Συνέντευξη στον Νίκο Λάππα
Πώς εξελίσσεται η Ευρωπαϊκή Σύμπραξη Καινοτομίας, ΕΙΡ AGRI;
Η Σύμπραξη δημιουργήθηκε πριν τρία χρόνια, με στόχο να κάνει τη γεωργία και την κτηνοτροφία πιο ανταγωνιστικές και βιώσιμες. Έχουμε επιλέξει ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό εργαλείο διαδραστικής καινοτομίας, στα πλαίσια της ΚΑΠ και των ΠΑΑ, αυτό των Επιχειρησιακών Ομάδων. Και, ενώ το εργαλείο αυτό είναι εθελοντικό, σχεδόν όλες οι χώρες-μέλη το εφαρμόζουν, με 3.200 καινοτόμα έργα, 200 από τα οποία υλοποιούνται ήδη. Μία πρόσφατη ανεξάρτητη μελέτη αποτίμησης του έργου μας, καταγράφει την τεράστια ανάγκη για καινοτομία σε όλη την Ευρώπη – και όχι μόνο την Ελλάδα. Επιπλέον, αναδεικνύει την ελαστικότητα της προσέγγισής μας, που επιτρέπει τη χρηματοδότηση δράσεων οι οποίες είναι προσαρμοσμένες στις εθνικές και τοπικές ανάγκες. Τέλος, η προσέγγισή μας συνδέει όλες τις περιοχές που αναλαμβάνουν δράσεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων ή για την αξιοποίηση ευκαιριών. Αυτή η τεράστια γνώση που συσσωρεύεται εμπνέει και είναι διαθέσιμη στον καθένα. Ο αγρότης, πλέον και ο κάθε ενδιαφερόμενος, θα εφαρμόζει καινοτόμες ιδέες, στις τοπικές συνθήκες.
Η ενσωμάτωση της καινοτομίας στην ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία υστερεί σημαντικά. Πώς θα μπορούσαν οι δράσεις της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας ΕΙΡ AGRI να ενδυναμώσουν τις προσπάθειες των Ελλήνων αγροτών;
Η Σύμπραξη παρέχει τη δύναμη στους αγρότες να προτάξουν τις ανάγκες και τους στόχους τους, και, επίσης, τους παρέχει χρηματοδότηση για να επιλύσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ή να αναπτύξουν τις καινοτόμες δράσεις τους. Το σύνθημά μας είναι «κάνουμε τις ιδέες πράξη με επιτυχία». Δηλαδή, φέρνουμε μαζί την αναγκαία γνώση και τους ενδιαφερόμενους εταίρους, που «λιπαίνουν» από κοινού τον αγροτικό τομέα, μεταφέροντας νέες ιδέες, παρέχοντας κίνητρα στη δημιουργικότητα.
Και ο ρόλος του αγρότη είναι σημαντικός σε αυτή τη διαδικασία…
Φυσικά, και βρίσκεται στο επίκεντρο. Η συμμετοχή των αγροτών στα προγράμματα της Σύμπραξης, διασφαλίζουν ότι η πρακτική γνώση, την οποία οι ίδιοι διαθέτουν, θα οδηγήσει σε λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα. Μόνο όταν οι αγρότες κινητοποιηθούν να εφαρμόσουν νέες μεθόδους, μπορούμε να μιλήσουμε για πραγματική καινοτομία. Φαίνεται ότι, στην Ελλάδα, λόγω και της οικονομικής κρίσης, υπάρχει μεγάλη προοπτική και γόνιμο έδαφος για καινοτομίες. Το διαπιστώνω και στις συναντήσεις μας αυτές τις ημέρες.
Η σχέση μεταξύ επιστημόνων και αγροτών που γνωρίζαμε έως τώρα, δείχνει να έχει εξαντληθεί. Αναζητούμε νέους τρόπους ενίσχυσης της καινοτομίας, όπως για παράδειγμα τις Επιχειρησιακές Ομάδες, όπου αγρότες, επιστήμονες, εμπειρογνώμονες που προσφέρουν συμβουλές, βιομηχανίες και άλλοι, εργάζονται μαζί. Ποια είναι η Ευρωπαϊκή εμπειρία;
Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουμε την ανταλλαγή της γνώσης και την καινοτομία στη γεωργία αλλάζει συνεχώς. Η παραδοσιακή μεταφορά της γνώσης από την κορυφή προς τη βάση με ένα «γραμμικό τρόπο», γίνεται ολοένα και πιο ξεπερασμένη. Η γνώση δεν διαδίδεται, πλέον, μονόπλευρα από τους επιστήμονες και τους ειδικούς. Η άμεση ανταλλαγή γνώσης, μεταξύ των αγροτών και άλλων βασικών παικτών, γίνεται συνεχώς και πιο κρίσιμη, ενώ αξιοποιούνται και νέα εργαλεία μεταφοράς της πληροφορίας.
Η Σύμπραξη ΕΙΡ ενισχύει τη διάδοση της γνώσης στην Ευρώπη
Στη λογική αυτή λειτουργούν και οι Επιχειρησιακές Ομάδες;
Βεβαίως. Τα σχήματα αυτά εφαρμόζουν «το διαδραστικό μοντέλο καινοτομίας», με τη στοχευμένη συμμετοχή αγροτών, επιστημόνων, συμβούλων επιχειρήσεων, ΜΚΟ κ.λπ. Δηλαδή, όλων όσων μπορούν να συμβάλουν στην υλοποίηση ενός έργου, να συνδιαμορφώσουν μία καινοτόμο λύση. Ο Διαμεσολαβητής Καινοτομίας (innovation broker), θα διασφαλίζει το σωστό μείγμα και τη συμπληρωματικότητα της πρακτικής, επιστημονικής, επιχειρηματικής γνώσης των εταίρων του προγράμματος. Οι προκλήσεις είναι σύνθετες και μόνο η συνεργασία «πολλών μυαλών» μπορεί να τις φέρει σε πέρας.
Η Σύμπραξη ΕΙΡ ενισχύει τη διάδοση της γνώσης στην Ευρώπη και στο εσωτερικό μίας χώρας. Αφενός, γιατί επανασυνδέει την έρευνα και την εφαρμογή με ένα σύγχρονο τρόπο. Αφετέρου, γιατί χρηματοδοτεί επιστήμονες να αναπτύξουν πρακτικές λύσεις.
Να υποθέσουμε, λοιπόν, ότι το πρώτο αυτό συνέδριο στην Αθήνα αποσκοπούσε στη μεταφορά αυτής της εμπειρίας;
Το ελληνικό ΠΑΑ εγκρίθηκε στο τέλος του 2015 και, πράγματι, αγκαλιάζει τη λογική της Σύμπραξης. Η πρώτη μας συνάντηση στόχευε στην πληροφόρηση όλων των ενδιαφερόμενων για τις αρχές της Σύμπραξης και για το πώς μπορούν να συσταθούν οι Επιχειρησιακές Ομάδες. Να τονίσουμε ότι από τα επιτυχημένα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν, όπως αυτά των παραγωγών στέβιας στην Καρδίτσα και άλλων ειδικών προϊόντων, όπως το φραγκοστάφυλο, οι ενδιαφερόμενοι βρίσκουν καινοτόμους τρόπους παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων τους. Οι ελληνικές αρχές προετοιμάζουν το θεσμικό πλαίσιο και η πρώτη προκήρυξη για την κατάθεση προτάσεων αναμένεται στο τέλος του 2017.
