«Τις πταίει», άραγε, για τα κακώς κείμενα της δακοκτονίας;

Ολοκληρώθηκαν σχεδόν οι διαδικασίες των διαγωνισμών ανάδειξης των εμπλεκόμενων αναδόχων για την εφαρμογή των δολωματικών ψεκασμών για την καταπολέμηση του δάκου. Έπειτα θα ακολουθήσει ο σχεδιασμός από τις κατά τόπους ΔΑΟΚ, θα ξεκινήσουν οι αναρτήσεις παγίδων και, εν συνεχεία, οι δολωματικοί ψεκασμοί. Και, έως εδώ, θα πούμε «όλα καλά», μέχρι να έρθει πάλι ο απολογισμός της χρονιάς. Με υψηλά ποσοστά προσβολών από τις ανεπαρκείς και λανθασμένες εφαρμογές των δολωματικών ψεκασμών. Με τον μέσο παραγωγό να βλέπει το εισόδημά του να μειώνεται χρόνο με τον χρόνο και τον καταναλωτή να πρέπει να βάλει το χέρι πιο βαθιά στην τσέπη.

Δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω στα οικονομικά στοιχεία και στο πώς αυτά μεταβάλλονται από τον πόλεμο στην Ουκρανία και το κύμα ακρίβειας σε καύσιμα και λιπάσματα. Θα εστιάσουμε, όμως, στο γεγονός ότι, παρότι μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας ασχολείται με την καταπολέμηση του δάκου και παρ’ όλα τα πολύ υψηλά κονδύλια που διατίθενται από την πολιτεία ετησίως (26.754.300 ευρώ ο προϋπολογισμός για το 2024), υπάρχουν ορισμένα βασικά προβλήματα που δεν έχουν λυθεί ακόμα, ενώ ελάχιστες είναι οι προσπάθειες που έχουν γίνει, ανεξαρτήτως κυβέρνησης.

Σίγουρα τα προβλήματα αυτά βασίζονται και σε φυσικούς παράγοντες, όπως είναι το γεωγραφικό ανάγλυφο (επικλινείς ελαιώνες που δυσκολεύουν την εφαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών όπως το κλάδεμα, οι ψεκασμοί κ.ά., δημιουργώντας έτσι συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη και τη συντήρηση πληθυσμών του δάκου), οι διαφορετικές κλιματικές συνθήκες στους κατά τόπους ελαιώνες (δυσκολία ανάπτυξης κοινού σχεδίου αντιμετώπισης) και, τέλος, το ποσοστό καρποφορίας (χαμηλά ποσοστά καρποφορίας συνεπάγονται λιγότερη προσέλκυση, άρα και λιγότερη θανάτωση των ατόμων του δάκου).

Ανθρώπινος παράγοντας

Η επιστήμη, όμως, καθημερινά εξελίσσεται. Δίνει και θα συνεχίσει να δίνει λύσεις σε αυτά τα προβλήματα. Από την ανάπτυξη νέων μοντέλων πρόβλεψης για την ανάπτυξη ενός πληθυσμού, μέχρι τη χρήση drones για τον ψεκασμό επικλινών και δυσπρόσιτων περιοχών. Τα κυριότερα εμπόδια, ωστόσο, για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση του δάκου βασίζονται στον ίδιο τον άνθρωπο.

Λύσεις

Αρχικά, η μεγάλη κατάτμηση της ελληνικής γης συνεπάγεται την ανάμειξη πολλών παραγωγών, που στην πράξη έχει αποδειχθεί πως η οργάνωση και ο συντονισμός όλων αυτών είναι αρκετά δύσκολα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με α) την παραλλακτικότητα που εμφανίζουν οι πληθυσμοί του δάκου ανά την Ελλάδα, β) το ότι τα συμπεράσματα των δειγματοληψιών βασίζονται αποκλειστικά και μόνο στη συχνότητα που αυτές πραγματοποιούνται, καθώς και γ) το γεγονός ότι η ακριβής διαδικασία ελέγχου του πληθυσμού απαιτεί ειδικευμένο προσωπικό, εντείνουν τις ανάγκες για την αύξηση του εποχικού προσωπικού (τομεάρχες δακοκτονίας, παγιδοθετών και ψεκαστών).

