Τουρισμός και πρωτογενής τομέας στο Βορειοανατολικό Αιγαίο

Η πολυδραστηριότητα των αγροτών αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της συνύπαρξης

Στο Βορειοανατολικό Αιγαίο, το βάρος τουρισμού – πρωτογενούς τομέα ζυγίζεται διαφορετικά σε κάθε νησί, ανάλογα με τις βαθιές ρίζες της κάθε καλλιέργειας, τη συναισθηματική, αλλά και την οικονομική σχέση με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, όπως και τον βαθμό δυσκολίας απόκτησης πλούτου από τον τουρισμό.

Θάσος

Ελαιόλαδο, μέλι και κτηνοτροφία αποτελούσαν για χρόνια πρεσβευτές της καταπράσινης Θάσου, υποχωρούν όμως προς χάριν του τουρισμού που αυξάνεται γεωμετρικά, με εξαίρεση τη φετινή χρονιά. Μέχρι πέρυσι, μεταμόρφωναν σε δωμάτια τα κοτέτσια, ενώ φέτος ψάχνουν να αγοράσουν κότες. Ορισμένοι κτηνοτρόφοι βρέθηκαν μετά τον αναδασμό με παραθαλάσσια κτήματα και αποφάσισαν ν’ ασχοληθούν με τον τουρισμό παράλληλα με την κτηνοτροφία. «Αυτά δεν συμβαδίζουν. Έπρεπε να γίνει μια σχολή στο νησί» λέει ο πρόεδρος στον Ελαιουργικό Συνεταιρισμό Ραχωνίου, Βασίλης Ζαγοριανός, υπερασπιζόμενος την αναγκαιότητα εκπαιδευμένων αγροτών και όχι μόνο. Προσθέτει ότι λίγοι επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου διαθέτουν επαγγελματική εμπειρία εκτός νησιού.

Στις πληγές της γης συγκαταλέγονται οι φωτιές του 2016, οπότε κάηκε μεγάλη περιοχή σε Πρίνο και Αλυκές και λόγω ανομβρίας δεν απέδωσαν οι ελιές. Σε Παναγία και Ποταμιά, έφτιαξαν δωμάτια κι εγκατέλειψαν τις ελιές. Πολλοί Θασίτες ασχολούνται με τον τουρισμό-επισιτισμό και αφήνουν την ελαιοκαλλιέργεια, στην παρούσα φάση δεν ραντίζουν τις ελιές. «Ο δάκος που θα βγει εκεί θα χτυπήσει άλλο κτήμα» εξηγεί. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζει ότι η ελιά και το λάδι δεν έχουν καλή τιμή. Τέλος, θίγει την έλλειψη υποδομών στον αγροτικό τομέα, και δη στην άρδευση, επιρρίπτοντας ευθύνες σε δήμο και περιφέρεια.

Σάμος

Η ένωση 2.200 οινοπαραγωγών που καλλιεργούν πάνω από 12.000 στρέμματα αμπελιών υπό τη σκέπη του Ενιαίου Οινοποιητικού Αγροτικού Συνεταιρισμού Σάμου αποτελεί αντίδοτο τόσο στη γήρανση του πληθυσμού που συνδέεται με το έντονο δημογραφικό πρόβλημα όσο και στη μείωση των ενασχολούμενων με τον πρωτογενή τομέα. «Η καλλιέργεια στη Σάμο παρουσιάζει πτώση της τάξης του 10%-15% συγκριτικά με τα αμπέλια που υπήρχαν πριν από 15 χρόνια. Προσπαθούμε κατά το δυνατόν να τη σταματήσουμε», περιγράφει ο πρόεδρος στον συνεταιρισμό, Ιωάννης Σκούτας.

Σημειώνει πως μετά τη δεκαετία του ’80 κατευθύνθηκαν αρκετοί στον τουρισμό και απομακρύνθηκαν από τη γεωργία και την αμπελουργία, ενώ, ταυτόχρονα, θίγει το δημογραφικό πρόβλημα του νησιού που οδηγεί στη γήρανση του πληθυσμού. «Η γεωργία στη Σάμο ήταν στο πλαίσιο μιας πολυαπασχόλησης των νοικοκυριών. Επιδιώκουμε να συνεχίσουν οι αμπελουργοί να καλλιεργούν τα πατρογονικά τους αμπέλια, ακολουθώντας την όποια άλλη δραστηριότητα. Στο νησί, δεν μπορείς να βρεις εύκολα επαγγελματία γεωργό και, παράλληλα, είναι δύσκολο να βρεις μια οικογένεια χωρίς πατρογονικό αμπέλι», περιγράφει.

