Τη δυνατότητα να μειώσουν το συνολικό χρέος τους και να κινήσουν τις διαδικασίες συνταξιοδότησης δίνει σε αγρότες με… παλαιά χρωστούμενα προς τα ταμεία (κατά κύριο λόγο δηλαδή τον τ. ΟΓΑ) η διάταξη για την παραγραφή ασφαλιστικών οφειλών στη δεκαετία, που τέθηκε σε ισχύ μετά τη δημοσιοποίηση της σχετικής εγκυκλίου λίγο πριν από την εκπνοή του 2022.
Βασική προϋπόθεση είναι οι συγκεκριμένες οφειλές να μην έχουν βεβαιωθεί από τον e-ΕΦΚΑ. Στην εγκύκλιο, ξεκαθαρίζεται ότι ο Οργανισμός έχει στη διάθεσή του μια δεκαετία, προκειμένου να βεβαιώσει και να εισπράξει χρέη από απλήρωτες εισφορές.
Αν η απαίτηση δεν βεβαιωθεί και η οφειλή δεν κοινοποιηθεί στον ασφαλισμένο μέσα στο διάστημα αυτό, παραγράφεται. Από το 2026, το διάστημα εντός του οποίου ο e-ΕΦΚΑ μπορεί να αξιώσει οφειλές από μη καταβληθείσες εισφορές θα μειωθεί ακόμα περισσότερο, στα πέντε έτη.
Αυτόματα η διαδικασία
Για την παραγραφή των μη βεβαιωμένων οφειλών δεν απαιτείται κάποια αίτηση ή άλλη ενέργεια εκ μέρους του ασφαλισμένου. Όσον αφορά τις βεβαιωμένες οφειλές, η διαδικασία παραγραφής γίνεται κεντρικά και μαζικά κάθε χρόνο από τις υπηρεσίες του ΚΕΑΟ και δεν θα εμφανίζεται στην καρτέλα του οφειλέτη.
Η νέα διάταξη ισχύει για όλα τα ασφαλιστικά χρέη, ωστόσο αναμένεται να αξιοποιηθεί κατά κύριο λόγο από τους μη μισθωτούς τα συνολικά χρέη των οποίων, που μπορούν να παραγραφούν, εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 250 εκατ. ευρώ. Εξ αυτών, ένα ποσοστό της τάξης του 20%, δηλαδή περί τα 50 εκατ. ευρώ, υπολογίζεται από το υπουργείο Εργασίας ότι αφορά χρέη αγροτών.
Με την παραγραφή, ο ασφαλισμένος απεγκλωβίζεται ουσιαστικά από ένα μέρος του συνολικού χρέους του και, εφόσον το υπόλοιπο δεν ξεπερνά τα 6.000 ευρώ για τους αγρότες ή τα 20.000 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες, μπορεί είτε να το εξοφλήσει είτε να το ρυθμίσει (π.χ. μέσω του νέου σχήματος των 24 δόσεων) και να βγει στη σύνταξη.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι η παραγραφή των οφειλών δεν συνεπάγεται και την απώλεια του αντίστοιχου ασφαλιστικού χρόνου. Έτσι, με αίτημα που θα υποβάλει ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης, ο ασφαλισμένος μπορεί να ζητήσει να προσμετρηθεί ο ασφαλιστικός χρόνος για τον οποίο οι αξιώσεις του e-ΕΦΚΑ έχουν παραγραφεί είτε για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος είτε για την προσαύξηση της σύνταξής του.
Σε αυτή την περίπτωση, βέβαια, θα πρέπει να καταβάλει τις οφειλόμενες για το διάστημα αυτό ασφαλιστικές εισφορές, μαζί με τα πάσης φύσεως πρόσθετα τέλη, τόκους, προσαυξήσεις, πρόστιμα και επιβαρύνσεις, καθώς και τα λοιπά ποσά που συνεισπράττονται με αυτές.
Για τον υπολογισμό της οφειλής αυτών των χρονικών διαστημάτων που ζητείται εξαίρεση από την καταγραφή, όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, θα καταχωρίζεται εκ νέου ο χρόνος ασφάλισης στο αντίστοιχο μηχανογραφικό σύστημα του π. φορέα (όπου υποστηρίζεται μηχανογραφικά). Παράλληλα, ο χρόνος που έχει παραγραφεί λαμβάνεται υπόψη και για τον προσδιορισμό της ορθής ασφαλιστικής κατηγορίας.
