Συντηρητικός ο προτεινόμενος κανονισμός της Κομισιόν για την πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα

Χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες από την Κομισιόν η πρότασή της για τον κανονισμό που θα διέπει την πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα. Ο προτεινόμενος κανονισμός θεσπίζει τέσσερα κριτήρια ποιότητας και προωθεί τη γεωργία δέσμευσης άνθρακα. Ωστόσο, η πρόταση δεν έχει ικανοποιήσει τις ευρωπαϊκές οργανώσεις COPA-COGECA, που βλέπουν κενά και ελλείψεις και εμφανίζονται απογοητευμένες σχετικά με τον περιορισμένο αριθμό πρακτικών που μπορούν να εφαρμοστούν. Μάλιστα, πολλοί αναρωτιούνται τι θα γίνει με τη χρηματοδότηση, αφού η πρόταση δεν το ξεκαθαρίζει. Πρόκειται για «ένα πρώτο εθελοντικό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ για την αξιόπιστη πιστοποίηση των υψηλής ποιότητας απορροφήσεων άνθρακα», τονίζει η Επιτροπή.

Κριτήρια

Ο προτεινόμενος κανονισμός θεσπίζει τέσσερα κριτήρια ποιότητας QU.A.L.ITY:

✱ Quantification (ποσοτικός προσδιορισμός): Οι δραστηριότητες απορρόφησης άνθρακα πρέπει να μετρούνται με ακρίβεια και να αποφέρουν αδιαμφισβήτητα οφέλη για το κλίμα. Όπως εξηγεί η Κομισιόν, στο πλαίσιο της γεωργίας δέσμευσης άνθρακα, ο ποσοτικός προσδιορισμός του οφέλους ως προς την καθαρή απορρόφηση άνθρακα μπορεί να γίνει με οικονομικά αποδοτικό τρόπο με την αξιοποίηση εμπειρικών δεδομένων, τεχνολογιών τηλεπισκόπησης (π.χ. Copernicus) και μοντέλων υψηλής ακρίβειας που βασίζονται στη μηχανική μάθηση και την τεχνητή νοημοσύνη.

✱ Additionality (προσθετικότητα): Οι δραστηριότητες απορρόφησης άνθρακα πρέπει να υπερβαίνουν τις υφιστάμενες πρακτικές και τις απαιτήσεις του νόμου. Ο προτιμώμενος τρόπος απόδειξης της προσθετικότητας είναι να καθοριστεί μια «τυποποιημένη» βάση αναφοράς που να αντικατοπτρίζει με ακρίβεια τις συνήθεις πρακτικές, τις κανονιστικές συνθήκες και τις συνθήκες της αγοράς υπό τις οποίες λαμβάνει χώρα η δραστηριότητα.

✱ Long-term storage (μακροχρόνια αποθήκευση): Οι δραστηριότητες απορρόφησης άνθρακα πρέπει να διασφαλίζουν ότι ο άνθρακας που απορροφάται αποθηκεύεται για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και ότι θα πρέπει να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος έκλυσης άνθρακα. Τα πιστοποιητικά θα αναφέρουν τη διάρκεια της αποθήκευσης άνθρακα και θα κάνουν διάκριση μεταξύ μόνιμης (για τις οποίες δεν θα πρέπει να υπάρχει ημερομηνία λήξης) και προσωρινής αποθήκευσης (π.χ. από τη γεωργία δέσμευσης άνθρακα και την αποθήκευση άνθρακα στα προϊόντα).

✱ Sustainability (βιωσιμότητα): Οι δραστηριότητες απορρόφησης άνθρακα πρέπει να διατηρούν ή να συμβάλλουν στην επίτευξη στόχων βιωσιμότητας, όπως η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η κυκλική οικονομία, οι υδάτινοι και θαλάσσιοι πόροι και η βιοποικιλότητα. Η Επιτροπή θα δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη προσαρμοσμένων μεθοδολογιών πιστοποίησης για τις δραστηριότητες γεωργίας δέσμευσης άνθρακα που παρέχουν σημαντικά παράλληλα οφέλη για τη βιοποικιλότητα. Ταυτόχρονα, πρακτικές όπως οι μονοκαλλιέργειες δασών, που έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, δεν θα πρέπει να είναι επιλέξιμες για πιστοποίηση.

