Hανάγκη μιας ολιστικής, δηλαδή συνολικής προσέγγισης στην αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας στον αγροτικό τομέα της ΕΕ, επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια πανευρωπαϊκού σεμιναρίου που διεξήχθη πρόσφατα στις Βρυξέλλες για το συγκεκριμένο ζήτημα με τη συμμετοχή εθνικών φορέων επιθεώρησης εργασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, ο αγροτικός τομέας αποτελεί τον πρωταθλητή της «μαύρης» εργασίας, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ελαστικές μορφές εργασίας που απαντώνται στην αγροτική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, μόνον ένας στους πέντε εργαζομένους απασχολείται σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης.
Υπερδιπλάσια η «μαύρη» εργασία στην αγροτική οικονομία
Αναλυτικότερα, το 31,7% των απασχολουμένων εργάζονται ως εποχικοί εργάτες, κάτι που στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας συμβαίνει σε πολύ μικρότερη κλίμακα (14,7% των απασχολούμενων). Βασική αιτία, επίσης, για την ύπαρξη αδήλωτης εργασίας στον αγροτικό τομέα είναι η διαρκής οικονομική ισχυροποίηση που παρατηρείται στο κανάλι της λιανικής πώλησης και του κλάδου της μεταποίησης, που πιέζει διαρκώς τις τιμές παραγωγού και τους εξαναγκάζει σε αναζήτηση μη ορθολογικών τρόπων μείωσης του κόστους παραγωγής τους.
Ολοκληρωμένη αντιμετώπιση με «μαστίγιο και καρότο»
Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου αναλύθηκαν οι διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου, όπως τα πρόστιμα και οι ποινές, όπου και παρουσιάστηκε η αναγκαιότητα εφαρμογής της αρχής της αναλογικότητας, δηλαδή ακόμα πιο αυστηρές ποινές σε σοβαρές παραβάσεις, ταυτόχρονα όμως ελαφρύτερες ποινές σε παραβάσεις ήσσονος σημασίας ή ακούσιων σφαλμάτων. Επίσης, συζητήθηκε το πώς θα αυξηθεί η πιθανότητα εντοπισμού των παραβατών, καθώς επισημάνθηκε ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, εκμεταλλεύσεις που δεν θεωρούνται αμιγώς αγροτικές θα πρέπει να υπόκεινται σε ελέγχους. Επιπλέον, αναφέρθηκε το θέμα της ευθύνης των κοινωνικών εταίρων στην υποβοήθηση ή στην ανάληψη της ευθύνης ελέγχων. Ένα ζήτημα που τέθηκε, επίσης, είναι η απλούστευση των νομικών διαδικασιών για τη δήλωση της εργασίας στο χωράφι, ώστε να μην οδηγούνται στην παρανομία οι εργοδότες λόγω χρονοβόρων και πολύπλοκων διαδικασιών.
Όπως αναφέρθηκε στο συνέδριο άμεσα (επιχορηγήσεις – voucher) και έμμεσα (σήμανση πιστοποίησης των νόμιμων εργατών) οικονομικά κίνητρα μπορούν να συνεισφέρουν περισσότερο στην αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας. Τέλος, ιδιαίτερη μνεία έγινε στην αντιμετώπιση της ελλιπούς ενημέρωσης ως προς τους κινδύνους και τις επιπτώσεις της αδήλωτης εργασίας. Ως καλό παράδειγμα εφαρμογής μιας ολιστικής αντιμετώπισης του προβλήματος παρουσιάστηκε στους συμμετέχοντες εκπροσώπους των εθνικών οργανισμών επιθεώρησης εργασίας η πρωτοβουλία «Raise Up», που συντονίζει η ιταλική ομοσπονδία εργατών του αγροδιατροφικού τομέα της γειτονικής χώρας (FLAI CGL).