Στην πράξη, σύμφωνα με τους ειδικούς, το νέο πλαίσιο εκτιμάται ότι θα αξιοποιηθεί από όσους έχουν συμπληρώσει τα 67 χρόνια τους και μετρούν τουλάχιστον μία 15ετία ασφάλισης.
Παράδειγμα 1
Έστω αγρότης που υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2023 και οφείλει εισφορές για τα έτη 2002-2011, τις οποίες ο ΕΦΚΑ δεν του έχει καταλογίσει μέχρι τη στιγμή της αίτησης. Οι εισφορές αυτές αφορούν διάστημα πέραν της δεκαετίας, επομένως είναι παραγεγραμμένες.
Αν, τώρα, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, ο ασφαλισμένος του παραδείγματός μας χρειάζεται ακόμη πέντε χρόνια ασφάλισης, έχει τη δυνατότητα να πληρώσει τα πέντε από τα δέκα παραγεγραμμένα χρόνια, ώστε να τα αναγνωρίσει ως ασφαλιστικό χρόνο.
Ωστόσο, αν ο ΕΦΚΑ είχε προβεί σε κοινοποίηση προς τον αγρότη της βεβαίωσης οφειλής των εν λόγω εισφορών εντός δεκαετίας από τη γένεσή της (γεγονός που διακόπτει τον χρόνο παραγραφής), τότε ο ασφαλισμένος θα οφείλει το σύνολο των εισφορών.
Από την πρώτη μέρα του επόμενου έτους
Ο νέος χρόνος παραγραφής αρχίζει από την πρώτη μέρα του επόμενου έτους εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία και δεν εκκινεί από τη βεβαίωση της οφειλής. Επιπλέον, είναι ενιαίος, με την έννοια ότι δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ της αποσβεστικής προθεσμίας του δικαιώματος του e-ΕΦΚΑ για καταλογισμό της οφειλής (βεβαίωση υπό ευρεία έννοια) και της παραγραφής του δικαιώματος για είσπραξη της οφειλής (που εκκινεί από τη βεβαίωση της οφειλής εν στενή εννοία). Αντίθετα, καλύπτει τόσο τη βεβαίωση, όσο και την είσπραξη της οφειλής.
Η δεκαετία ισχύει αναδρομικά από τότε που ίσχυσε αρχικά ο ν.4387/2016, δηλαδή από 12/5/2016, κάτι που σημαίνει ότι τυχόν καταλογιστικές πράξεις, οι οποίες εκδόθηκαν από τις 12/5/2016 και μεταγενέστερα για εισφορές χρονικών περιόδων ασφάλισης πέραν της προηγηθείσας δεκαετίας (δηλαδή, πριν από την 01/01/2006 για καταλογιστικές πράξεις εκδοθείσες από τις 12/5/2016 και μεταγενέστερα, πριν από την 01/01/2007 για καταλογιστικές πράξεις εκδοθείσες από 01/01/2017 και μεταγενέστερα, πριν από την 01/01/2008 για καταλογιστικές πράξεις εκδοθείσες από 01/01/2018 και μεταγενέστερα κ.ο.κ.), είναι ακυρώσιμες. Κι αυτό γιατί η απαίτηση του e-ΕΦΚΑ για την είσπραξή τους είχε ήδη παραγραφεί κατά τον χρόνο έκδοσης της καταλογιστικής πράξης.
Επιπρόσθετα, τυχόν διακοπτικά γεγονότα (όπως κοινοποίηση ατομικής ειδοποίησης, καταβολή έναντι της οφειλής, ρύθμιση), τα οποία έλαβαν χώρα μετά τη συμπλήρωση του χρόνου της δεκαετούς παραγραφής, δεν αναβιώνουν την παραγραφείσα αξίωση και τυχόν χρηματικά ποσά, τα οποία έχουν καταβληθεί για την εξόφληση παραγεγραμμένων οφειλών, δεν αναζητούνται.