Γεωργία δέσμευσης άνθρακα

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πιστοποίηση θα καθιστά δυνατή την αποτελεσματική ανταμοιβή της γεωργίας δέσμευσης άνθρακα είτε μέσω της ΚΑΠ είτε μέσω άλλων δημόσιων ή ιδιωτικών πρωτοβουλιών.

«Η γεωργία δέσμευσης άνθρακα αυξάνει την παγίδευση άνθρακα, ενώ συχνά παρέχει σημαντικά παράλληλα οφέλη για τη βιοποικιλότητα και άλλες οικοσυστημικές υπηρεσίες», τονίζει. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η επανύγρανση τυρφώνων: Η αύξηση του υδροφόρου ορίζοντά τους έχει πολλαπλά οφέλη, καθώς συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών CO2, στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, στην παροχή οικοσυστημικών υπηρεσιών που συνδέονται με τον καθαρισμό των υδάτων και στη βοήθεια για τον έλεγχο των πλημμυρών και την πρόληψη της ξηρασίας, ενώ οι συμβιβασμοί που προκύπτουν από την απώλεια γεωργικής γης θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν μέσω της στήριξης της καλλιέργειας ελωδών γαιών (γεωργία υπό υγρές συνθήκες).

Άλλα παραδείγματα πρακτικών:

✱ Δάσωση και αναδάσωση.

✱ Γεωργοδασοκομία και άλλες μορφές μεικτής γεωργίας που συνδυάζουν ξυλώδη βλάστηση (δέντρα ή θάμνους) με συστήματα καλλιέργειας και/ή ζωικής παραγωγής στην ίδια έκταση.

✱ Χρήση εμβόλιμων καλλιεργειών, καλλιεργειών εδαφοκάλυψης, άροσης, διατήρησης και αυξανόμενων χαρακτηριστικών τοπίου: προστασία των εδαφών, μείωση της απώλειας εδάφους λόγω διάβρωσης και ενίσχυση του οργανικού άνθρακα του εδάφους σε υποβαθμισμένες αρόσιμες εκτάσεις γης.

✱ Στοχευμένη μετατροπή καλλιεργήσιμων εκτάσεων σε εκτάσεις υπό αγρανάπαυση ή εκτάσεων υπό καθεστώς παύσης καλλιέργειας σε μόνιμους βοσκότοπους.

Χρήση πιστοποιητικών

Με την πιστοποίηση σύμφωνα με την πρόταση, «η γεωργία δέσμευσης άνθρακα μπορεί να προσφέρει μια νέα πηγή εισοδήματος για τους γεωργούς, τους δασοκόμους και τους διαχειριστές γης», τονίζεται.

Τα πιστοποιητικά απορρόφησης άνθρακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανταμοιβές βάσει αποτελεσμάτων από ιδιωτικές ή δημόσιες πηγές. Για παράδειγμα, οι εταιρείες τροφίμων μπορούν να ανταμείβουν τους γεωργούς για υψηλότερες απορροφήσεις άνθρακα που προκύπτουν από μεγαλύτερη αποθήκευση άνθρακα στο έδαφος ή από άλλες φιλικές προς το κλίμα πρακτικές, όπως η γεωργοδασοκομία. Ενώ οι γεωργοί θα επωφεληθούν από το πρόσθετο εισόδημα, οι εταιρείες τροφίμων μπορούν να τεκμηριώσουν με αξιόπιστο τρόπο το αποτύπωμα άνθρακα που διαθέτουν.

Η πρόταση της Επιτροπής θα συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία. Με βάση τα κριτήρια QU.A.L.ITY, η Επιτροπή θα αναπτύξει προσαρμοσμένες μεθόδους πιστοποίησης για τα διάφορα είδη δραστηριοτήτων απορρόφησης άνθρακα, με την υποστήριξη ομάδας εμπειρογνωμόνων. Η πρώτη συνεδρίαση της ομάδας εμπειρογνωμόνων έχει προγραμματιστεί για το πρώτο τρίμηνο του 2023.