Με την ευκαιρία της παρουσίας του στο συνέδριο της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, ως ομιλητής αλλά και συντονιστής της συζήτησης πολιτικού πάνελ για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας, η «ΥΧ» συνάντησε και συζήτησε με τον πρώην γενικό γραμματέα του ΥΠΑΑΤ και πρώην πρόεδρο του ΕΛΓΑ , γεωπόνο Νίκο Στουπή.
- Σε διάφορες τοποθετήσεις σας έχετε, πολλές φορές, τονίσει την ανάγκη επειγουσών πολιτικών παρεμβάσεων στον πρωτογενή τομέα, που θα ανατρέψουν ριζικά τη σημερινή εικόνα της ελληνικής γεωργίας. Μάλιστα, κάτι τέτοιο φαίνεται να διατύπωσε και η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ. Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος;
Νομίζω μια τέτοια αναγκαιότητα είναι πανθομολογούμενη. Όχι με την έννοια «φτιασιδώματος» μιας πιθανά τσαλακωμένης εικόνας της κυβέρνησης στα μάτια των ψηφοφόρων αγροτών και των ανθρώπων της υπαίθρου. Σε αυτό, προφανώς ο κάθε ένας θα κάνει την επιλογή του στη κάλπη με βάση το τι περίμενε. Πώς αντιλαμβάνεται πού βρέθηκε και πού βρίσκεται ακόμα και σήμερα η χώρα. Πόσο έχει κατανοήσει μέσα από ποια τρικυμιασμένη θάλασσα, το αριστερό πλήρωμα «έσωσε» –με μεγάλες απώλειες είναι αλήθεια– το μισοβυθισμένο καράβι της χώρας. Πόσο αποδέχεται ότι ο αγρότης θίχτηκε λιγότερο από τις επιπτώσεις της κρίσης και την εφαρμοσθείσα αγροτική πολιτική.
Αλλά με την έννοια πως στη μεταμνημονιακή εποχή, όπου το ζητούμενο είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση και ανόρθωση της χώρας, ο πρωτογενής τομέας, χωρίς να τον υπερεκτιμούμε, μπορεί πολύ γρήγορα να πάρει μπρος. Να παράξει οικονομικά αποτελέσματα και να απασχολήσει άνεργο κόσμο, χωρίς προαπαιτούμενα υψηλών επενδύσεων σε ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους. Να ξαναζωντανέψει η ύπαιθρος χώρα. Να ξαναδημιουργηθεί ελπίδα, πίστη, όραμα.
- Το ερώτημα «πώς;», κάθε φορά καθίσταται καίριο…
Αν θέλουμε η χώρα μας να ανακτήσει μια θέση ανάλογη των προτερημάτων που διαθέτει στις διεθνείς αγορές αγροτικών προϊόντων, να μειώσει την ψαλίδα εισαγωγών-εξαγωγών, να συμβάλλει με βαρύνοντα ρόλο το αγροτικό ΑΕΠ στο συνολικό ΑΕΠ της χώρας, αλλά και να βελτιώσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητά της μέσω της ανάπτυξης αγροτικής επιχειρηματικότητας, τότε ένας και μοναδικός δρόμος υπάρχει, με δύο παράλληλα, κοινής κατεύθυνσης ρεύματα:
Κατά πρώτον, το ρεύμα ενσωμάτωσης της τεχνολογίας και της καινοτομίας σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας και, κατά δεύτερον, το ρεύμα της εξωστρέφειας με ποιοτικά πιστοποιημένα προϊόντα.
- Μήπως αυτά φαντάζουν πολύ γενικά; Απαιτούν χρόνο;
Προφανώς και για να κατακτήσεις τις διεθνείς αγορές πρέπει να διαθέτεις ήδη πιστοποιημένα προϊόντα της αρεσκείας της, σε ανταγωνιστικό μάλιστα τιμολογιακό περιβάλλον. Να έχεις δημιουργήσει θεσμούς και υποδομές. Να έχεις κάνει οικονομική διπλωματία. Αυτά απαιτούν τον χρόνο τους, αλλά υποχρεούσαι να τα αναπτύξεις.