Παράδειγμα 2
Έστω ασφαλισμένος για τον οποίο στις 20/5/2016 συντάχθηκε καταλογιστική πράξη για τη μη καταβολή εισφορών χρονικής περιόδου μηνών από 12/2005 έως και 1/2006, η οποία του κοινοποιήθηκε στις 20/12/2016 και η σχετική οφειλή εξοφλήθηκε από αυτόν στις 10/01/2017.
Με τη νέα διάταξη, η απαίτηση του e-ΕΦΚΑ για την είσπραξη των μη καταβληθεισών εισφορών μηνός 12/2005 καθίσταται παραγεγραμμένη την ημέρα του καταλογισμού (20/5/2016) και, συγκεκριμένα, παραγράφεται από την 1/1/2016, διότι, με βάση την αναδρομική ισχύ του νέου άρθρου 95, η δεκαετής προθεσμία παραγραφής εκκίνησε την 01/01/2006 και έληξε την 31/12/2015.
Ωστόσο, η απαίτηση για την είσπραξη των μη καταβληθεισών εισφορών για τον μήνα 1/2006 δεν ήταν παραγεγραμμένη την ημέρα του καταλογισμού, ούτε καθίσταται παραγεγραμμένη με το νέο άρθρο 95, διότι η δεκαετής προθεσμία παραγραφής εκκίνησε την 01/01/2007 και έληγε μετά τον καταλογισμό και συγκεκριμένα την 31/12/2016.
Η κοινοποίηση στις 20/12/2016 της ΠΒΟ, όπως περιγράφεται στη συνέχεια, διακόπτει την παραγραφή, αλλά στην προκειμένη περίπτωση δεν λειτούργησε ως διακοπτικό γεγονός για την απαίτηση μηνός 12/2005, εφόσον αυτή είχε ήδη παραγραφεί από την 1/1/2016.
Λειτούργησε, ωστόσο, ως διακοπτικό γεγονός για την απαίτηση μηνός 1/2016, ανανεώνοντας την προθεσμία παραγραφής για άλλη μία δεκαετία, η οποία εκκίνησε από την κοινοποίηση της ΠΒΟ, με αποτέλεσμα η απαίτηση μηνός 1/2016 θα παραγραφόταν 20/12/2026, αν δεν είχε εξοφληθεί από τον οφειλέτη στις 10/01/2017. Αν μέχρι τις 31/12/2016 δεν είχε κοινοποιηθεί η ΠΒΟ στον ασφαλισμένο (και δεν είχε συντελεστεί κανένα άλλο διακοπτικό ή ανασταλτικό γεγονός), τότε την 1/1/2017 η απαίτηση του e-ΕΦΚΑ θα είχε παραγραφεί και για τον μήνα 1/2006, παρόλο που καταλογίστηκε εντός της προθεσμίας της δεκαετούς παραγραφής.
|
Ασφαλιστική ενημερότητα Ο ασφαλισμένος, όπως διευκρινίζεται στην εγκύκλιο, μπορεί να λάβει Αποδεικτικό Ασφαλιστικής Ενημερότητας ακόμη και εάν υπάρχουν απαιτήσεις, οι οποίες έχουν υποπέσει σε παραγραφή. Ειδικότερα, η αρμόδια υπηρεσία του e-ΕΦΚΑ ή του ΚΕΑΟ, που εξετάζει κάποιο αίτημα χορήγησης ασφαλιστικής ενημερότητας, ελέγχει την ύπαρξη μόνο οφειλών που δεν έχουν υποπέσει σε παραγραφή και αγνοεί όσες έχουν υποπέσει σε παραγραφή. Εξάλλου, όπως προαναφέρθηκε, ο ασφαλισμένος μπορεί να ζητήσει την καταβολή παραγεγραμμένων εισφορών (με τις προσαυξήσεις, πρόστιμα, συνεισπραττόμενες εισφορές κ.λπ.), προκειμένου να προσμετρηθούν αυτές στον αντίστοιχο ασφαλιστικό χρόνο. |
|