Στόχος του ΕΟΣ είναι η συνέχιση της καλλιέργειας του ευγενούς Άσπρου Μοσχάτου Σάμου που έκανε διάσημο το νησί στον κόσμο. «Ο συνεταιρισμός προσπαθεί να βελτιώσει τις οικονομικές απολαβές, προκειμένου τις δύσκολες στιγμές που ζούμε η αμπελοκαλλιέργεια να συνεισφέρει στο οικογενειακό εισόδημα, ώστε να διατηρηθεί μελλοντικά. Στο νησί, είναι βαθιά ριζωμένη η παράδοση, η ιστορία και η τέχνη της αμπελουργίας. Είναι μια ποικιλία 2.500 ετών».

Ισχυρά brands

Χίος

ο πρωτογενής τομέας στη Χίο παρουσιάζει αύξηση σε ετήσια βάση. «Η μαστίχα ταυτίζεται με την ιστορία του νησιού. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει τάση στον αγροτουρισμό, συνδυάζονται αυτές οι δύο δραστηριότητες. Μέσα από τη μαστίχα δημιουργείται προβολή της Χίου», μεταφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, Γιώργος Τούμπος. Η μεσαιωνική ιστορία του νησιού συνυπάρχει με τα Μαστιχοχώρια. Ο κ. Τούμπος παραπέμπει σε αναφορά των New York Times στις θεραπευτικές ιδιότητες της μαστίχας, εξηγώντας τη σημαντική τουριστική προβολή που λαμβάνει η Χίος χάρη στο εκλεκτό προϊόν και την αγροτουριστική φιλοσοφία που δημιουργεί. «Τα τελευταία χρόνια, η μαστίχα είναι ο δεύτερος μεγάλος πυλώνας μαζί με τη ναυτιλία.

Αποτελεί ένα ισχυρό branding για τη Χίο». Ο ίδιος θεωρεί βασική τη σχέση προϊόντος – έρευνας – τουρισμού παραπέμποντας στο Βιομηχανικό Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης Εφαρμογών Μαστίχας που αναμένεται να λειτουργήσει κανονικά τον Μάρτιο του 2021 προσελκύοντας ερευνητές, ενισχύοντας επομένως τη φήμη του νησιού που θα φιλοξενεί επιστημονικά συνέδρια.

Ο συνεταιρισμός επιδιώκει μέσω του εκλεκτού προϊόντος τόσο τη δημογραφική ενίσχυση όσο και την προσέλκυση τουριστών.

Λήμνος

Το ΠΟΠ Μοσχάτο Λήμνου, με την ιδιαίτερα απολαυστική γεύση, συμβάλλει στο να διατηρηθεί η ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας, όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία παραλαβής σταφυλιών του Αγροτικού Συνεταιρισμού Λήμνου – «Η Ένωση», την πρόθεση εγγραφής νέων μελών, τις αιτήσεις της ΔΑΟΚ που δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι αμπελοκαλλιεργητές εντάσσονται στο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης – μετατροπής αμπελώνων, αλλά και τα αιτήματα για δικαιώματα φύτευσης αμπέλου.

Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του ΑΣ, Δημήτρη Κράσσο, πρόκειται για μια δυναμική καλλιέργεια που έλκει όλο και περισσότερους νέους και, μάλιστα, όπως εξηγεί, πολλοί εντάχθηκαν στα προγράμματα νέων αγροτών. «Η Λήμνος, λόγω του αναγλύφου της, είναι πεδινό νησί, λειτουργεί ως δέλεαρ για τους νέους, καθώς μπορούν να επιλέξουν την εκμηχάνιση στην καλλιέργεια αντί της χειρωνακτικής εργασίας», εξηγεί. «Ο τουρισμός αναπτύσσεται στη Λήμνο, αλλά δεν αποδυναμώνει τον πρωτογενή τομέα. Αντίθετα, η ανάδειξη των τοπικών προϊόντων τον ενισχύει. Το κρασί, τα τυροκομικά, τα όσπρια, τα ζυμαρικά, τα σιτηρά του νησιού γίνονται όλο και πιο γνωστά», καταλήγει.