Ως προς το πρώτο, όμως, η ωριμότητα είναι εμφανής και διάχυτη. Ήδη υπάρχουν, δίπλα στα διάσπαρτα σπέρματα της εγχώριας έρευνας, έτοιμες εφαρμογές τεχνολογικές και ψηφιακού περιβάλλοντος, που έχουν ξεφύγει από τα όρια του πειραματισμού και αποτελούν αναπτυσσόμενες γενικευμένες πρακτικές, υιοθετημένες σε ευρείας κλίμακας παραγωγικά συστήματα, μεμονωμένα ή συλλογικά. Ήδη αναλαμβάνονται κυβερνητικές πρωτοβουλίες σε κεντρικό επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση. Ήδη ο ιδιωτικός τομέας επενδύει και προετοιμάζεται να υποδεχθεί και να «μπει στα γεμάτα» στον τομέα της ψηφιακής γεωργίας.
«Μονόδρομος η ευφυής γεωργία και οι γεωργικές συμβουλές, αν θέλουμε να μιλάμε για έναν ανταγωνιστικό και βιώσιμο ελληνικό πρωτογενή τομέα»
- Μιλάτε προφανώς για την ευφυή γεωργία.
Ακριβώς. Αυτό το δημιούργημα που αποτελεί τον πυρήνα των συζητήσεων του παρόντος συνεδρίου. Το πώς δηλαδή μπορεί να γίνει η αξιοποίηση όλων των δεδομένων της έρευνας και της τεχνολογίας στην αγροτική παραγωγή, με στόχο την αύξηση των αποδόσεων, τη μείωση του κόστους, τη βελτιστοποίηση των εισοδημάτων και της ποιότητας ζωής των αγροτών και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της γεωργίας στο περιβάλλον. Αλλά και για άλλα ανταγωνιστικά συστήματα, που σιγά-σιγά εμφανίζονται.
Μιλώ για το μεγάλο, εθνικής σημασίας διαγωνισμό του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, για την εγκατάσταση 6.500 μετρητικών σταθμών γεωργικού πεδίου και τη συγκρότηση ενός Εθνικού Συστήματος παρακολούθησης και δυνατότητας επεμβάσεων στη γεωργική παραγωγική διαδικασία.
Μιλώ για την εμφάνιση επιχειρηματικών σχημάτων γεωτεχνικού ενδιαφέροντος, που με πυρήνα την ευφυή γεωργία θα γίνουν οι ιμάντες γενικευμένης εξάπλωσής της στον ελλαδικό χώρο, δημιουργώντας μια νέου τύπου συμβουλευτική υπηρεσία στον αγροτικό χώρο.
- Μιλήσατε για τους γεωργικούς συμβούλους, και θυμόμαστε πως αυτό αποτελούσε προμετωπίδα εξαγγελιών από τα πρώτα βήματα της κυβέρνησης.
Μιλάτε προφανώς για το Μέτρο των Γεωργικών Συμβουλών του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης που ενώ θα έπρεπε να είναι από τα πρώτα που έπρεπε να είχαν προκηρυχθεί βρίσκεται «παρκαρισμένο» και σε αναμονή.
Δεν υπάρχουν ικανοποιητικές εξηγήσεις για τις αιτίες οποιασδήποτε καθυστέρησης και ολιγωρίας.
Να έχεις στα χέρια σου 120 εκατομμύρια για να πραγματοποιήσεις άμεσες επεμβάσεις ευθέως σε 50.000 περίπου γεωργικές εκμεταλλεύσεις (από τους περίπου 230.000 επαγγελματίες αγρότες που καταγράφει η χώρα). Να τους αλλάξεις προσανατολισμό. Να τις σπρώξεις σε ουσιαστικές αναδιαρθρώσεις που θα αυξάνουν την ανταγωνιστικότητά τους. Να φέρεις τα πάνω–κάτω, δημιουργώντας ένα νέο βιώσιμο μοντέλο επιχειρηματικής γεωργίας. Να δώσεις επαγγελματική διέξοδο σε άνεργους Γεωτεχνικούς. Και αντί να το προτάσσεις , και η εφαρμογή του να είναι ο εξεταστής και βαθμολογητής της συμμετοχής του αγρότη στα υπόλοιπα προγράμματα του ΠΑΑ, να το αφήνεις τελευταίο. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον να παίξει αυτόν τον ρόλο για την επόμενη προγραμματική περίοδο.