Οι εξαιρέσεις Στην πενταετία παραμένει το διάστημα για οφειλές σε ΟΤΑ, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου Ο νέος χρόνος παραγραφής των απαιτήσεων του e-ΕΦΚΑ δεν αφορά τις ακόλουθες περιπτώσεις: •Απαιτήσεις κατά του ελληνικού Δημόσιου: Εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 140 του ν. 4270/2014 (δημόσιο λογιστικό), σύμφωνα με τις οποίες οποιαδήποτε απαίτηση κατά του Δημοσίου παραγράφεται μετά την παρέλευση πενταετίας, εφόσον από άλλη γενική ή ειδική διάταξη δεν ορίζεται βραχύτερος χρόνος παραγραφής αυτής. Ως εκ τούτου, το δικαίωμα του e-ΕΦΚΑ για τη βεβαίωση εν ευρεία έννοια χρηματικών απαιτήσεων κατά του ελληνικού Δημοσίου παραγράφεται μετά την πενταετία, η οποία αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους από εκείνο εντός του οποίου παρασχέθηκε η εργασία. Αντίστοιχα, το δικαίωμα του e-ΕΦΚΑ για την είσπραξη απαιτήσεων κατά του ελληνικού Δημοσίου παραγράφεται μετά από πενταετία από τη λήξη του οικονομικού έτους, εντός του οποίου βεβαιώθηκε η απαίτηση ταμειακά. •Απαιτήσεις κατά των ΟΤΑ: Με αντίστοιχο τρόπο με εκείνο του ελληνικού Δημοσίου ρυθμίζεται και το ζήτημα της παραγραφής των απαιτήσεων του e-ΕΦΚΑ κατά των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. •Απαιτήσεις κατά των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου: Με αντίστοιχο τρόπο με εκείνο του ελληνικού Δημοσίου ρυθμίζεται και το ζήτημα της παραγραφής των απαιτήσεων του e-ΕΦΚΑ κατά των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου. •Απαιτήσεις από αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές και συντάξεις: Το δικαίωμα του e-ΕΦΚΑ για τη βεβαίωση εν ευρεία έννοια χρηματικών απαιτήσεων από αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές και συντάξεις δεν επηρεάζεται από τις νέες διατάξεις, αλλά υπόκειται σε εικοσαετή παραγραφή η οποία εκκινεί από την τελευταία καταβληθείσα παροχή-σύνταξη. Αντίστοιχα, το δικαίωμα του e-ΕΦΚΑ για την είσπραξη των οφειλόμενων ποσών από αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές και συντάξεις υπόκειται σε δεκαετή παραγραφή, η οποία εκκινεί από τη λήξη του οικονομικού έτους εντός του οποίου βεβαιώθηκε η απαίτηση ταμειακά. •Έξοδα Διοικητικής Εκτέλεσης: Το δικαίωμα του e-ΕΦΚΑ για την είσπραξη των καταβληθέντων από τον φορέα προς τους δικαστικές επιμελητές αμοιβών και δικαιωμάτων και λοιπών εξόδων διοικητικής εκτέλεσης για τις πραγματοποιηθείσες εργασίες τους κατά τη διενέργεια πράξεων διοικητικής εκτέλεσης, αλλά υπόκειται σε δεκαετή παραγραφή η οποία εκκινά από τη λήξη του οικονομικού έτους εντός του οποίου βεβαιώθηκε η απαίτηση ταμειακά. •Λοιποί καταλογισμοί (πλην ασφαλιστικών εισφορών): Το δικαίωμα του e-ΕΦΚΑ για την είσπραξη κάθε είδους άλλης χρηματικής απαίτησης, η οποία προέρχεται από λοιπούς καταλογισμούς που δεν αφορούν ασφαλιστικές εισφορές ή συν εισπραττόμενα με αυτές ποσά, όπως π.χ. καταλογισμούς από αποζημίωση τροχαίου ατυχήματος, από υπεξαίρεση, από μη καταβληθέντα μισθώματα, από δικαστική δαπάνη κ.λπ. δεν επηρεάζεται από τις κοινοποιούμενες διατάξεις, αλλά υπόκεινται, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 136 του ν.4270/2014 περί δημόσιου λογιστικού σχεδίου, σε εικοσαετή παραγραφή, η οποία εκκινεί από τη λήξη του έτους εντός του οποίου βεβαιώθηκε ταμειακά (υπό στενή έννοια) η απαίτηση. |