Ακόμη ένα γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη για την πρόσληψη περισσότερων τομεαρχών δακοκτονίας είναι η ανάγκη ελέγχου των ψεκασμών. Έχει παρατηρηθεί σε πολλές περιφέρειες της χώρας μας το φαινόμενο της μη ολοκλήρωσης των ψεκασμών από τους εργολάβους που έχουν αναλάβει να τους φέρουν εις πέρας, είτε λόγω κακόβουλων συμπεριφορών είτε γιατί το ανάγλυφο μιας περιοχής τούς «αποτρέπει» από αυτήν. Τα αποτελέσματα τέτοιων φαινομένων είναι: α) Η σπατάλη δημόσιου χρήματος και β) η διενέργεια μη αποτελεσματικών ψεκασμών, που ζημιώνουν παραπάνω τους παραγωγούς, καθώς παρατηρείται συντήρηση των δακοπληθυσμών στους ελλιπώς ή και καθόλου ψεκασμένους ελαιώνες και η μετατροπή τους σε φυσικά εκτροφεία.

Επιπλέον, αναγκαία θεωρείται λόγω της παράτασης της καλοκαιρίας κατά τους φθινοπωρινούς μήνες και η επιμήκυνση των ημερών του έργου, από 28 ημέρες ψεκασμού (3,5 ψεκασμούς) σε 36 ημέρες (4,5 ψεκασμούς), καθώς και η προμήθεια των ΔΑΟΚ με επαρκείς ποσότητες φαρμάκων για την κάλυψη των αναγκών. Τα παραπάνω, φυσικά, απαιτούν την αύξηση του ήδη περιορισμένου προϋπολογισμού από το υπουργείο Εσωτερικών προς τις περιφέρειες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση του τέλους δακοκτονίας για τους παραγωγούς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Στη συνέχεια, μεγάλο πρόβλημα γύρω από τα προγράμματα δακοκτονίας δημιουργεί η γραφειοκρατία που καθυστερεί τις διαδικασίες εκκίνησης των διαγωνισμών που διενεργούνται για την προμήθεια των απαραίτητων ποσοτήτων φαρμάκων. Παράλληλα, καθυστέρηση υπάρχει και στις διαδικασίες του ΑΣΕΠ για την έγκριση των προσλήψεων των τομεαρχών δακοκτονίας. Η καθυστέρηση αυτή έχει ως αποτέλεσμα σε ορισμένες περιπτώσεις την καθυστέρηση ανάρτησης παγίδων για την παρακολούθηση του δακοπληθυσμού, άρα και καθυστέρηση διενέργειας των ψεκασμών, οι οποίοι θα έχουν μικρή αποτελεσματικότητα, αφού τα στοιχεία από τις δακοπαγίδες δεν θα αντιστοιχούν στην πραγματικότητα.

Τέλος, ένα σημαντικό πρόβλημα γύρω από τη δακοκτονία είναι η ύπαρξη είτε κλειδωμένων και εγκαταλειμμένων ελαιώνων, στους οποίους δεν εφαρμόζεται κανένα μέτρο προστασίας, είτε βιολογικών ελαιώνων, όπου και εκεί, λόγω της «χαλαρής» νομοθεσίας, οι παραγωγοί στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο για τη δακοπροστασία. Έτσι, λοιπόν, οι δολωματικοί ψεκασμοί που διενεργούνται δεν είναι αποτελεσματικοί, καθώς τα παραδείγματα των ελαιώνων που αναφέρθηκαν λειτουργούν ως φυσικά εκτροφεία για τον δάκο, συντηρώντας έτσι τους πληθυσμούς του.

ΓΡΑΦΕΙ: Γιάννης Τριλίβας, γεωπόνος του ΓΠΑ