionΑid στους συγκεκριμένους συνεταιρισμούς στη Ρουάντα είναι στο πλαίσιο των προγραμμάτων που υλοποιεί η οργάνωση, τα οποία στηρίζονται και από Έλληνες αναδόχους, ανθρώπους που, καταβάλλοντας 22 ευρώ τον μήνα, συνδέονται με ένα παιδί και μέσω αυτού υποστηρίζουν όλη την κοινότητα.

 

 

Ρουάντα: «Πέντε αγελάδες για να έχουμε λίπασμα»