- Πολλά ακούγονται για αντιτιθέμενα συμφέροντα, που θα ήθελαν τη μεταφορά της αρμοδιότητας υλοποίησης του μέτρου στα πανεπιστήμια, για πιθανές σκοπιμότητες ματαίωσής του λόγω των δυσκολιών που παρουσιάζει στην εφαρμογή του και μεταφοράς των πόρων σε άλλα πιο δημοφιλή μέτρα, εξ ου και οι καθυστερήσεις.
Δεν μπορώ να παρακολουθήσω φήμες, πολύ περισσότερο όταν δεν έχω κάποια επίσημη τοποθέτηση των αρμοδίων ή κάποια άλλη ενημέρωση, αλλά διατυπωμένες σε αντίθετη κατεύθυνση προθέσεις.
Όμως, ούτε ως χειρότερο σενάριο δεν μπορώ να αποδεχτώ πως οι όποιες δυσκολίες θα αποτελέσουν την αφορμή να χαθεί η χρηματοδότηση ενός τόσο σοβαρού τομέα που μπορεί, συνδυασμένα με αυτά που σας ανέφερα προηγούμενα, να αλλάξει ριζικά το τοπίο της ελληνικής γεωργίας και να την προετοιμάσει για το αύριο.
Πολύ περισσότερο, βέβαια, δεν μπορώ να ανεχθώ, στο όνομα του να μη χαθούν πόροι –γιατί ως γνωστόν, ακόμα και Ευρωπαίοι παράγοντες σε παρεμβάσεις τους έχουν σταθεί κριτικά για τις καθυστερήσεις του μέτρου– αυτό τελευταία στιγμή να βγει, όπως – όπως και να κατασπαταληθούν πόροι, χωρίς κάποιο μετρήσιμο αποτέλεσμα. Το ζήσαμε αυτό την προηγούμενη περίοδο.
Όσον αφορά τους πανεπιστημιακούς μας, θεωρώ πως υποτιμάμε το έργο τους όταν θεωρούμε ως πανεπιστημιακό έργο όχι την ανάπτυξη της επιστήμης και της έρευνας, όχι τη διδασκαλία για την «παραγωγή» καλών επιστημόνων, αλλά το πλιάτσικο κοινοτικών πόρων.
Ούτε διανοούμαι ότι η σημερινή πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ μπορεί να κινηθεί με τέτοιους βηματισμούς.
- Παρόλα αυτά, η κλεψύδρα τελειώνει.
Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας. Και οι ευθύνες μιας τέτοιας αποτυχίας θα είναι προσωποποιημένες και θα είναι πολιτικές, και όχι των υπηρεσιακών.
Κατανοώ τις υπαρκτές δυσκολίες, όχι ως άλλοθι, αλλά ως πρόκληση αντιμετώπισής τους.
Θέλω να πιστεύω πως θα υπάρξει άμεσα «ξύπνημα» των ιθυνόντων για αυτό το θέμα.
Ότι θα οριστεί άμεσα και με ευθύνη, στο ανώτερο επίπεδο του ΥΠΑΑΤ, υπηρεσιακή και πολιτική ομάδα διαχείρισης του προβλήματος, που θα λάβει υπόψη της πράγματα που ήδη τρέχουν. Θα δέσει τη Συμβουλευτική με τις προετοιμαζόμενες Δημόσιες Υποδομές και την ευφυή γεωργία. Η κυβερνητική πολιτική πρέπει επιτέλους να ενοποιηθεί με στόχο και στόχευσ στη γεωργία. Να ξεκαθαριστούν όροι και αρμοδιότητες. Να βελτιωθεί, όπου απαιτείται, νομικά το μέτρο. Να προετοιμαστεί –αν χρειάζεται– και να υποβληθεί αναθεώρηση σημείων του μέτρου. Να προχωρήσουν οι διαγωνιστικές διαδικασίες για την επιλογή των δομών Συμβουλευτικής. Να διαμορφωθούν τα κριτήρια επιλογής των δικαιούχων. Να διαμορφωθεί η αξία τιμολόγησης των συμβουλών. Να δημιουργηθεί το Μητρώο Συμβουλευτικών Δομών και Γεωργικών Συμβούλων. Να προχωρήσει η κατάρτιση των γεωργικών συμβούλων.
Το ΥΠΑΑΤ οφείλει να δείξει τα αντανακλαστικά που δυστυχώς δεν έδειξε στην αντίστοιχη περίπτωση των ψηφιακών υποδομών στη γεωργία.
