των Αλίκης Τζίμα και Επαμεινώνδα Παπλωματά,
Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Για την καλλιέργεια του αμπελιού, η περίοδος που διανύουμε είναι κρίσιμη για τη διαχείριση ασθενειών όπως η φώμοψη, ο περονόσπορος και το ωίδιο.
Ανάλογα με τις περιοχές καλλιέργειας, την ποικιλία και τις καλλιεργητικές πρακτικές, οι καλλιέργειες αμπελιού βρίσκονται στο βλαστικό στάδιο της έκπτυξης πρώτων φύλλων στις όψιμες ζώνες, ενώ στις πρώιμες ζώνες (θερμότερες περιοχές) έχουν φτάσει στην εμφάνιση και τη διαφοροποίηση της ανθοταξίας.
Το πιο ενδεδειγμένο για την αντιμετώπιση των ασθενειών είναι οι αγρότες να συμβουλεύονται δελτία γεωργικών προειδοποιήσεων που εκδίδονται από Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου (ΠΚΠΦΠΕ) του ΥΠΑΑΤ. Σημαντική είναι η έγκαιρη επέμβαση με εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα (ΦΠ) ανά καλλιέργεια και παθογόνο, σύμφωνα με τον πίνακα του ΥΠΑΑΤ. Να σημειωθεί ότι θα πρέπει να τηρούνται οι οδηγίες της ετικέτας για την ασφαλή χρήση των ΦΠ και τα διαστήματα τελευταίας επέμβασης πριν από τη συγκομιδή. Επίσης, να μην καταναλώνονται αμπελόφυλλα που έχουν ψεκαστεί με φυτοπροστατευτικά προϊόντα.
Παρακάτω αναφέρονται οι κυριότερες ασθένειες και οι επεμβάσεις που συνιστώνται για την αντιμετώπισή τους.
 ΩΙΔΙΟ (Erisiphe necator)
ΕΠΙΒΙΩΣΗ – ΜΕΤΑΔΟΣΗ: Επιβιώνει κυρίως ως μυκήλιο σε οφθαλμούς, αλλά και με τη μορφή κλειστοθηκίων (καρποφοριών του μύκητα), που μοιάζουν με μαύρα στίγματα και σχηματίζονται στα προσβεβλημένα φύλλα και στους βλαστούς. Προσβάλλει τη νέα βλάστηση (φύλλα, άνθη, βλαστούς) που καλύπτεται με επιφυτικό μυκήλιο και σπόρια του μύκητα (εξάνθηση) και φαίνεται σαν λευκή σκόνη. Στα φύλλα, η εξάνθηση εντοπίζεται κυρίως στην πάνω επιφάνεια, προκαλώντας κυματοειδή παραμόρφωση. Μόλυνση πραγματοποιείται και σε συνθήκες χαμηλής σχετικής υγρασίας (~25%) και εύρους θερμοκρασίας 6-32οC χωρίς να είναι απαραίτητη η διαβροχή της φυτικής επιφάνειας. Το παθογόνο μεταδίδεται με τον άνεμο σε μικρές σχετικά αποστάσεις.
ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ: Σε αμπελώνες που ενδημεί η ασθένεια, είναι καθοριστική η επέμβαση στο στάδιο έκπτυξης των 2-3 φύλλων, πριν από την εμφάνιση της ανθοταξίας (μήκος βλαστού 5 cm). Ακολουθούν ψεκασμοί κατά την ανθοφορία. Συνιστάται η εναλλαγή διασυστηματικών ωιδιοκτόνων με μυκητοκτόνα επαφής (π.χ. θειάφι, εφαρμογή κατά την ανθοφορία με θερμοκρασίες 18-25οC) για την αποφυγή ανάπτυξης ανθεκτικότητας.
|
 ΦΟΜΟΨΗ (Phomopsis viticola)
ΕΠΙΒΙΩΣΗ – ΜΕΤΑΔΟΣΗ: Επιβιώνει με τη μορφή πυκνιδίων (καρποφορίες του μύκητα), που μοιάζουν με μαύρα στίγματα (σαν πιπέρι) πάνω σε σταχτόχροες κλιματίδες προηγούμενου έτους. Σπανιότερα επιβιώνει ως μυκήλιο σε οφθαλμούς (μάτια) των κληματίδων. Μεταδίδεται με το νερό της βροχής σε μικρές αποστάσεις, καθώς και με τα καλλιεργητικά εργαλεία και το πολλαπλασιαστικό υλικό. Προσβάλλονται νεο-αναπτυσσόμενες κληματίδες, προκαλώντας νεκρωτικές κηλίδες ή και σχισμές στα πρώτα μεσογονάτια διαστήματα (1ο-5ο) και νεκρωτικές κηλίδες με χλωρωτική περιφέρεια στα φύλλα.
ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ: Σε αμπελώνες που ενδημεί η ασθένεια, συνιστάται η αφαίρεση και η καύση προσβεβλημένων κληματίδων και η διενέργεια προληπτικών ψεκασμών κατά την έκπτυξη των οφθαλμών (μήκος βλαστού 1-3 cm), όταν ο βλαστός φτάσει τα 6-12 cm και ενδεχομένως σε μήκος βλαστού 20-25 cm στην περίπτωση που επικρατούν ευνοϊκές περιβαλλοντικές συνθήκες.
|
 ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ (Plasmopara viticola)
ΕΠΙΒΙΩΣΗ – ΜΕΤΑΔΟΣΗ: Επιβιώνει κυρίως με τη μορφή ωοσπορίων (καρποφοριών του ωομύκητα), που σχηματίζονται στα προσβεβλημένα φύλλα που στη συνέχεια πέφτουν στο έδαφος. Σε ηπιότερα κλίματα διαχειμάζει και ως μυκήλιο σε οφθαλμούς. Η επικράτηση βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια του χειμώνα (15-30 μέρες) σε συνδυασμό με υψηλή διαβροχή φύλλων στις αρχές της άνοιξης και θερμοκρασίες 18-23οC ευνοούν την ωρίμανση και τη βλάστηση των ωοσπορίων. Τα ζωοσπόρια που προκύπτουν μολύνουν φύλλα (μέσω στοματίων), όταν αποκτήσουν επιφάνεια 6-8 cm2 (μήκος βλαστών 8 – 10 cm), προκαλώντας την εμφάνιση κηλίδων «λαδιάς».
ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ: Σε περιοχές με πολλές βροχοπτώσεις την άνοιξη είναι καθοριστική η έγκαιρη εκτέλεση συχνών προληπτικών ψεκασμών βασισμένων σε σύστημα προγνώσεων και προειδοποιήσεων με βάση τις επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής που ευνοούν την ασθένεια. Στην περίπτωση ευνοϊκών συνθηκών συνιστώνται τέσσερις ψεκασμοί με εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα: α) όταν οι βλαστοί αποκτήσουν μήκος 8-10 cm, β) μετά από δέκα ημέρες, γ) στο στάδιο του μούρου (πριν από την ανθοφορία), δ) αμέσως μετά τη γονιμοποίηση. Σε περιοχές που δεν ευνοούν την ασθένεια, συνιστάται επέμβαση μόνο στο στάδιο του μούρου.
|
