Μαριάννα Σκυλακάκη: «Συνεργασία – καινοτομία, τα διαχρονικά ζητούμενα»

M_sk_

Με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση μεγάλης έρευνας για τους συνεταιρισμούς και τον ελληνικό πρωτογενή τομέα που διεξήγαγε η εταιρία «Τόπος Συμβουλευτική» για την «διαΝΕΟσις», η «ΥΧ» έθεσε ορισμένα ερωτήματα σχετικά με τα βασικά ευρήματά της στην Μαριάννα Σκυλακάκη, managing partner της εταιρίας και επιστημονική υπεύθυνη της έρευνας.

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα αίτια της κατάρρευσης των συνεταιρισμών;

Αναζητώντας κανείς την αφετηρία σε ό,τι αφορά την πορεία κατάρρευσης των συνεταιρισμών στην Ελλάδα, πρέπει να πάει πίσω, στη δεκαετία του ’80, μια περίοδο κατά την οποία ο χώρος άρχισε να αλλάζει ριζικά χαρακτήρα. Η χρήση των συνεταιρισμών ως εργαλείο, πολιτικών και κομματικών παρεμβάσεων στον αγροτικό χώρο οδήγησε στη συσσώρευση τεράστιων χρεών των αγροτικών συνεταιρισμών, που έφτασαν να απειλούν την ίδια την ύπαρξή τους.

Η μαζική κρατική βοήθεια, που ακολούθησε με διαδοχικούς νόμους μέχρι την έναρξη της κρίσης, αφενός προκάλεσε μακροχρόνιες διαμάχες με την Ευρωπαϊκή Ένωση και απαίτηση για επιστροφές τεράστιων ποσών, αφετέρου παρέτεινε την επιβίωση πολλών από τους υπερχρεωμένους συνεταιρισμούς, επιτείνοντας  –αντί να βοηθήσει– το πρόβλημα. Έτσι, το τελικό παραγωγικό αποτύπωμα των συνεταιρισμών, ακόμα και στην περίοδο της αφθονίας, ήταν περιορισμένο. Η πλειοψηφία τους ήταν οργανώσεις-σφραγίδες, με ιδιαίτερα περιορισμένα κίνητρα για εξωστρέφεια και καινοτομία.

Αν υπάρχει ένα σημείο το οποίο ευχόμαστε να κρατήσει κανείς από τη μελέτη, είναι το γεγονός ότι η αύξηση του μεγέθους στον αγροδιατροφικό τομέα, σε όλα τα επίπεδα, είναι το κλειδί για να γίνουν ανταγωνιστικά τα ελληνικά προϊόντα διεθνώς.

Ποιες είναι οι λύσεις που προτείνονται ώστε να υπάρχει ένα νέο βιώσιμο και ανταγωνιστικό καθεστώς αγροτικών συλλογικών σχημάτων;

Αν υπάρχει ένα σημείο το οποίο ευχόμαστε να κρατήσει κανείς από τη μελέτη, είναι το γεγονός ότι η αύξηση του μεγέθους στον αγροδιατροφικό τομέα, σε όλα τα επίπεδα, είναι το κλειδί για να γίνουν ανταγωνιστικά τα ελληνικά προϊόντα διεθνώς.

Το μεγαλύτερο μέγεθος ανοίγει την πόρτα σε οικονομίες κλίμακας, στην καινοτομία, σε δίκτυα διανομής και μάρκετινγκ, αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών αγροτικών προϊόντων και επιτρέποντας τη διεκδίκηση αυξημένου μεριδίου στις ξένες αγορές.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη συνεργασία –τόσο οριζόντια, μεταξύ παραγωγών, όσο και κάθετα, κατά μήκος της αλυσίδας αξίας. Όλες οι λύσεις που προτείνονται, λοιπόν, έχουν έναν στόχο: τη μαζική αύξηση του βαθμού συνεργασίας.

Οι μεγάλοι επιτυχημένοι συνεταιρισμοί στην ΕΕ ενδυναμώνουν τη θέση των αγροτών μέσω α) της ενίσχυσης της θέσης τους στην αγορά, όπως πρόσφατα με την ψήφιση μέτρων κατά του σοβαρού προβλήματος των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, β) της ενδυνάμωσης της διαπραγματευτικής τους θέσης στον τομέα των αγορών εισροών, γ) της ενίσχυσής τους με συμβουλευτικές υπηρεσίες και τεχνολογικά ψηφιακά εργαλεία, η υιοθέτηση μάλιστα τον οποίων θα επιδοτείται στη Νέα ΚΑΠ. Πώς μπορούν να υλοποιηθούν τα παραπάνω στην ελληνική πραγματικότητα;

Δυστυχώς είμαστε ακόμα αρκετά βήματα πίσω από τα είναι ουσιαστικά υλοποιήσιμα πολλά από τα μέτρα στα οποία αναφέρεστε. Για να εφαρμοστούν μια σειρά από θετικές παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο π.χ. την αποτελεσματικότερη χρήση τεχνολογικών εργαλείων ή την αύξηση της παραγωγικότητας και πιστοποίησης ή την πρόσβαση σε διεθνή δίκτυα διανομής και μάρκετινγκ, κατ’ αρχάς πρέπει οι επιχειρήσεις του αγροδιατροφικού τομέα να είναι σε θέση να τις εφαρμόσουν.

Η παγίδα του μικρού μεγέθους είναι αμείλικτη. Όταν κάποιος παλεύει καθημερινά για την επιβίωσή του, είναι δύσκολο να ξεχωρίσει το δάσος από το δέντρο. Αντιθέτως, από ένα μέγεθος και πάνω, είναι πλέον σε θέση να αξιοποιήσει τα μια σειρά από εργαλεία τα οποία θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά του διεθνώς.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου, ανταγωνιστικού σε διεθνές επίπεδο ελληνικού συνεταιρισμού στις μέρες μας, ώστε να αποτελέσουν «οδηγό» για νέα αγροτικά συλλογικά σχήματα;

Τα χαρακτηριστικά εκείνα τα οποία είναι σε θέση να κάνουν τη διαφορά είναι τα ίδια για όλους τους συνεργατικούς τύπους (ομάδες παραγωγών, πολυμετοχικές αγροτικές επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί νέου τύπου, υβριδικά σχήματα κ.λπ.) και ισχύουν βέβαια και για τους παραδοσιακούς συνεταιρισμούς: έμφαση στην αναζήτηση οικονομιών κλίμακος, διάθεση συνεργασίας κατά μήκος της αλυσίδας με σχήματα από τον κλάδο της μεταποίησης και του τριτογενούς τομέα ώστε να φτάσουν τα προϊόντα στον τελικό καταναλωτή, ευελιξία στη λήψη των επιχειρηματικών αποφάσεων, διαφάνεια στις διαδικασίες ώστε τα μέλη του συνεργατικού σχηματισμού να είναι σε θέση να παρακολουθούν την εξέλιξή του.

Τελικά, το σημαντικότερο συστατικό είναι η εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών, η οποία οικοδομείται αργά αλλά αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για τη βιωσιμότητά τους και την επιτυχία τους.